Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Enflasyon Muhasebesinin İndirimli Kurumlar Vergisi Matrahına Matematiksel Etkisi. Şirketler Büyük Zararda!

Değerli okurlar, bilindiği üzere son aylarda tüm meslek mensuplarının yegâne temel konusu enflasyon düzeltmesinin 20 yıl aradan sonra tekrar uygulanacak olmasıdır.

Enflasyon muhasebesi 2023 yılı için herhangi bir vergi yükü getirmez iken 2024 yılından itibaren özsermayesi güçlü olmayan şirketlere vergi yükü doğurması muhtemeldir. Özelikle vergi yükü yüksek olan şirketlerin sahip oldukları yatırım teşvik belgeleri bu alanda kendilerine önemli bir vergisel avantaj sağlamaktadır. Ancak ne var ki, enflasyon muhasebesi bu vergisel avantajın bir kısmını ortadan kaldırmaktadır. Bunun matematiksel ispatını bu yazımızda ele alıp değerlendireceğiz.

Bu çalışmada fiili harcama tutarı 22.404.133,31 TL olarak dikkate alınmıştır. Ancak bu harcama tutarı endekslemeye tabi tutulmamıştır. 1 nolu KV genel tebliğinde “yapılan harcama tutarının sabit kıymetlere oranlaması” cümlesinden hareketle endeksleme yapılmamıştır. Tebliğde, YAPILAN HARCAMA TUTARI yerine “aktifleştirilen makine” ifadesinin yer alması gerektiğini düşünüyorum. Ifade bu şekilde olsaydı yapılan harcamanın da haliyle endekslemeye dahil edilmesi gerekir idi.

İşlemlerin basit ve daha anlaşılır olması adına ve kafa karışıklığına fazla sebebiyet vermemek adına şirketin tek bir yatırım teşvik belgesinin olduğunu varsayalım.

Örnek:  XYZ A.Ş.’nin sahip olduğu ve tamamlama vizesini yapmış olduğu yatırım teşvik belgesine ait bilgiler aşağıdaki gibidir.

YKO: %30

VERGİ İNDİRİM ORANI : %70

Şirketin sabit kıymet bilgileri ise aşağıdaki gibidir. (ENF.DÜZ.ÖNCESİ)

251	YERALTI VE YERÜSTÜ VARLIKLARI	133.623,00
252	BİNALAR	8.864.038,46
253	TESIS, MAKINA, CIHAZLAR	34.302.502,71
254	TAŞITLAR	6.444.388,33
255	DEMİRBAŞLAR	1.120.573,96
259	VERİLEN AVANSLAR	43.594,46
260	HAKLAR	4.375.250,00
267	DİĞER MADDİ OLM.DUR.VAR.	122.498,58
	TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI	55.406.469,50

Harcama bilgileri ise aşağıdaki gibidir.

TOPLAM YATIRIM HARCAMALARI	22.404.133,31
TOPLAM YATIRIM HARCAMALARI	22.404.133,31
YATIRIMA KATKI ORANI (2017-2022)	0%
YATIRIMA KATKI ORANI (2023- )	30%
YATIRIMA KATKI TUTARI (2017-2022)	0,00
YATIRIMA KATKI TUTARI (2023 -)	6.721.239,99
TOPLAM YATIRIMA KATKI TUTARI	6.721.239,99

Şirketin geçici vergi dönemine ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir.

DÖNEM TİCARİ BİLANÇO KARI	50.415.278,65
K.K.E.G.	176.874,54
İndirimler	376.975,00
MATRAH	50.215.178,19

YATIRIM HARCAMALARI TUTARININ /TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI ORANI	0,4044
………… NOLU TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ TUTARI	20.385.897,78

Görüldüğü üzere şirketin yatırım teşvik belgesi kapsamında yapmış olduğu harcama tutarını toplam sabit kıymetlere oranladığımızda bu oran ;

22.404.133,31 / 55.406.469,50 = %4044 çıkıyor.

Çıkan bu oranı ticari kar ile çarparız: 50.415.278,65 x 0,40 = 20.385.897,78 TL

İşte bu çıkan sonuç söz konusu teşvik belgesi kapsamından yatırımdan elde edilen kazancın matrahıdır. ŞİRKET ÖNCEKİ DÖNEMLERDE ZARAR BEYAN ETTİĞİNDEN YARARLANDIĞI YATIRIMA KATKI TUTARI DA YOKTUR.

Ç	Gerçekleşen Yatırım Harcaması Tutarı	22.404.133,31
	%30 luk lİk yatırıma katkı tutarı toplamı	6.721.239,99
D	Fiili Harcamadan Hareketle Gerçekleşen Harcamalara Göre Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
	Önceki Yıllarda  Gerçekleşen Yatırım Harcaması	0,00
	Önceki Yıllarda Gerçekleşen Yatırım Harcaması Nedeniyle Hak Kazanılan Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan Yatırımdan Elde Edilen Kazançtan Dolayı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazançtan Dolayı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan TOPLAM Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerden Devreden %0'lı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	2023 Yılı Yapılan Harcamalar Nedeniyle Yararlanılabilecek Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
G	Fiili Harcamadan Hareketle Cari Yılda Yararlanılabilecek TOPLAM Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
H	Kurumlar Vergisi Oranı	25,00%
I	1. Bölge Kurumlar Vergisi İndirim Oranı	70,00%
İ	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Tespiti (%25-(25*%70))	7,50%
J	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı	7,50%
	2023 Yılı Harcamasından Hareketle İnd.Kur.Matrahına ulaşılmak için kullanılacak oran	17,50%
K	….. Teşvik Belgesi  Yatırımından Elde Edilen Kazanç Tutarı	20.385.897,78
K2	Yatırımdan Elde Edilen Kazanca Göre Yüzde 7,5 vergi matrahı uygulanacak tutar	20.385.897,78
	Yatırımdan Elde Edilen Kazanca Göre Yüzde 7,5 vergi matrahı uygulanacak MAX tutar	38.407.085,67
N= (K2*0,1750)	Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla Cari Dönemde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	3.567.532,11

Tabloda da görüleceği üzere şirketin Yatırımdan Elde Edilen Kazancının Matrahı 20.385.897,78 TL olup bu matrah üzerinden %7,5 vergi ödeyecek ve kalan %17,50 ise şirketin ilgili dönem yatırımdan elde edilen kazanç üzerinden yararlandığı yatırıma katkı tutarı olacaktır ki bu da 3.567.532,11 TL’dir.

Böylece şirketin hak etmiş olduğu toplam 6.721.239,99 TL yatırıma katkı tutarının 3.567.532,11 TL’sini yatırımdan elde edilen kazanç kapsamında tüketmiştir. ( Burada diğer faaliyetlere sözel olarak değinmeyeceğim. YTB’nin tamamlama vizesi yapılmıştır.

ŞİRKETİN ENFLASYON DÜZELTMESİ YAPTIĞINI VE YENİ RAKAMLARIN AŞAĞIDAKİ GİBİ OLUŞTUĞUNU VARSAYALIM.

HESAP KODU	HESAP ADI	TUTARI (TL)
251	YERALTI VE YERÜSTÜ VARLIKLARI	534.492,00
252	BİNALAR	35.456.153,84
253	TESIS, MAKINA, CIHAZLAR	137.210.010,84
254	TAŞITLAR	25.777.553,32
255	DEMİRBAŞLAR	4.482.295,84
259	VERİLEN AVANSLAR	174.377,84
260	HAKLAR	17.501.000,00
267	DİĞER MADDİ OLM.DUR.VAR.	489.994,32
	TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI	221.625.878,00

Şirketin geçici vergi dönemine ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir.

DÖNEM TİCARİ BİLANÇO KARI	50.415.278,65
K.K.E.G.	176.874,54
İndirimler	376.975,00
MATRAH	50.215.178,19

YATIRIM HARCAMALARI TUTARININ /TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI ORANI	0,1011
………… NOLU TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ TUTARI	5.096.474,45

Görüldüğü üzere şirketin yatırım teşvik belgesi kapsamında yapmış olduğu harcama tutarını toplam sabit kıymetlere oranladığımızda bu oran ;

22.404.133,31 / 221.625.878,00= %10,11

Çıkan bu oranı ticari kar ile çarparız: 50.415.278,65 x 0,1011 = 5.096.474,45 TL

Ç	Gerçekleşen Yatırım Harcaması Tutarı	22.404.133,31
	%30 luk lİk yatırıma katkı tutarı toplamı	6.721.239,99
D	Fiili Harcamadan Hareketle Gerçekleşen Harcamalara Göre Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
	Önceki Yıllarda  Gerçekleşen Yatırım Harcaması	0,00
	Önceki Yıllarda Gerçekleşen Yatırım Harcaması Nedeniyle Hak Kazanılan Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan Yatırımdan Elde Edilen Kazançtan Dolayı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazançtan Dolayı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan TOPLAM Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	Önceki Dönemlerden Devreden %0'lı Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	2023 Yılı Yapılan Harcamalar Nedeniyle Yararlanılabilecek Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
G	Fiili Harcamadan Hareketle Cari Yılda Yararlanılabilecek TOPLAM Yatırıma Katkı Tutarı	6.721.239,99
H	Kurumlar Vergisi Oranı	25,00%
I	1. Bölge Kurumlar Vergisi İndirim Oranı	70,00%
İ	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Tespiti (%25-(25*%70))	7,50%
J	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı	7,50%
	2023 Yılı Harcamasından Hareketle İnd.Kur.Matrahına ulaşılmak için kullanılacak oran	17,50%
K	….. Teşvik Belgesi  Yatırımından Elde Edilen Kazanç Tutarı	5.096.474,45
K2	Yatırımdan Elde Edilen Kazanca Göre Yüzde 7,5 vergi matrahı uygulanacak tutar	5.096.474,45
	Yatırımdan Elde Edilen Kazanca Göre Yüzde 7,5 vergi matrahı uygulanacak MAX tutar	38.407.085,67
N= (K2*0,1750)	Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla Cari Dönemde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	891.883,03

Tabloda da görüleceği üzere şirketin Yatırımdan Elde Edilen Kazancının Matrahı enflasyon düzeltmesiyle birlikte 5.096.474,45TL’ye düşmüş olup bu matrah üzerinden %7,5 vergi ödeyecek ve kalan %17,50 ise şirketin ilgili dönem yatırımdan elde edilen kazanç üzerinden yararlandığı yatırıma katkı tutarı olacaktır ki bu da 891.883,03 TL’dir.

Böylece şirketin hak etmiş olduğu toplam 6.721.239,99 TL yatırıma katkı tutarının 891.883,03 TL’sini yatırımdan elde edilen kazanç kapsamında tüketmiştir. ( Burada diğer faaliyetlere sözel olarak değinmeyeceğim. YTB’nin tamamlama vizesi yapılmıştır.

SONUÇ

Değerli okurlar, bu makaleyi tamamen sayısal tablolarla hazırlamamın nedeni enflasyon düzeltmesinin yatırım teşvik belgesi sahibi olup da bu belgeleri kapatan firmalara vermiş olduğu AĞIR ZARARI gözler önüne sermekti. Şirketleri bu tahribattan kurtaracak tek şey ise YTB kapsamında alınan makinelerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulurken oluşan düzeltme farklarının da YTB kapsamında alınan makine gibi hesaplamalara dahil edilmesi gerektiğidir. Aksi takdirde örnekte de açıkça görüldüğü gibi 25 milyonluk indirimli kurumlar vergisi matrahı 5 milyona kadar düşebilecektir. Bu durumun ivedilikle çözüme kavuşturulması gerektiğini düşünüyorum.

Faydalı olması dileğiyle…

08.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.