Vergi Başmüfettişi Ali Durmaz Genç Girişimci Kazanç İstisnası ve Uygulama (16.05.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Sat Kirala Geri İşlemlerinin Detaylı Muhasebesi

Değerli okurlar, faiz oranlarının yükselmesi ve kredi bulma şartlarının ağırlaşması nedeniyle son dönemlerde sıkça başvurulan bir finansman temini yöntemi olan sat-kirala-geri uygulamasının muhasebe kayıtlarını detaylı şekilde yapmaya çalışacağız.

VERGİSEL AVANTAJLAR OLDUKÇA FAZLA

Sat-geri kirala işlemine ilişkin vergisel avantajları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Kurumlar Vergisi İstisnası

Geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla Finansal Kiralama şirketlerine satılan taşınmazların satışından elde edilen kazanç %100 oranında kurumlar vergisinden istisnadır.

İşlemin % 100 Kurumlar Vergisinden istisna olabilmesi için;

6361 sayılı Finansal Kiralama Kanunu çerçevesinde yapılmış bir finansal kiralama sözleşmesi olması,

Aynı kanun kapsamında işlemin, geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, finansal kiralama şirketlerine satışının yapılması,

Sözleşme konusu ekipmanın gayrimenkul olması,

Satış bedelinin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi,

Satış kazancının, satışın yapıldığı yılı izleyen 5 yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması,

Satış kazancının, 5 yıl içinde sermayeye ilave olarak kullanılması gerekmektedir.

Menkul kıymet, taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumlar bu istisna kapsamında değildir.

Katma Değer Vergisi İstisnası

Finansal Kiralama şirketlerine geri kiralanmak üzere satılan taşınmazların satışı, bu taşınmazların geri satıcı kiralanması ve sözleşme süresi sonunda satıcıya tekrar devri KDV’den istisna edilmiştir.

Damga Vergisi İstisnası

Finansal kiralama sözleşmesi kapsamında yapılan sat-geri kirala işlemleri nedeniyle düzenlenen kağıtlar da damga vergisinden ve harçtan istisnadır.

Tapu Harcı

Satıp-geri kirala yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcından müstesnadır. 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümleri gereği, işleme konu taşınmazın kiracı tarafından finansal kiralama şirketine ilk satışında binde 4,55 oranında harç ödenmesi gerekmektedir.

ÖRNEK UYGULAMA: ABC A.Ş. aktifine 25.043.057,51 TL kayıtlı bedeli olan ve 8.045.966,34 TL’de birikmiş amortismanı olan 13 adet makinasını 36.865.000 TL’ye, XYZ Leasing firmasına sat kirala geri al kapsamında satmıştır. Bu kapsamda XYZ Leasing firması ile yapılan anlaşma gereği ana parası 11.059.500,00 TL ve faiz ödemeleri de aylık 1.493.367,63 TL olmak üzere 36 aylık ödeme planı hazırlanmıştır. 2024 yılında yapılacak faiz ödemeleri toplamı bu kapsamda 13.440.308,67 TL olarak belirlenmiştir.

Yapılan leasing sözleşmesi gereği satılan makineler toplam 64.820.734,68 TL’ye geri alınacaktır.

MAKİNA SATIŞ FATURASININ KAYDI

-----------------------------------------------01.04.2024------------------------------------------

120 XYZ LEASİNG 36.865.000,00

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.045.966,34

257……637.263,77

257… 1.352.648,85

257… 210.024,77

257… 1.423.922,95

257… 1.289.231,70

257… 19.560,61

257… 814.521,19

257… 1.357.535,49

257… 228.706,03

257… 63.017,30

257… 15.661,94

257… 363.838,64

257… 270.033,10

253 TESİS MAKİNBE VE CİHAZLAR 25.043.057,51

253….2.878.888,38

253….1.352.648,85

253…. 210.024,77

253….4.372.725,46

253….4.098.954,39

253….62.190,46

253….3.167.223,73

253….5.278.706,04

253….739.645,13

253….187.702,18

253….41.214,23

253….1.583.611,86

253….1.069.522,03

679 DİĞ.OL.DIŞ.GEL.KAR. 19.867.908,83

679.99 Sat Kirala ve Geri Al 19.867.908,83

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NOT:

19.867.908,83 Tl’lik Tutar 2024 Yılının 3,6 ve 9.Geçici Vergi Dönemlerinde ve 2024 Yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinde “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” Satırının Altında ;

360 Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna (KVK Mad. 5/1-j)(Taşınırlar)

Satırında gösterilecektir.

01.01.2025 YILINDA KAZANCIN ÖZEL FONA ALINMASININ MUHASEBE KAYDI

----------------------------------------------01.01.2025------------------------------------------------------

590 DÖNEM NET KARI (2024) 19.867.908,83

549 ÖZEL FONLAR 19.867.908,83

549.99 Sat Kirala Geri Al İstisna Kazancı

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

LEASİNG MUHASEBE KAYDI

----------------------------------------------------------------04.04.2024--------------------------------------

260 HAKLAR 11.059.500,00

260.01……… Leasing.

302 ERT.FİN.KİR.BORÇ.MAL. 13.440.308,67

402 ERT.FİN.KİR.BORÇ.MAL. 40.320.926,01

301 FİN.KİR.İŞL.BORÇ.* 64.820.734,68

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* Burada, 2024 sonrası kısma isabet eden tutarlar için 401 hesabı da kullanmamız gerekir ama işlemlerin basitliği amacıyla bu hesaba isabet eden tutarı 301 hesapta gösteriyoruz.

NİSAN ANA PARA ÖDEME MUHASEBE KAYDI

----------------------------------------------------------------04.2024-------------------------------------------

301 FİN.KİR.İŞL.BORÇ. 11.059.500,00

102 BANKALAR 11.059.500,00

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2024 YILI TAKSİT ÖDEMELERİ

NİSAN 1.TAKSİT ÖDEME KAYDI

----------------------------------------------------------------04.2024-------------------------------------------

301 FİN.KİR.İŞL.BORÇ. 1.493.367,63

102 BANKALAR 1.493.367,63

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------04.2024-------------------------------------------

260 HAKLAR 1.493.367,63

302 ERT.FİN.KİR.BORÇ.MAL. 1.493.367,63

Açıklama: İlk yıl faiz ödemesinin maliyete ilave edilmesi

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MAYIS 2.TAKSİT ÖDEME KAYDI

----------------------------------------------------------------05.2024-------------------------------------------

301 FİN.KİR.İŞL.BORÇ. 1.493.367,63

102 BANKALAR 1.493.367,63

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------05.2024-------------------------------------------

260 HAKLAR 1.493.367,63

302 ERT.FİN.KİR.BORÇ.MAL. 1.493.367,63

Açıklama: İlk yıl faiz ödemesinin maliyete ilave edilmesi

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2024 yılının sonuna kadar bu şekilde kayıt yapılacaktır.

2025 YILI TAKSİT ÖDEMELERİ

OCAK 2025 10.TAKSİT ÖDEME KAYDI

----------------------------------------------------------------01.2025-------------------------------------------

301 FİN.KİR.İŞL.BORÇ. 1.493.367,63

102 BANKALAR 1.493.367,63

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------01.2025-------------------------------------------

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 1.493.367,63

302 ERT.FİN.KİR.BORÇ.MAL. 1.493.367,63

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BUNDAN SONRAKİ TAKSİT ÖDEMELERİNİN TAMAMINDA FAİZ ÖDEMELERİNİ 260 HAKLAR DEĞİL 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABINA ALACAĞIZ. (BU BİR SEÇİMLİK HAKTIR. İŞLETME DİLERSE 260 HAKLAR HESABINDA TAKİP ETMEYE DEVAM EDEBİLİR)

LEASİNG AMORTİSMAN KAYITLARI

Sat-kirala-geri al işleminden kaynaklanan ve geri alınan makineye ayrılacak amortismanın tamamı gidere atılamayacak olup bir kısmı fondan karşılanacaktır.

Fondan karşılanacak oran = İstisna Tutarı/Satış Tutarı = 19.867.908,83/ 36.865.000,00=0,54

Kalan kısım olan 0,46 ise doğrudan gider yazılacak olan orandır.

Amortisman ayrılacak tutar, 260 hesap ile ilk yıl 260 hesaba eklenecek olan 302’nin toplamı kadardır. O da;

11.059.500,00 + 13.440.308,67 = 24.499.808,67 TL

Bu tutara 10 yıl boyunca,

24.499.808,67 x 0,10 = 2.449.980,87 TL amortisman ayrılacak olup,

Bu tutarın 0,54’ü 549 Özel Fonlar hesabından ve 0,46’sı ise 730 nolu hesaba amortisman gideri yazılmak suretiyle giderleştirilecektir.

Ancak 549 nolu hesap 01.01.2025 tarihinde oluşacağı için 31.12.2024 tarihinde aşağıdaki gibi amortisman tahakkuk kaydı atacağız.

2.449.980,87 x 0,54 = 1.322.989,57 TL (Bu tutarı 549 hesaptan mahsup edeceğiz)

2.449.980,87 x 0,46 =1.126.991,30 TL (Bu tutar doğrudan amortisman giderine atılacak)

31.12.2024 MUHASEBE KAYDI

-------------------------------------------------------------31.12.2024--------------------------------------

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 1.126.991,30

280 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 1.322.989,57 *

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.449.980,87

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

*Özel fonlar hesabına kayıt işlemi 01.01.2025 tarihinden sonra yapılacağı için özel fon hesabından karşılanacak amortisman tutarı öncelikle 280 no.lu hesaba alınacak daha sonra 549 no.lu hesapla kapatılacaktır.

01.01.2025 MUHASEBE KAYDI

-------------------------------------------------------------01.01.2025--------------------------------------

549 HAKLAR 1.322.989,57

280 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 1.322.989,57

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31.12.2025 MUHASEBE KAYDI

-------------------------------------------------------------31.12.2025--------------------------------------

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 1.126.991,30

549 HAKLAR 1.322.989,57

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.449.980,87

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31.12.2026 MUHASEBE KAYDI

-------------------------------------------------------------31.12.2026--------------------------------------

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 1.126.991,30

549 HAKLAR 1.322.989,57

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.449.980,87

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2026 Yılından sonra 260 hesaptaki tutarın tamamı 253 hesaba virmanlanacaktır. Dolayısıyla bu tarihten sonra amortisman kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

31.12.2027 MUHASEBE KAYDI

-------------------------------------------------------------31.12.2027--------------------------------------

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 1.126.991,30

549 HAKLAR 1.322.989,57

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.449.980,87

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2033 YILININ SONUNA KADAR YUKARIDAKİ MUHASEBE KAYDINA DEVAM EDİLECEKTİR.

Faydalı olması dileğiyle,

30.04.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)