Dr. Koray Ateş Sat Kirala Geri İşlemlerinin Detaylı Muhasebesi (30.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Ast.Dr.Serdar Güneşli
serdargunesli@hotmail.com

Uluslararası Muhasebe Standartları Uygulama Örneği

1. GİRİŞ

Finansal ve ticari küreselleşmenin boyutlarının giderek genişlemesi, küresel ekonomik yapı içerisinde yer alan dünyanın her yanındaki işletmelerin gerçekleştirdiği muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarını giderek artan bir karmaşıklık ve zorlukla karşı karşıya bırakmıştır. Söz konusu çevre içerisinde dünyanın her yanında geçerli olup benimsenebilecek, karşılaştırılabilir ve şeffaf bilgiyi sunmada küresel bir muhasebe standardı seti olarak Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın (UFRS) oluşturulması ve benimsenmesi eğilimi ise son yıllarda hız kazanmış ve uygulamaya girmiştir.

Bu çalışmam kapsamında, en sık kullanılan standartlar baz alınarak örnek uygulama yapılmış olup, Tek Düzen Hesap Planı’na (TDHP) göre hazırlanan temel finansal tablolar, düzeltme kayıtları yapılarak, UFRS’ye uygun hale getirilmiştir.

Çalışmanın ikinci bölümünde ise, www.kap.gov.tr web sayfasında bulunan 2 tane şirketin mali tabloları incelenmiş ve UFRS kapsamında hangi standartlardan yararlanıldığı analiz edilmiş ve tablo şeklinde oluşturulmuştur.

2. UYGULAMA

EFE GÜNEŞ A.Ş. İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Bilançosu
AKTİF			PASİF
I.Dönen Varlıklar	1.130.000 TL	III.Kısa Vadeli Yabancı kaynaklar	650.000 TL
Hazır Değerler	100.000 TL	Finansal Borçlar	50.000 TL
Kasa	- TL	Banka Kredileri	50.000 TL
Banka	100.000 TL	Ticari Borçlar	560.000 TL
Menkul Kıymetler	300.000 TL	Satıcılar	560.000 TL
Hisse Senetleri	300.000 TL	Diğer Çeşitli Borçlar	40.000 TL
Ticari Alacaklar	410.000 TL	Ortaklara Borçlar	40.000 TL
Alıcılar	410.000 TL
Stoklar	320.000 TL	IV. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar	- TL
Ticari Mallar	320.000 TL

II.Duran Varlıklar	324.000 TL	V. Özkaynaklar	804.000 TL
Maddi Duran Varlıklar	300.000 TL	Ödenmiş Sermaye	600.000 TL
Binalar	280.000 TL	Sermaye	600.000 TL
Tesis, Makine ve Cihazlar	60.000 TL	Dönem Net Kârı	204.000 TL
Birikmiş Amortismanlar (-)	- 40.000 TL
Maddi Olmayan Duran Varlıklar	24.000 TL
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri	15.000 TL
Araştırma ve Geliştirme Giderleri	15.000 TL
Birikmiş Amortismanlar (-)	- 6.000 TL

AKTİF TOPLAMI	1.454.000 TL	PASİF TOPLAMI	1.454.000 TL

Ek Bilgiler:

İşletmenin portföyünde bulundurduğu hisse senetlerinin 150.000 TL’lik kısmı alım-satım amaçlı olup, gerçeğe uygun değerinin 200.000 TL olduğu tespit edilmiştir.

Hisse senetlerinin 150.000 TL’lik kısmı alım-satım amaçlı olmayıp, gerçeğe uygun değeri 160.000 TL’dir.

Alıcılar hesabı incelendiğinde 60.000 TL’lik alacağın vadesi geldiği halde tahsil edilmediği anlaşılmıştır.

Kayıtlarda 150.000 TL olarak yer alan ticari malların tahmini satış fiyatı 131.500 TL olup, tahmini satış giderleri 1.500 TL’dir.

170.000 TL’lik ticari mallar içinde, 15.000 TL tutarında vadeli alımlarla ilgili fark olduğu tespit edilmiştir.

İşletmenin 280.000 TL’ye kayıtlı binasının arsadan aldığı pay 140.000 TL olarak hesaplanmıştır. Arsa bedelinin, bina hesabının maliyetinde iken hesaplanan amortisman tutarı 14.000 TL olarak tespit edilmiştir.

60.000 TL değerindeki makinenin faydalı ömrü 5 yıl olarak belirlenmiş olup, birikmiş amortismanı 12.000 TL olarak kaydedilmiştir. Makinenin işletmeye giriş tarihi 01.10.2013 olup, işletme normal amortisman yöntemi kullanmaktadır.

İşletmenin genel amaçlı kullandığı kredi faizinin 8.000 TL’lik kısmı özellikli varlığa aittir.

İşletmeye ait kuruluş ve örgütlenme giderinin 15.000 TL olarak aktifleştirildiği anlaşılmıştır. Birikmiş amortisman 3.000 TL.

Bir önceki yıl aktifleştirilen 15.000 TL’lik araştırma geliştirme giderlerinin 5.000 TL’lik kısmının araştırma aşamasındaki faaliyetlerle ilgili olduğu anlaşılmıştır.

Diğer borçlar incelendiğinde 20.000 TL ilişkili taraflara borç olduğu anlaşılmıştır.

Kıdem tazminatı karşılığı 25.000 TL olarak hesaplanmıştır.

Şirket aleyhine açılan davalar incelendiğinde 150.000 TL tutarında yüksek olasılıkla ödeme yapılacağı anlaşılmıştır.

Ertelenen vergi hesaplanmıştır.

Düzeltme Kayıtları:

1. Bir finansal varlık ilk muhasebeleştirilmesi sırasında gerçeğe uygun değerinden ölçülür (UFRS/TFRS 9 par. 5.1.1).

----------------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------

110 HİSSE SENETLERİ 50.000

110.01 G.U.D. Farkı Kâr veya Zarara

Yansıtılan Finansal Varlıklar

649 DİĞER OL.GEL.VE KÂR. 50.000

------------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------------

2. Bu tür hisse senetleri, gerçeğe uygun değeri üzerinden kaydedilir. Aradaki fark ise, hisse senedi satılana kadar, özkaynaklarda izlenir (UFRS/TFRS 9 par.5.4.4). (Diğer kapsamlı gelire yansıtılarak ölçülür).

-------------------------------------------------------- / -----------------------------------------------------------

248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR 150.000

110 HİSSE SENETLERİ 150.000

----------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------------

248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR 10.000

526 FİN. VARLIK DEĞ.FARKL. 10.000

-------------------------------------------------- / ------------------------------------------------------------------

3. Vadesi geldiği halde, tahsil edilmeyen alacaklara karşılık ayrılması gerekmektedir.

------------------------------------------------ / ------------------------------------------------------------------

148 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 60.000

120 ALICILAR 60.000

----------------------------------------------- / -------------------------------------------------------------------

654 KARŞILIK GİDERLERİ 60.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ AL. KARŞ. 60.000

------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------------------

4. Stoklar, maliyet bedeli ile net gerçekleşebilir değerinden düşük olanı ile değerlenir (UMS-TMS 2 par.9)

-------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------------------

157 DİĞER STOKLAR 150.000

153 TİCARİ MALLAR 150.000

----------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------------------

621 SATILAN TİCARİ MAL. MALİYETİ 20.000

158 STOK DEĞ. DÜŞ. KARŞ. 20.000

--------------------------------------------- / ------------------------------------------------------------------------

5. “Bir işletme, stokları vadeli ödeme koşuluyla almış olabilir. Anlaşma, peşin alım fiyatı ile ödenen fiyat arasında bir fark olan finansman unsuru içerdiği takdirde, bu unsurlar finanse edildiği dönemde faiz gider olarak muhasebeleştirilir” (UMS/TMS 2, par.18). Böylelikle, vade farkları stok maliyeti içinde yer almaz. Bu nedenle, bu vade farkı stok maliyetinden düşülür.

---------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 15.000

153 TİCARİ MALLAR 15.000

---------------------------------------------- / -----------------------------------------------------------

6. Binanın içinde arsa payı yer aldığından, arsa payının tespit edilerek binanın maliyetinden düşülmesi arsa hesabında izlenmesi gerekmektedir. UMS 16’ya göre, arsa payları ayrı olarak hesaplanabiliyorsa, ayrı bir hesapta izlenmelidir.

------------------------------------------------- / -----------------------------------------------------

250 ARSA VE ARAZİLER 140.000

252 BİNALAR 140.000

--------------------------------------------- / ------------------------------------------------------

UMS 16 Maddi Duran Varlık Standardına göre, boş arsa ve araziler amortismana tabi değildir. Binanın arsadan aldığı pay düşüldükten sonra, arsaya ait amortisman tutarının iptal edilmesi gerekir.

-------------------------------------------------------- / --------------------------------------------

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 14.000

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 14.000

-------------------------------------------------------- / --------------------------------------------------

7. Makinenin amortismanının düzeltilmesi gerekmektedir (UMS/TMS 16’ya göre KIST amortisman uygulanmalıdır. Makine, Ekim ayında alındığı için 1 yıllık yerine 3 aylık amortisman giderinin dikkate alınması gerekmektedir.

--------------------------------------------------------- / ----------------------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 3.000

------------------------------------------------------ / -------------------------------------------------------

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 9.000

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 9.000

---------------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------

8. Özellikli varlık, “amaçlanan kullanıma veya satışa hazır duruma getirilebilmesi zorunlu olarak uzun bir süreyi gerektiren varlıklardır” (UMS/TMS 23 par.8). Buna göre, 8.000 TL’nin 661 no.lu hesaptan düşülerek, özellikli varlığın maliyetine dahil edilmesi gerekmektedir.

----------------------------------------------- / -----------------------------------------------

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 8.000

661 UZUN VADELİ BORÇ. GİD. 8.000

--------------------------------------------- / ------------------------------------------------

9. “Gerçekleştiği anda gider olarak muhasebeleştirilen harcamalarla ilgili diğer örnekler şunlardır: ’TMS 16 Maddi Duran Varlıklar' Standardı uyarınca bir maddi duran varlık kaleminin maliyetine dahil edilmiş olmadıkça, faaliyete başlanmasına ilişkin harcamalar (başlangıç maliyetleri gibi). Başlangıç maliyetleri, bir tüzel kişiliğin oluşturulması için yapılan yasal ve sekreterya türü maliyetler, yeni bir tesis veya işyeri açmak için yapılan harcamalar (yani açılış öncesi maliyetler) veya yeni faaliyetlerin başlatılması, yeni ürün veya süreçlerin oluşturulması için yapılan harcamalar (yani faaliyet öncesi maliyetler) gibi kuruluş maliyetlerinden oluşabilir” (UMS 38, 69/a). Buna göre kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmeyip, gider olarak yazılması gerekmektedir.

--------------------------------------------------- / --------------------------------------------------

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 12.000

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 3.000

262 KURULUŞ VE ÖRG. GİD. 15.000

-------------------------------------------------- / --------------------------------------------------

10. Araştırma giderleri dönem gideri olarak kaydedilir (UMS/TMS 38, par.54). Geliştirme safhasındaki harcamalar ise aktifleştirilir (UMS/TMS 38, par.57).

---------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 4.000

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 1.000

263 ARAŞTIRMA VE GEL. GİD. 5.000

----------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------

11. İlişkili taraflara olan borçların ayrı bir kalemde gösterilmesi gerekmektedir (UMS/TMS 24, par.19).

---------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR 20.000

330 İLİŞKİLİ TARAFLARA BORÇLAR 20.000

--------------------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

12. İşletme, işten ayrılma sonrası ayrılan faydalar; tanımlanmış katkı paylarını ölçer, muhasebeleştirir ve açıklar (UMS/TMS 19, par.43, 44, 46). Buna göre, işletmenin kıdem tazminatı karşılığı ayırması gerekmektedir.

------------------------------------------------------ / -----------------------------------------------------------

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 25.000

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞ. 25.000

-------------------------------------------------- / ------------------------------------------------------

13. Karşılık ayrılabilmesi için, geçmişteki olaylardan kaynaklanan bir yükümlülüğün bulunması, bu yükümlülükle ilgili olası bir nakit çıkışının söz konusu olması ve bu nakit çıkışının güvenilir olarak ölçülebilmesi gerekmektedir (UMS/TMS 37, par.14). İşletme aleyhine açılan dava nedeniyle nakit çıkışı ihtimali yüksek olup, bu nakit çıkışı 150.000 TL olarak öngörülmektedir.

------------------------------------------------ / ------------------------------------------------------------

654 KARŞILIK GİDERLERİ 150.000

379 DİĞ. BORÇ VE GİD. KARŞ. 150.000

---------------------------------------------- / ------------------------------------------------------------

14. Ertelenen Vergi:

Burada UMS 12 Gelir Vergileri Standardı, işletme finansal tablolarına uygulanacaktır. 12 no.'lu

standardın amacı, gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesini düzenlemek, bir işletmenin bilançosunda yer alan varlık ve borçların defter değerlerinin, ileride varlıklar için fayda elde etme, borçlar için ise ödeme yapılmasının, cari donemde oluşan ve sonuçları işletmenin finansal tablolarına yansıyan işlemler veya diğer olayların cari ve ileriki dönemlerdeki vergisel sonuçlarının belirlenmesidir.

Bu standart, istisnai durumlar hariç, yukarıdaki vergisel sonuçların işletmeye etkisini dikkate alarak, işletmenin ertelenmiş vergi borcu ve ertelenmiş vergi alacağını muhasebeleştirmesini zorunlu kılar.

Standarda göre, dönemin toplam vergi gideri, mali kâr üzerinden hesaplanan cari donem vergisi ile gelecek dönemlere devredilen veya gelecek dönemlerden devralınan zamanlama farklarının vergi etkilerini kapsamaktadır. Ortaya çıkan geçici farklara dayanılarak hesaplanan ertelenen vergi yükümlülükleri ve vergi varlıkları arasındaki farklar ertelenen vergi varlığı veya yükümlülüğünü oluşturur.

Geçici farklar, vergisel ve finansal raporlama arasında, gelecekte vergilendirilebilir veya indirilebilir farklara neden olan varlık ve yükümlülüklerle ilgili farklardır. Geçici farklar, diğer farklar kadar, zamanlama farklarını da kapsamaktadır.

Ertelenen vergi varlığı ve yükümlülüğünün ortaya çıkış nedenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Tablo 1: Ertelenen Vergi Varlığı ve Yükümlülüğünün Ortaya Çıkış Nedenleri

Ertelenen Vergi Varlıkları = 291.000 TL x %20 = 58.200 TL

Ertelenen Vergi Yükümlülükleri = 51.000 TL x %20 = 10.200 TL

---------------------------------------------------------- / ------------------------------------------------------------

296 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI 58.200

496 ERTELENEN VERGİ YÜK. 10.200

691 D.K.V.V.D.Y. YÜK. KARŞ. 48.000

---------------------------------------------------- / ------------------------------------------------------------------

EFE GÜNEŞ A.Ş. İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli UFRS/TFRS Finansal Durum Tablosu
AKTİF			PASİF
I.Dönen Varlıklar	930.000 TL	III.Kısa Vadeli Yabancı kaynaklar	790.000 TL
Hazır Değerler	100.000 TL	Finansal Borçlar	50.000 TL
Kasa	- TL	Banka Kredileri	50.000 TL
Banka	100.000 TL	Ticari Borçlar	550.000 TL
Menkul Kıymetler	200.000 TL	Satıcılar	560.000 TL
Hisse Senetleri	200.000 TL	Ertelenmiş Faiz Giderleri (-)	- 10.000 TL
Ticari Alacaklar	345.000 TL	Diğer Çeşitli Borçlar	40.000 TL
Alıcılar	350.000 TL	Ortaklara Borçlar	20.000 TL
Ertelenmiş Faiz Geliri (-)	- 5.000 TL	İlişkili Taraflara Borçlar	20.000 TL
Şüpheli Ticari Alacaklar	60.000 TL	Borç ve Gider Karşılıkları	150.000 TL
Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı (-)	- 60.000 TL	Diğer Borç ve Gider Karşılıkları	150.000 TL
Stoklar	285.000 TL
Ticari Mallar	155.000 TL
Diğer Stoklar	150.000 TL
Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)	- 20.000 TL
		IV. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar	35.200 TL
II.Duran Varlıklar	534.200 TL	Kıdem Tazminatı Karşılığı	25.000 TL
Mali Duran Varlıklar	150.000 TL	Ertelenen Vergi Yükümlülükleri	10.200 TL
Diğer Menkul Kıymetler	150.000 TL
Maddi Duran Varlıklar	318.000 TL
Arsa ve Araziler	135.000 TL
Binalar	132.000 TL	V. Özkaynaklar	639.000 TL
Tesis, Makine ve Cihazlar	60.000 TL	Ödenmiş Sermaye	600.000 TL
Birikmiş Amortismanlar (-)	- 17.000 TL	Sermaye	600.000 TL
Yapılmakta Olan Yatırımlar	8.000 TL	Sermaye Yedekleri	10.000 TL
Maddi Olmayan Duran Varlıklar	66.200 TL	Finansal Varlık Değerleme Farkları	10.000 TL
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri	- TL
Araştırma ve Geliştirme Giderleri	10.000 TL	Dönem Net Kârı	29.000 TL
Birikmiş İtfa Payları (-)	- 2.000 TL
Ertelenen Vergi Varlıkları	58.200 TL

AKTİF TOPLAMI	1.464.200 TL	PASİF TOPLAMI	1.464.200 TL

3. FİRMALARIN UYGULADIKLARI STANDART ÖRNEKLERİ*

*www.kap.gov.tr

4. SONUÇ

Günümüz rekabet koşulları işletmeler tüm dünya ile iletişim halinde olup, mal alıp satmakatdırlar. Türkiye’de de UFRS ile uyumlu raporlamaya geçilmesi ile ülkemizi dünya ile bütünleştirecektir. Başka bir deyişle, muhasebede dünya ile ortak dilin konululmasını sağlayacaktır.

Bu çalışmada UFRS ile ilgili olarak 2 tane örnek uygulama yapılmış olup, işletmelerin mali tabloları, TMS ile UFRS şeklinde ele alınmıştır. TMS kapsamında hazırlanmış maali tablolar düzeltilerek uluslararası standartlarda yeni mali tablolara çevrilmiştir.

Ayrıca ülkemizde faaliyet gösteren halka açık şirketlerden 5 tanesi www.kap.gov.tr internet sayfasında incelenmiş ve hangi standartları uyguladıkları analiz edilerek tablo haline getirilmiştir.

5. KAYNAKÇA

GÖKÇEN Gürbüz, Başak Ataman ve Cemal Çakıcı, Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamaları, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2011.
www.kap.gov.tr (inceleme tarihi 12-13.01.2015)

09.02.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)