Kurtuluş Akdeniz
Yeminli Mali Müşavir
E.Gelirler Kontrolörü
Akdeniz Denetim YMM Ltd. Şti.
akdeniz@akdenizdenetim.com.tr

Muhteşem Süleyman ve Hürrem Sultan İşçi Olmaktan Kurtuldu

Son günlerde öyle olaylar yaşandı ki yazımızın başlığında karakter isimleri belirtilen başrol oyuncuları dâhil olmak üzere dizi filmlerinde rol alan çok ünlü sanatçılarımızın tamamının sadece işçi (bordrolu personel) olarak yapımcı şirketlerinde çalışmalarının zorunlu olması gerektiği yönünde tartışmalar vardı. Benim de sorunun bizzat çözülmesi açısından bilfiil içinde bulunduğum bu süreçte kazanan taraf Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Yazısı ile sanatçılar olmuştur.

Bilindiği üzere dizi film yapımcıları, televizyonlarda yayınlanan dizi programları aracılığıyla, Türkiye’nin tarihi ve tabii güzelliklerinin sergilenmesine emsalsiz katkılar sağlayan ve binlerce yurttaşımıza istihdam olanağı sağlamakla birlikte, ekonomimize yılda 2,5 milyar dolar katma değer kazandıran bir sektördür.

Görsel medyanın ana unsurlarından olan dizi ve filmler açısından 5510 sayılı SGK Kanunu, Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunu ile Vergi Kanunları dikkate alınarak uygulamada ücret, serbest meslek kazancı, ticari kazanç ayrımları da yapılmak suretiyle çözüme kavuşturulan konular özet olarak aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır.

I. FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU KAPSAMINDA ESER SAHİBİ OLARAK KABUL EDİLEN KİŞİLERDEN HİZMET AKDİ İLE BAĞLI OLMAKSIZIN ALINAN ESERLER :

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 5 ve 8. Maddelerine göre Sinema filmleri ve dizilerin eser özelliği Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Yine aynı Kanunun 8. Maddesinde yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı, özgün müzik bestecisi ESER SAHİBİ olarak kabul edilmiştir.

Uygulamada televizyon dizileri tüm yayın hakları ile birlikte Televizyon kanallarına devredilmektedir. Yapımcı bu işi organize eden kişi veya kurumdur. 

Dizi Yapımcısının 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser sahibi olduğu hüküm altına alınan;

1. 1.      Yönetmen,
2. 2.      Senaryo ve diyalog yazarı,
3. 3.      Özgün müzik bestecisinden,

Hizmet akdi olmaksızın satın aldığı eser karşılığında yapmış olduğu ödeme Gelir Vergisi Kanununun 18. Maddesinde Serbest Meslek Kazançlarında İstisna (telif kazancı istisnası) olarak düzenlenmiştir.

Telif ödemesini yapanlar yine Gelir Vergisi Kanununun 94. Maddesinin 2/a bendi uyarınca %17 Oranında Stopaj Gelir Vergisini bağlı bulundukları Vergi Dairesine Ödemekle sorumlu tutulmuşlardır.

Yukarıda açıklandığı üzere hizmet akdi ile bağlı olmaksızın Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda, Eser Sahibi olarak belirtilen, yönetmen,  senaryo ve diyalog yazarı, özgün müzik bestecisinin eserlerinin satın alınması karşılığı yapılan ödemeler ücret ödemesi değil, Gelir Vergisi Kanununun 18. Maddesi kapsamında yapılan Serbest Meslek Kazancı ödemesi olduğu kanun hükmüdür.

Kaldı ki, 5510 sayılı kanunun 4. Maddesinin b bendine göre Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan film, tiyatro, sahne sanatçıları ile yardımcı oyuncular film, dizi vb çalışmaları karşılığında Bir Hizmet Akdine Bağlı Olmayarak çalışan ve Sosyal Güvenlik Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine tabi olmalarını gerektirecek nitelikte vergi mükellefi olmaları halinde, bu kişilerin Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olacakları açıklanmıştır. Buna rağmen bu kişilerin sadece ücretli olarak çalışabilecekleri iddiası hukuki dayanaktan yoksundur.

Yukarıda belirtilen eser sahiplerinin dizi yapım şirketlerinde hizmet akdi ile bağlı çalışmamalarına veya kendi nam veya hesabına Serbest Meslek Erbabı olarak vergi mükellefi olmalarına rağmen bunlardan alınan serbest meslek makbuzlarının veya Gelir Vergisi Kanununun 18. Maddesi kapsamında satın alınan eserler karşılığında imzalatılan gider pusulalarının geçersiz sayılarak, yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı, özgün müzik bestecisinin ücretli personel olarak sigortalı olarak çalışması gerektiğine yönelik tartışmalar                       Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının 24 Temmuz 2012 Tarihli 13218530 nolu Genel Yazısı ile çözüme kavuşturulmuştur.

Söz konusu Genel Yazıya göre;

2- Yapımcı şirket adına kendi hususiyetini vermek suretiyle bir eser (ürün) üreten, bir eserin meydana gelmesinde asli unsuru oluşturan (senarist, özgün müzik yapımcısı, dialog yazarı, başrol oyuncuları gibi), bu şekilde üretmiş olduğu eser nedeniyle eser sözleşmesinin tarafı olabilen, bireysel olarak yaptıkları bu işlerden dolayı serbest meslek faaliyeti yürütmesi nedeniyle doğan serbest meslek kazancı olan ve bu kapsamda serbest meslek makbuzu veya fatura düzenleyerek çalışanların yapım şirketi ile arasındaki ilişki istisna (eser) sözleşmesi kapsamında sayılarak 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık olarak değerlendirilecektir.

Görüldüğü üzere söz konusu genel yazıya göre yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı, özgün müzik bestecisinin yapım şirketi ile arasındaki ilişki işveren personel ilişkisi değil istisna (eser) sözleşmesi kapsamında Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık (Bağ-Kur) olarak değerlendirilecektir

II. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞINCA ESER OLARAK KABUL EDİLEN DİZİ VE FİLMLERDE ROL ALAN VE VERGİ MÜKELLEFİ OLAN SANATÇI VE OYUNCULARDAN HİZMET SATIN ALINMASI

Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kabul edilen dizi ve filmlerde rol alan sanatçı ve oyuncuların bir hizmet akdine bağlı olmayarak kendi adlarına ve hesaplarına bağımsız olarak bir ticari organizasyon oluşturarak ticari kazanç veya serbest meslek erbabı olarak çalışmaları halinde serbest meslek kazancı elde etmelerinde kanunlarımız açısından herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. 

Kendi nam ve hesabına bağımsız olarak çalışıp vergi dairelerine mükellef olarak kaydını yaptıranların, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazancı düzenleyen 37 ve müteakip maddeleri ile serbest meslek kazancı düzenleyen 65 ve müteakip maddeleri kapsamında vergilendirileceği hüküm altına alınmıştır.

Kaldı ki, 5510 sayılı kanunun 4. Maddesinin b bendine göre Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan film, tiyatro, sahne sanatçıları ile yardımcı oyuncular film, dizi vb çalışmaları karşılığında Bir Hizmet Akdine Bağlı Olmayarak çalışan ve Sosyal Güvenlik Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine tabi olmalarını gerektirecek nitelikte vergi mükellefi olmaları halinde, bu kişiler Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olacakları hüküm altına alınmıştır.  

Dizi yapımcı şirketlerinin kendilerine hizmet akdi ile bağlı olmayan ve kendi nam ve hesaplarına bağımsız olarak çalışan ve vergi dairelerine mükellef olarak kayıtlı bulunan oyuncu veya sanatçılardan alınan fatura veya serbest meslek makbuzu veya bu oyuncular için Cast Ajans şirketlerince düzenlenen fatura karşılığında yapılan ödemelerin ücret ödemesi olduğu ve bu oyuncuların sadece yapım şirketlerinde sigortalı olarak çalışmaları gerektiği iddiası Sosyal Güvenlik Kurumunun Genel Yazısı ile çözüme kavuşturulmuştur.   

Söz konusu Genel Yazıya göre;

1- Yapım şirketlerinde ya da yapım şirketlerine oyuncu temin eden ajanslarda çalışmaları nedeniyle işverenin emrinde, işveren tarafından belirlenen sürede ve ücret karşılığında yapanlar hakkında 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılık hükümleri uygulanacaktır.

Buna göre; Yapım şirketlerinde yada yapım şirketlerine oyuncu temin eden cast ajanslarında çalışmaları nedeniyle işverenin emrinde, işveren tarafından belirlenen sürede ve ücret karşılığında yapanlar hakkında 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılık hükümleri uygulanacaktır. Bir başka deyişle bu kişiler serbest meslek erbabı olarak vergi dairesine mükellefiyet kayıtlarını yaptıracaklar ve yapım şirketlerine serbest meslek makbuzu düzenleyeceklerdir.

Ayrıca, cast ajanslarında sigortalı olarak çalışan oyuncular yapım şirketleri tarafından tekrar sigorta yaptırılmayacak, cast ajanslarının düzenleyecekleri faturalar kabul edilecektir.

III.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞINCA ESER OLARAK KABUL EDİLEN DİZİ VE FİLMLERDE ROL ALAN FİGÜRAN HİZMETLERİNİN FATURA KARŞILIĞINDA SATIN ALINMASI :

Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kabul edilen dizi ve filmlerde rol alan Figüranların hizmet bedeli kendi adlarına ve hesaplarına bağımsız olarak bir ticari organizasyon oluşturarak ticari kazanç elde eden ve vergi dairelerine Gelir veya Kurumlar Vergisi yönünden mükellefiyet kaydı yaptıran gerçek veya tüzel kişilerden fatura karşılığında satın alınan işlemlerin de ücret olduğu iddiası yine sözkonusu Genel Yazı ile çözüme kavuşturulmuştur.

Sözkonusu Genel Yazıya göre;

Yapım şirketlerine oyuncu temin eden ajanslarda Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanlar için yapım şirketlerince ajanslardan fatura mukabili hizmet satın alınması durumunda ayrıca sigortalı olarak bildirilmeleri istenmeyecektir.

Dizi ve filmlerde rol alan figüranların yapım şirketlerine fatura düzenleyen Cast Ajansları tarafından sigorta ettirilmesi halinde tekrar yapım şirketlerinde sigorta ettirilme zorunluluğu aranmayacaktır.

Söz konusu genel yazı ile  ayrıca, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olup işveren yanında 10 günden az çalışan oyuncuların bu çalışmaları devam ettiği sürece müracaatları halinde ek 6 ncı maddeye göre sigortalı olabilecekleri açıklanmıştır.

SONUÇ

Sanatçılarımızın sadece, cast ajansına veya yapım  şirketlerine bağımlı olarak (ücretli personel) çalışabilecekleri, kendi nam ve hesaplarına çalışamayacakları iddiası her şeyden önce sanatçılarımıza yapılan büyük bir haksızlıktır.

Sanatçılarımızın serbest meslek erbabı olarak kendi vergi mükellefiyetlerini yapmak suretiyle faaliyette bulunmaları, onlara vergi kanunlarımız tarafından da verilmiş bir haktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın yayınlamış olduğu Genel Yazıyı her şeyden önce bu bakış açısı nedeniyle kutlamak gerekiyor. Elbette ki, oyuncularımızın, bir yapım şirketinde ücretli olarak (hizmet akdi sözleşmesi yapmak suretiyle) çalışmalarında da yasal olarak bir engel bulunmamaktadır.

 Sanatçılarımızın önündeki engellerin kaldırılması nedeniyle, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı Sayın Fatih Acar’ı kutlamak gerekiyor.

 Başlığı neden böyle yazdığım sanırım şimdi daha iyi anlaşılmıştır…

06.08.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.