Muhammed Yasin Peker
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
m.yasinpeker@outlook.com.tr

Kamu Haznedarlığı Yönetmeliğine Göre Belediye Şirketlerinin Finansal Kurumlarda Mevduat Bulundurma Uygulaması

I- GİRİŞ

Belediyelerin işletme ve iştirak ettikleri, sermayesinin tamamına veya yarısından fazlasına sahip oldukları şirketlerin mali kaynaklarının tutulacağı finans kuruluşları olan bankaların hangi şartları taşıması gerektiği, yine bu kaynakların hangi şartlarda ve araçlarla nemalandırılması ve bunların hükümleri, çoğu kez tartışma konusu olmaktadır.

Bu durumda hataya düşülmemesi ve kamunun zarara uğratılmaması adına bu makalemizde Kamu Haznedarlığı Yönetmeliğini ele alacağız. 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanununun 12 nci ve 16 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği(1)’nin 1. maddesinde yönetmeliğin amacı şu şekilde ifade edilmiştir: “kapsamda yer alan kurumların mali kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ve izlenebilmesini teminen Kamu Haznedarlığı uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.” Adı geçen yönetmelik bu amaç etrafında;

1. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri,
2. Özel bütçeli idareler,
3. Döner sermayeler,
4. Fonlar,
5. Belediyeler,
6. İl Özel idareleri,
7. Sosyal güvenlik kurumları,
8. Kamu iktisadi teşebbüsleri,
9. Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları,
10. Bu maddede sayılan kurumların;

1-Bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmeleri ile birlikleri,

2-Sermayesinin yarısından fazlasına doğrudan ve/veya dolaylı olarak sahip olduğu şirketleri,

3-Fon, hesap, özel hesap, havuz ve benzeri adlarla açtıkları ve/veya yönettikleri her türlü banka hesabı.

 Yönetmelik bu kapsamda birtakım yükümlülükler yüklemiş olup söz konusu uygulamaya tabii olmak zorunluluktur. Uymamanın ise birtakım sonuçları ve yaptırımları olmaktadır.

Bu makalemizde, bu şartları taşıyanlardan belediyelerin kurmuş olduğu, sermayesinin yarıdan çoğuna ve/veya tamamına sahip olan şirketlerin hangi limitlerde, hangi finans kurumlarında mevduat bulundurmaları ve mevduat değerlendirme durumlarının üzerinde durulacaktır.

II- KAYNAKLARIN FİNANS KURULUŞLARINDA BULUNDURULMASI VE UYGULAMA ARAÇLARI

Makalemizin konusu olan belediye şirketleri, Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği 5.madde a.bendine göre “kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan her türlü mali kaynaklarını

TCMB veya muhabiri olan bankada açılacak TL cinsi vadesiz hesaplarda bulundurmakla yükümlüdür.” Buna göre mali kaynakları bulundurabilecekleri kamu sermayeli bankalar; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ile T.C. Ziraat Bankası A.Ş., T.Vakıflar Bankası T.A.O. ve sermayesinin yarısından fazlası doğrudan ve/veya dolaylı olarak kamuya ait olan mevduat ve katılım bankalarıdır.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin uygulaması gereken bazı uygulama araçlarına bu yönetmeliğe göre değinmek gerekirse;

a- Dış alımlar veya yurt dışından temin edilen krediler nedeniyle döviz cinsinden ödeme veya yükümlülükleri olması ve/veya Avrupa Birliği tarafından sağlanan ve döviz cinsinden izlenmesi gereken hibe anlaşmaları ile çeşitli faaliyetler kapsamında uluslararası kuruluşlar tarafından, hesaplarına döviz cinsi aktarım yapılması durumunda sadece bu işlemlerle sınırlı olmak ve anlaşmalardaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla TCMB veya muhabiri olan bankada vadeli veya vadesiz döviz tevdiat hesabı açtırılır,

b- Afet nedeniyle toplanan nakdi bağış ve yardımlar ile özel kanunların verdiği yetki çerçevesinde belli bir kamusal amaca özgülenmek suretiyle fon, hesap, özel hesap, havuz vb. adlarla açılan ve/veya yönetilen her türlü banka hesaplarında tutulan kaynakları, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan her türlü mali kaynaklarını kamu sermayeli bankalarda aşağıdaki kaynakları kullanmakla yükümlüdür;

1-TL cinsi, vadesiz ve/veya vadeli mevduat ile özel cari hesap ve/veya katılma hesabı,

2-Gerekli görülmesi halinde ve ihtiyaçları ölçüsünde döviz cinsi ödemeleri için vadeli ve/veya vadesiz mevduat ile özel cari hesap ve/veya katılma hesabı.

3-İhale, doğrudan satış, ihale öncesi rekabetçi olmayan teklif ya da ikincil piyasadan doğrudan ya da ters repo yoluyla temin etmek sureti ile 4749 sayılı Kanun kapsamında(2) Bakanlıkça ihraç edilen borçlanma senetleri ve/veya kira sertifikaları.

4-Organize para piyasalarında TL cinsi borç verme işlemleri.

5-Kamu sermayeli bankalar tarafından ihraç edilen borçlanma araçları ile 7/6/2013 tarihli ve 28670 Resmi Gazete de yayımlanan Kira Sertifikaları Tebliği  (III-61.1) uyarınca kamu sermayeli katılım bankalarının kaynak kuruluş/fon  kullanıcı olarak yer aldığı kira sertifikaları ihracı ve katılım bankacılığı prensiplerine uygun piyasalarda emtia alım satımına dayalı katılım bankacılığı  prensiplerine uygun finansman yöntemleri.

c- 18/06/2011 tarihli ve 27968 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Ödeme ve Tahsilat İşlemlerinin Elektronik Ortamda Gerçekleşmesine ilişkin Usul ve Esaslar hükümleri saklı kalmak kaydıyla kurumlar; faaliyetleri kapsamında yaptıracakları tahsilat ve ödeme işlemleri için yurt içinde yerleşik diğer bankaları, Posta ve Telgraf A.Ş.’yi ve yurt içinde yerleşik bankalar aracılığıyla olmak koşuluyla ödeme kuruluşlarını ve elektronik para kuruluşlarını da kullanabilir. Ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları, kamu kurumları adına tahsil ettikleri tutarları anlaşma yaptıkları yurt içinde yerleşik bankalarda ilgili kamu kurumu adına açılacak hesaplara işlem yapılan gün içerisinde aktarmak zorundadır. Gerçekleştirilen tahsilat tutarlarının, özel kanunların verdiği yetki kapsamında yapılan düzenlemelerde yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla takip eden iş günü içinde, yurt içinde yerleşik tüm bankalar aracılığıyla kredi kartları ile yapılan tahsilatın ise azami 20 gün içerisinde ilgili kurumun kamu sermayeli bankadaki hesabına aktarılması zorunludur.

III- KAYNAKLARIN FİNANS KURULUŞLARINDA DEĞERLENDİRİLMESİ  

Kurumlar yönetmeliğin izin verdiği finans kuruluşlarında bulunan mali kaynaklarını mevduat, ters repo ve katılma hesabı beklenen/tahmini getiri oranlarıyla mevduatlarının bulunduğu bankalarca T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı resmi web sitesinin “kamu haznedarlığı getiri hesaplaması” (3) ekranından ilgili vade ve gün sayısını girerek karşılık gelen oranlardan daha yüksek mevduat faizi uygulayamazlar.

IV- DİĞER DURUMLAR

Diğer hususlardan sırasıyla bahsedecek olursak ilgili kurumlar mali kaynakların değerlendirilmesinde faiz veya kâr payı dışında ayni ya da nakdi bir menfaat tasarrufunda bulunamayıp, ilgili bankalar ise bu hükme aykırı talepte bulunan kurumları Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür. Bu duruma istisna olarak aylık ve ücret ödemeleri ile faaliyetleri kapsamında bankalara yaptırdıkları tahsilat ve ödeme işlemlerine ilişkin havale, elektronik fon transferi (EFT), para transferi vb. bankacılık hizmetleri için yapılan protokoller kapsamında ortaya çıkan ücret ve hizmet bedellerinin bankalar tarafından üstlenilmesi bu kapsam dışındadır. Ayrıca, yapılacak her türlü protokollerin süresi bir yılı geçmemesi gerekmektedir.

V-SONUÇ

Bu yönetmeliğin özellikle belediyelerin, sermayesinin yarısından fazlasına doğrudan ve/veya dolaylı olarak sahip olduğu şirketlerinin mali kaynaklarını kamu sermayeli finans kurumları olan bankalarda bulundurulması, ilgili yönetmelik hükümlerince katılım hesabı, vadeli mevduat vb. araçlarla nemalandırılabilmesi, elde edilen mali kaynakların, gelir kalemlerinin hesaba en geç sonraki işgününde ulaştırılması ayrıca yine bu yönetmelik kapsamında yer alan kurum yetkilileri ve muhasebe yetkilileri bu yönetmelik hükümlerini yerine getirmekle yükümlü olduğu, bu hükümlere aykırılık sebebi ile ortaya çıkabilecek zararlardan şahsen ve müteselsilen sorumluluk altında olduklarına da değinmenin önemi üzerinde durulması da ayrı bir fayda doğurmaktadır.

Dipnotlar;

1-08/03/2019 tarih ve 30708 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği,

2-09/04/2020 tarih ve 24721 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Kanunu

3-Kamu Haznedarlığı Getiri Hesaplama web sayfası linki; https://www.hmb.gov.tr/kamu-haznedarligi

08.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.