Murat Baş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
muratbash@hotmail.com

Mükellef İle Vergi Dairesi Arasındaki Uzlaşma Yolları

Vergi uyuşmazlıklarının idare ile mükellef arasında anlaşma yoluyla çözümlenmesidir. Bu şekilde vergi uyuşmazlığı yargı yoluna gitmeden çözümlenmiş olmaktadır. Her uzlaşma biçiminde olduğu gibi burada da taraflar karşılıklı ödünler vermekte ve bazı haklardan vazgeçmekte, bunun karşılığında da bazı yararlar elde etmektedir.Vergi idaresi kanunen alınması gereken vergilerle bunlara ilişkin cezanın bir bölümünden vazgeçmektedir. Bunun karşılığında vergi alacağını daha çabuk tahsil etmekte,çok sayıda davayı izleme yükünden sıyrılmakta ve mükelleflerle hasım olarak yargı kuruluşları önüne çıkmaktan kurtulmaktadır.mükellef yönünden bakıldığında  da benzer bir durum söz konusudur.mükellef de uzlaşma halinde vergi borcunun ve cezanın tümü için yargı kuruluşlarına gidebilme hakkını yitirmektedir. Bunun karşılığında gerçek vergi borcu yada cezası yerine daha az bir miktar ödeme olanağına kavuşmaktadır.Bunun yanında yargı kuruluşlarında yıllarca süren zaman ve masraf kaybına neden olan davaları izleme zorunluluğundan kurtulmaktadır.

Vergi uyuşmazlıklarının idare aşamasında çözülmesi yollarından en önemlisi olan uzlaşma kurumu,çeşitli ülkelerde uzun bir zamandan beri uygulanmaktadır.bizde de bu kurum vergi hukukumuza 1963 yılında Vergi Usul Kanununa  205 sayılı kanunla eklenen ve 376. maddeden sonra gelen ek maddelerle girmiştir. Halen uzlaşma kurumu bu ek maddelerde yer alan hükümlerle ve sık sık yayınlanan genel tebliğlerle düzenlenmektedir.

Beyana dayanan tarhiyatlar da uzlaşmaya gidilememektedir.Nedeni mükelleflerin beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere tarhiyatta herhangi bir vergi hatası bulunmadıkça itirazda bulunulamamaktadır.Peki mükellefler hangi şekilde uzlaşırlar? Hemen söyleyelim ikmalen, re’sen yada idarece tarh edilen vergilerle ve bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalarının tahakkuk edecek rakamlar üzerinden uzlaşma yoluna gidilir

Ayrıca kanun koyucu yine mükellefin uzlaşmaya gidebilmesi için bazı sınırlamalar getirmiştir V.U.K 344,maddenin üçüncü fıkrası uyarınca vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyata ilişkin vergi ve ceza uzlaşma konusu değildir.

Uzlaşmanın olabilmesi için aşağıda belirteceğimiz EK-1. madde de sayılan hususlardan birinin olması gerekmektedir:

a) Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince tam uyulmaması.

b) Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin 369.madde de yazılı yanılmadan kaynaklandığının anlaşılması.

c) V.U.K 116-117-118 maddelerinde yazılı vergi hataları ile bunun dışında her türlü maddi hata bulunduğunun anlaşılması.

d) Yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumlarında vergi idaresi mükellefler il uzlaşabilir.

Ayrıca V.U.K eklenen EK-12. madde Vergi İadesi Kanunun 6. maddesi uyarınca idarece kesilen cezalar da uzlaşma konusuna dahil edilmiştir.

Uzlaşmanın gerçekleşmemesi halinde mükellef veya cezayı alan muhatap tarhedilen vergiye veya kesilen cezaya uzlaşmanın gerçekleşmediğine ilişkin tutanağın kendisine tebliğinden başlayarak genel hükümlere göre ve yetkili vergi mahkemesinde dava açma süresi bitmiş yada 15 günden az süre kalmış ise bu süre tutanağın tebliği tarihinden başlayarak 15 gün olarak uzar. Eğer uzlaşma isteminden önce dava açılmışsa durdurulmuş olan davanın görülmesine durumun vergi dairesince bildirilmesi üzerine vergi mahkemesince devam olunur. Uzlaşma konusu yapılan vergi uzlaşma gerçekleşmediği takdirde Vergi Usul Kanununun özel ödeme zamanlarına ilişkin 112.ve 368. maddeleri hükümleri ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinin 8. bendine göre ödenir (V.U.K Ek madde 7.8.)

Diğer yandan mükellef uzlaştığı ve tutanakla tespit olunan konular hakkında dava açamaz ve hiçbir mercie şikayette bulunamaz.(V.U.K Ek madde 6/2) ilgililer üzerinde uzlaşılan  vergiye karşı dava açılamaz. (V.U.K. Ek madde 7/3).Ayrıca uzlaşılan vergi ve cezalar hakkında cezalarda indirime ilişkin 376. madde hükümleri uygulanamaz.Fakat kendine ceza kesilenlerin uzlaşma tutanağı imzalanıncaya kadar uzlaşma isteminden vazgeçtiğini beyanla 376.maddenin uygulanmasını isteme hakları saklıdır.(V.U.K. Ek mad.9).

Uzlaşma bittiğinde uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme sürelerinden önce ilgiliye tebliğ edilmişse kanuni ödeme sürelerinde ödeme süreleri kısmen veya da tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse, ödeme süreleri geçmiş olanların tutanağın tebliğinden başlayarak 1 ay içinde uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar ödenir.(V.U.K Ek madde 8/1 ).Kanun koyucu V.U.K eklenen Ek 11. maddeyle tarhiyat öncesi uzlaşma adıyla yeni bir uzlaşma yöntemi getirilmiştir.Buna göre Maliye Bakanlığı vergi incelemesine dayanılarak salınacak vergilerle kesilecek cezalarda tarhiyat öncesi uzlaşma yapılmasına izin verebilir.Uzlaşma sağlanırsa dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayette bulunulamaz.Kanun tarhiyat öncesi uzlaşmaya ilişkin esası ve usullerin yönetmenlikle belirtileceğini öngörmektedir.
 

28.08.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.