Muhammed Yasin Peker
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
m.yasinpeker@outlook.com.tr

İşverenler Gece Çalışması Yaptırmadan Bunlara Dikkat Edin!

I- GİRİŞ

Gece çalışması; çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir.(1) Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına ilişkin "gece" başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin  ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir. İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. İşverenlerin gündüz döneminde olduğu gibi serbestçe işçi çalıştırmaları mümkün değildir. Keza birtakım sınırlamalar ve kurallar bulunmaktadır. İş hukukumuzda işçilerin yaşı ve yapılan işlerin niteliği gibi özellikler de göz önünde bulundurularak çalışanların ruhen ve bedenen korunmasına yönelik birtakım kurallar konulmuş olup, gece çalışması ile ilgili kurallara uyulmaması halinde işverenler hakkında bazı yaptırımların uygulanması kaçınılmazdır. Bu yazımızda belirlenen kurullara uyulmadan gece çalışması yaptırılması halinde karşılaşılacak sorunlar üzerinde durulacaktır.

II- GECE ÇALIŞMASINDA İSTİSNA SAYILAN İŞLER VE GECE ÇALIŞMASINDA SAAT SINIRLAMASI           

İş hukukumuzda açıkça işçilerin gece çalışmalarının yedi buçuk saati geçemeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu hükmün istisnası olarak; turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmetlerinin yürütüldüğü sayılmıştır. Bu işlerin uygulanmasında;

1. Turizm hizmeti yürütülen işler; ilgili mevzuatı uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm işletmesi belgesi veya turizm yatırımı belgesi verilen ya da belediyeler tarafından turizm işletmesi olarak faaliyet göstermek üzere işletme belgesi verilen tesislerde,
2. Özel güvenlik hizmeti yürütülen işler; Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında İçişleri Bakanlığınca faaliyet izni verilen özel güvenlik şirketlerinde veya özel güvenlik görevlisi olarak herhangi bir iş yerinde yapılan işler,
3. Sağlık hizmeti yürütülen işler; Sağlık hizmeti sunan ve/veya üreten; gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişilerin iş yerinde ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubelerinde, Sosyal Hizmetler Kanununda tanımlanan sosyal hizmet kuruluşlarında çalışan işçilere gece çalışmasının istisnaları uygulanabilecektir. İstisnalar iş yerlerinde alt işveren tarafından çalıştırılan işçileri kapsamaktadır.

Ayrıca gece çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir postanın çalışması, gece çalışması sayılır. Bu istisnai işlerde yedi buçuk saatten fazla çalışma yapılmak istenmesi halinde işçinin yazılı onayının alınması mecburidir. Diğer işlerde ise işçilerin onayı alınsa bile yedi buçuk saatten fazla çalışma yapılamaz.

Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konulur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

III- GECE ÇALIŞMASI YAPTIRILMASI YASAK OLAN İŞÇİLER           

Gece dönemine denk gelen 20.00-06.00 saatleri arasındaki işçi postalarında, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalıştırılması yasaklanmıştır. Diğer yandan kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmasına zorlanamazlar. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılamazlar.

IV-FAZLA MESAİ ÜCRETİ İÇİN HAFTALIK 45 SAAT ŞART DEĞİLDİR

İş hukukumuzda çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir postanın çalışmasının gece çalışması sayılacağı düzenlenmiştir. Bu durum günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın sınırını oluşturmaktadır. Gece çalışmaları yönünden, haftalık kırk beş saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da güne yedi buçuk saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.

V-SONUÇ

Gece çalıştırma yasağına ilişkin kanun ve yönetmelik hükümlerine aykırı davranan ya da işçileri (istisna hükmün geçerli olduğu hizmetler hariç) geceleri yedi buçuk saatten fazla çalıştırmak, gece-gündüz postalarını değiştirmemek ve gece çalıştırılması yasak olan işçileri çalıştırmak gibi fiilleri işleyen işverenlere işçi başına ve fiil sayısına göre 2021 yılı için 3.064,00 TL idari para cezası kesilmektedir. Belirtilen cezaların yanı sıra gece yedi buçuk saatten fazla çalışması nedeniyle fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçi başına 2021 yılı için 555,00 TL idari para cezası kesilecektir.

Dipnotlar:

1-4857 İş Kanunu 69.madde

13.12.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.