Kenan Uğurlugelen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
E. Öğretim Görevlisi
kenanugurlugelen@hotmail.com

Muhasebe Standartlarında Amortisman ve Yöntemleri

Vergi Usul Kanunu (VUK) kapsamında yer alan amortisman işlemleri ile Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) kapsamında yer alan amortisman işlemleri arasında benzerlikler bulunmakla birlikte temel düzeyde farklılıklar da bulunmaktadır. VUK düzenlemeleri kapsamında, gerek mesleğe hazırlık sürecinde gerekse de mesleki uygulamalarımızda amortisman kavramını ve yöntemlerini genel çerçevede biliyor olmamıza rağmen, TMS amortismanların hesaplanmasında oldukça farklı ve bir o kadar da önemli değişiklikler getirmektedir. İlerleyen çalışmalarımızda başta amortisman düzenlemeleri olmak üzere sair konularla ilgili VUK ve TMS/TFRS farklılıkları başta olmak üzere BOBİ FRS karşılaştırmaları da yapılacaktır.

Bu çalışmada sadece TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı kapsamında amortisman kavramı ve standart kapsamında uygulama alanları açıklanacaktır. Çalışmamız, standart düzenlemelerinin daha iyi anlaşılması ve okuyucunun görsel hafızasına hitap etmesi bakımından maddeler şeklinde hazırlanmıştır.

• Bir varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömür süresince sistematik olarak dağıtılmasına amortisman denir.
• Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer tutarlardan kalıntı değerin düşülmesiyle bulunan tutara amortismana tabi tutar denir.
• Bir varlık tahmin edilen yararlı ömrü sonundaki durum ve yaşına ulaştığında elden çıkarılması sonucu elde edilmesi beklenen tutardan, elden çıkarmanın tahmini maliyetleri düşülerek ulaşılan tahmini tutara kalıntı değeri denir.
• Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreye ya da işletme tarafından ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen üretim sayısı veya benzeri üretim birimine yararlı ömür denir.
• Uygulamada, bir varlığın kalıntı değeri genellikle değersiz ve dolayısıyla amortismana tabi tutarın hesaplanmasında önemsizdir.
• Bir varlığın kalıntı değeri ve yararlı ömrü en azından her hesap dönemi sonunda gözden geçirilerek, beklentilerin önceki tahminlerden farklı olması durumunda, değişiklik TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişikler ve Hatalar uyarınca muhasebe tahmininde değişiklik olarak muhasebeleştirilir.
• Her bir döneme ilişkin amortisman gideri, başka bir varlığın defter değerine dahil edilmediği sürece, gelir tablosu ile ilişkilendirilir.
• Bir varlığın amortismana tabi tutarının yararlı ömrü boyunca sistematik olarak dağıtmak için çeşitli amortisman yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemler; doğrusal amortisman yöntemi, azalan bakiyeler yöntemi ve üretim miktarı yöntemi olarak üç tanedir. 
• Bir varlığın amortismanı, ilgili varlığın TFRS 5 uyarınca satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılma tarihi veya varlığın finansal tablo dışı bırakıldığı tarihin erken olanında durdurulur. Amortisman ayırma işlemi; varlık tamamen itfa olmadıkça, atıl kaldığında ya da kullanımdan kaldırıldığında durmaz. Ancak, kullanıma göre amortisman metodu uygulanırken, amortisman gideri üretim olmadığı zamanlarda sıfır olabilir.

Örnek: Bir işletme 1 Ocak 2022 tarihinde üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere 500.000 TL'ye makine satın almıştır. Vergi düzenlemelerine göre makineler için 4 yıllık amortisman süresi öngörülmesine rağmen işletme makineyi ekonomik olarak 10.000 saat kullanabileceğini, bu makine saatini ise 5 yılda yapabileceğini ve 5 yıl sonra da makineyi 50.000 TL'ye satabileceğini tahmin etmektedir.

1. Normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılmaya karar verilmiştir.
2. Azalan bakiyeler yöntemine göre amortisman ayrılmaya karar verilmiştir.

Çözüm:

a) Normal Amortisman Yöntemi

Amortismana Tabi Değer      = Maliyet Değeri – Kalıntı Değeri

                                                     = 500.000 – 50.000

                                                     = 450.000

Amortisman Oranı                        = 100 / Yararlı Ömür (5 yıl)

                                                     = 0,20

                    Yıl                         Amortismana Tabi Değer                                    Amortisman Gideri                      Net Değer

     

                      2022                                      450.000                                               90.000                                  410.000

                      2023                                      450.000                                               90.000                                  320.000

                      2024                                      450.000                                               90.000                                  230.000

                      2025                                      450.000                                               90.000                                  140.000

                      2026                                      450.000                                               90.000                                    50.000

 

b) Azalan Bakiyeler Yöntemi

Amortismana tabi tutarın hesaplanmasında varlığın kalıntı değeri dikkate alınmaz. Bu yönteme göre amortisman işlemi için maddi duran varlığın maliyet değeri esas alınır. En son hesap döneminde kalan net değer, varlığın kalıntı değerine eşit varsayılır. Buna göre, en son hesap dönemi amortismanı tespit edilirken varlığın kalıntı değerine eşitlenecek şekilde giderleştirme yapılacaktır.

11.05.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.