Muhammed Yasin Peker
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
m.yasinpeker@outlook.com.tr

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Kapsamında İhaleli İşlerin Süreçlerinde Sosyal Güvenlik Prim ve Vergi Borcu Sorgulamaları – I

Kamu idarelerince 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu Kapsamında yapılan mal ve hizmet alım ihalelerinde ihale üzerinde kalan gerçek ve tüzel kişilerde ihale katılım, sözleşme imzalama, işe başlama, ödeme - hakediş, iş kabulü ile kesin teminat iade süreçlerinde vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarının olmaması önem arz etmektedir. İdarelerin vergi ve sosyal güvenlik borçlarını ayrı ayrı her işlemde sorgulamaları gerekmektedir. Bu makalemizde kanunun öngördüğü önemli hususlara değineceğiz.

1. İhale ve Alım Süreçlerinde Vergi ve Sosyal Güvenlik Prim Borcu Sorgulaması

Vergi ve sosyal güvenlik prim borcu sorgulaması yapılması 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10. Maddesi mucibince; ilgili kanun maddesinin dördüncü fıkrasının,

(c) bendinde; “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan,”

(d) bendinde; “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan,”  ihale dışı bırakılacağı hükme bağlanmıştır.

İlgili kanunda; Kamu İhale Kurumunun, (c) bendi ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını; (d) bendi ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü alarak vergi borcu kapsamına girecek vergileri tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkili olduğu belirtilmiştir.

Yine, vergi ve sosyal güvenlik prim borcu bulunmadığını gösterir belgenin ihale sırasında değil, ihale üzerinde kalan istekliden, sözleşme imzalanmadan önce istenilmesi zorunlu tutulmuştur. Belgelerde ihale tarihinde isteklinin anılan bentlerde belirtilen durumlarda olmadığını göstermesi gereklidir.

İhaleye katılan tüm isteklilerin ihalenin üzerlerinde bırakılması halinde vergi ve sosyal güvenlik prim borcu bulunmadığına ilişkin olarak ihaleye teklif verme sırasında taahhütte bulunması gerekmektedir. İhale uygulama yönetmelikleri eki standart form teklif mektubunda “İhale tarihinde, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e), (g) ve (i) bentlerinde belirtilen durumlarda olmadığımızı ve olmayacağımızı, anılan maddenin dördüncü fıkrasının (c) ve (d) bentleri hariç, bu hususlara ilişkin olarak durumumuzda değişiklik olması halinde buna ilişkin belgeleri derhal vereceğimizi; ihalenin üzerimizde kalması halinde ise sözleşme imzalanmadan önce ihale tarihinde anılan maddenin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde belirtilen durumlarda olmadığımıza ilişkin belgeleri anılan Kanun ve ilgili mevzuat ile ihale dokümanında yer alan düzenlemelere uygun olarak İdarenize sunacağımızı taahhüt ediyoruz.” şeklinde beyanda vardır.

1.1. İhale Sürecinde Sorgulanan Vergi Borçları Nelerdir?

Kamu İhale Genel Tebliği’nde de belirtildiği gibi; yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim, motorlu taşıtlar, şans oyunları, damga, banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiler ile bu alacaklara ilişkin vergi ziyaı cezaları, gecikme zammı ve faizleri bağlamında toplam 5.000 TL’yi aşan tutarlardaki borçlar vergi borcu olarak kabul edilir.

İhale isteklisinin;

a) Beyan üzerine alınan veya maktu olarak belirlenip ödemesi belirli tarihlerde yapılan vergilerde ödeme vadesi geçmiş olup ödeme yapılmamış ise kesinleşmiş vergi borcu olduğu,

b) Vergi borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde cebren tahsili yolunda tesis edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş vergi borcu olduğu,

c) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında dava açılmışsa bu dava üzerine tahsil edilebilir hale gelmiş ve süresinde ödenmemiş alacak bulunmadığı sürece kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,

ç) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma süresi geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,

d) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş veya tecil edilmiş vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, kabul edilmektedir.

İsteklilerin vergi borcu olmadığına ilişkin belgeyi, başvuracakları herhangi bir vergi dairesinden veya Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden almaları mümkündür. Bu belgenin; son başvuru ve/veya ihale tarihi itibarıyla olan durumu göstermesi ve isteklinin yukarıda belirtilen alacak türlerinden olan borçları dikkate alınarak ilgili vergi dairelerinden temin edilen bilgiler kapsamında düzenlenmesi gerekmektedir.

1.2. Sosyal Güvenlik Prim Borcu

İhaleye katılmak için sosyal güvenlik prim borcu ile ilgili olarak Kamu İhale Genel Tebliğinde yapılan düzenlemeye göre;

- Muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ile diğer fer’ileri sorgulama kapsamında bulunmaktadır.

- İsteklinin Türkiye genelindeki;

1) İlgili kanunlara göre tecil ve taksitlendirilerek ya da özel kanunlara göre yeniden yapılandırılarak ödeme planına bağlanan ve anılan kanunlar gereğince tecil ve taksitlendirmeye ya da yapılandırmaya ilişkin taksit ve/veya cari aya ilişkin ödeme yükümlükleri yerine getirilmiş olması kaydıyla, tecil ve taksitlendirmeye ya da yeniden yapılandırmaya konu prim, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, kesenek, kurum karşılığı ile bunların fer’ileri,

2) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan ve Kamu İhale Genel Tebliğinin 17.3.1. maddesinin (a) bendi kapsamına giren (7 numaralı alt bendinde belirtilen borçlar hariç) sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

3) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 6 katını aşmayan ve (a) bendinin 7 numaralı alt bendinde belirtilen sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

4) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan ve (b) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

5) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan ve (b) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin prim, kesenek, kurum karşılığı ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

6) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan ve (c) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin ((a) bendinin 7 numaralı alt bendinde belirtilen borçlar hariç) sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

7) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın alt sınırının 3 katını aşmayan, (c) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılan sigortalılığından doğan prim borçları, sosyal güvenlik destek primi borçları ve 5510 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

8) 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın alt sınırının 3 katını aşmayan ve (ç) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılan sigortalılığından doğan prim borçları, sosyal güvenlik destek primi borçları ile ve 5510 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar,

9) Tasarrufa teşvik kesintisi ve katkı tutarları, konut edindirme yardımı, idari para cezaları borçları,

10) İlgili Kanunlar uyarınca takip ve tahsil görevi verilmiş olan özel işlem vergisi, eğitime katkı payı ve damga vergisi ile bunlara bağlı gecikme zamları,

kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak değerlendirilmemektedir.

- İsteklilerin sosyal güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin belgeyi işyerinin kayıtlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünden/Sosyal Güvenlik Merkezinden alması, bu belgenin; ilgili müdürlükçe aynı işverene ait Türkiye genelini kapsayacak şekilde yapılacak araştırma neticesinde düzenlenmesi ve ihale tarihi itibarıyla olan durumu göstermesi gerekmektedir. Aynı isteklinin başka yerlerdeki işyeri sicil kayıtlarına ilişkin sosyal güvenlik prim borcu bulunduğunun idarelerce tespit edilmesi halinde 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca işlem yapılması gerekmektedir.

- Sosyal güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin olarak; gerçek kişi isteklilerin 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bendi kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna prim borcu olmadığına dair belge, tüzel kişi isteklilerin ise 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna sosyal güvenlik prim borcu olmadığına dair belge vermeleri yeterli olup, tüzel kişi isteklilerin ortağı olan gerçek kişilerin 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında prim borcu olmadığına ilişkin belge istenmez.

1.3. İsteklilerin Vergi veya Prim Borçlarının Tespit Edilmesi Halinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?

4734 sayılı Kanunun 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentleri gereğince, ihaleye katılan isteklinin teklifinin başka bir sebeple değerlendirme dışı bırakılıp bırakılmadığı, bu isteklinin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olup olmadığı veya ihalenin iptal edilip edilmediğine bakılmaksızın, isteklilerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlarının bulunduğunun anlaşılması (sosyal güvenlik prim veya vergi borcu bulunması gibi) halinde, bu durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi, ancak haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmemesi gerekmektedir. Bununla birlikte, sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından taahhüt edilen hususlara ilişkin yukarıda belirtilen belgelerin sözleşme imzalama süresi içinde sunulmaması halinde, bu istekli hakkında 4734 sayılı Kanunun 58. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar” kapsamında değerlendirme (ihalelere katılmaktan yasaklama) yapılacak ve ayrıca geçici teminatı gelir kaydedilir.

1.4. Doğrudan Temin Yoluyla Yapılan Alımlarda Vergi ve SGK Prim Borcu Sorgulaması Yapılır mı?

Doğrudan temin bir ihale usulü olmadığından ve doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda 4734 sayılı Kanunun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10. maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmadığından doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda vergi ve sosyal güvenlik prim borcu sorgulaması yapılmaz. Yalnızca Kamu kurumları hakediş ve ödeme durumlarında güncel vergi borç durum yazısı (15 gün geçerli) istenecektir.

1.5. İstisnalar Kapsamında Yapılan Alımlarda Vergi ve SGK Prim Borcu Sorgulaması Yapılır mı?

4734 sayılı Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3. maddesinde bu madde kapsamında yapılan alımların ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi olmadığı belirtildiğinden ve dolayısıyla bu kapsamda yapılan alımlarda 4734 sayılı Kanunun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10. maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmadığından İstisnalar kapsamında yapılan alımlarda vergi ve sosyal güvenlik prim borcu sorgulaması yapılmaz.

Dipnotlar:

-4734 sayılı Kamu İhale Kanunu

-4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu

-6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun

-5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

-Sosyal Güvenlik Kurumu Prim Ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi Ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik

-Tahsilat Genel Tebliği (Seri: A Sıra No: 1)

-Kamu İhale Genel Tebliği

-Sosyal Güvenlik Kurumunun 04.02.2011 tarih ve 2011-13 sayılı Genelgesi

24.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.