Erdoğan AVDER
Öğretim Görevlisi
Balıkesir Üniversitesi
erdoganavder@mynet.com

Ücret ve Personel Verimliliği Konusunda Örnek Bir Çalışma

1. ARAŞTIRMANIN AMACI 

Ücret konusundaki değişikliklerin personel verimliliğine ne derece etkisi var ve personel kendisini hangi durumlarda verimli hissediyor, bu verimliliğin işletmeye getirisi nedir. Personeli işe motive etmek ve onun bedensel ve zihinsel gücünden  faydalanmanın yolları nelerdir.  Bütün bunların ortaya çıkarılması ve personelin  ücret konusunda fikir ve görüşleri gibi konularda araştırma yapılmıştır.
 

2. ARAŞTIRMANIN KAPSAM VE SINIRLARI 

Araştırma tekstil konusunda faaliyet gösteren Ereğli Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş’ de yapılmıştır.  Araştırma  Ereğli’de, tekstil işletmesinde çalışan işçileri temsil etmektedir.
 

3. ANA KÜTLE VE ÖRNEKLEM           

Konya Ereğli’de faaliyet gösteren Ereğli Tekstil San.ve Tic. A.Ş ‘de çalışan 300 kişi içinden tesadüfi seçtiğimiz, 60 kişiye yüz yüze anket metodu, anketörler tarafından uygulanmıştır. Tekstilde en fazla işçiye sahip bir işletmede, ana kütleyi temsil ettiğine inandığımız 60 kişi üzerinde uygulanmıştır.
 

4. VERİ TOPLAMA  ANALİZ VE TEKNİKLERİ 

            Yapılan araştırmada veri toplama yöntemlerinden “Anket Metodu”  kullanılmıştır. Anket 60 personel üzerinde, personelle yüz yüze görüşerek yapılmıştır. Anketimiz toplam 18 sorudan oluşmuştur. Bu soruların ilk 3 adedi personelin demografik özelliklerine, diğer 15 soru ise, ücretleme konusundaki değişikliğin personel verimliliğine etkisini ölçmeye yönelik olup ekte sunulmuştur. Anket analizlerinde SPSS programı kullanılmış olup, frekans dağılımları ve cross tablolardan yararlanılmıştır. Anket yüz yüze görüşülerek doldurtturulmuştur. Yüz yüze doldurulmak suretiyle daha doğru bilgiye ulaşılmıştır.
 

5 .VERİLERİN ÇÖZÜMLENMESİ

Verilerin çözümlenmesinde SPSS yöntemi ile cross tablolardan faydalanılmıştır.      

5.1. Personelin Kişisel Özellikleri

             Personelin yaşı, cinsiyeti ve hizmet süresi ile ilgili olarak değerlendirme yapılmıştır.       

         5.1.1. Personelin Yaşı

                   Ankete katılan personelin yaşı itibariyle ortaya çıkan dağılım Tablo 1’de gösterilmiştir.

  Tablo 1:  Personelin Yaşı

Yaş	Sayı	Oran%
20-24	7	12
25-40	44	73
41 üstü	9	15
Toplam	60	100

Tablo 1 incelendiğinde personelin önemli bir kısmının 26-40 yaş grubunda yoğunlaştığı görülmektedir. Yaş-Ücret ilişkisi ileride cross tablolarda gösterilmiştir.

5.1.2.Personelin Cinsiyeti

  Ankete katılan personelin cinsiyet itibariyle dağılımı Tablo 2’de gösterilmiştir. 

Tablo 2:  Personelin Cinsiyeti,

Cinsiyet	Sayı	Oran%
Erkek	51	85
Kadın	9	15
Toplam	60	100

Tablo 2’de gösterildiği gibi ankete katılan personelin çoğunluğunu erkekler teşkil etmektedirler. Cinsiyet ile ücret ilişkisi ileride cross tablolarda gösterilmiştir.

5.1.3.Personelin Hizmet Süresi

    Personelin hizmet süresine göre oluşan dağılım Tablo 3’de gösterilmiştir. 

Tablo 3:  Personelin Hizmet Süresi

Hizmet süresi	Sayı	Oran%
1-2 yıl	12	20
3-4 yıl	44	74
5 ve üstü	4	6
Toplam	60	100

 Tablo 3’de gösterildiği gibi ankete katılan personelin çoğunluğunu 3-4 yıl hizmet süresinde olanlar teşkil etmektedir. Hizmet süresi ile ücret ilişkisi cross tablolarda gösterilmiştir.

5.2. Ücret İş İlişkisi

            Alınan ücretin yapılan işin karşılığı olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılmıştır.

5.2.1.Ücretin İşin Karşılığı Olup Olmadığı

 Ankete cevap veren personelin aldığı ücretin yaptığı işin karşılığı olup olmadığı konusunda düşünceden ortaya çıkan dağılım Tablo 4’de gösterilmiştir.

Tablo 4 : Ücret iş ilişkisi

Derece	Sayı	Oran%
Hiç	25	42
Kısmen	33	55
Tamamen	2	3
Toplam	60	100

Tablo 4’de görüldüğü gibi aldıkları ücretin işin tamamen karşılığı olup olmadığına dair inançları açısından ortaya çıkan dağılımda % 42 oranında aldığı ücretin yaptığı işin hiç karşılığı olmadığını, % 55 ise yaptıkları işin kısmen karşılığını aldığını, % 3 ise aldığı ücretin yaptığı işin tam karşılığı olduğuna inanmaktadırlar.

5.2.2.Çalışma Şevkine Etkisi

            Ücret iş denkliğinin çalışma şevkine etkisi sonucunda ortaya çıkan dağılım Tablo5’de gösterilmiştir.  

Tablo 5:  Ücret iş denkliği ile çalışma şevki arasında ki ilişki

Etki derecesi	Sayı	Oran%
Olumlu	4	7
Olumsuz	47	78
Hiç	9	15
Toplam	60	100

Tablo 5’de görüldüğü gibi personel yaptığı işin karşılığında aldığı ücretin yetersizliği konusunda % 78 oranında çalışma şevkini olumsuz yönde etkilemektedir. Toplam denek sayısının % 7’si ise ücretlerinin çalışma şevkine olumlu tesir ettiğini söylemektedir.

5.3.Hayat Standardını Karşılama

 Ücretin Hayat Standardını Karşılama Düzeyi ile ilgili dağılım Tablo 6’da gösterilmiştir.

Tablo 6:  Ücretin hayat standardını karşılaması

Derece	Sayı	Oran%
Hiç	21	35
Kısmen	37	62
Tamamen	2	%555555%%%%       3
Toplam	60	100

Tablo 6’da görüldüğü gibi alınan ücretin hayat standartlarını kısmen karşılıyor diyenler % 62 oranını teşkil etmektedir. Hayat standardını hiç karşılamıyor diyenler yüzdesi% 35’dir. Alınan ücretin hayat standardını  tamamen karşılıyor diyenler ise toplam deneklerin % 3’ü oranındadır.

Ücretin hayat standardını karşılama derecesinin yaşlara göre karşılaştırılmasında ortaya çıkan dağılım Tablo 7’de gösterilmiştir.

Tablo 7:  Ücretin hayat standardını karşılama açısından yaşlara göre mukayesesi 

2.soru-5.soru	Hiç	Kısmen	Tamamen	Sayı	Oran%
20-24	2	5	-	7	12
25-40	18	26	-	44	73
41 ve üstü	1	6	2	9	15

Tablo 7’de gösterildiği gibi aldıkları ücretin hayat standardını karşılama derecesinin en düşük olduğu yaş grubu 25-40 dır. Bu yaş grubunda % 59 gibi büyük bir oran kısmen hayat standardını karşıladığını söylemektedir. Aynı yaş grubunda % 41 gibi bir oranda ücretlerinin hayat standardını hiç karşılamadığını söylemektedir.

Tablo 8:  Ücretin hayat standardını karşılama düzeyinin çalışma şevkine tesiri

Etki derecesi	Sayı	Oran%
Olumlu	4	7
Olumsuz	52	86
Hiç	4	7
Toplam	60	100

          Tablo 8’de görüldüğü gibi alınan ücretin hayat standardını karşılama düzeyi personelin şevk ve verimliliğine % 86 oranında olumsuz tesir etmektedir. Denek sayısının % 7’si ücretin hayat standardını karşıladığını ifade etmişlerdir.

5.4.Piyasa Ücretleriyle Mukayese

 Ücretin Piyasa Ücretleriyle karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan dağılım Tablo 9’da gösterilmiştir.

Tablo 9:  Ücretin piyasa ücretleri ile mukayesesi

Derece	Sayı	Oran%
Aynı	16	27
Fazla	37	61
Düşük	7	12
Toplam	60	100

Tablo 9‘da görüldüğü gibi piyasadaki ücretlerin kendi ücretlerinden daha fazla olduğunu söyleyenler toplam denek sayısının % 61’i gibi bir oranı teşkil etmektedir. Piyasa ücretlerinin kendi ücretleriyle aynı olduğunu söyleyenler ise % 27 gibi bir oranı oluşturmaktadır. Kendi ücretlerinin piyasadaki diğer ücretlerden fazla olduğunu söyleyenler ise % 12 gibi bir oranı oluşturmaktadır.

5.5.  Hizmet Süresine Göre Görev ve Yükselme

Hizmet süresine göre görev ve yükselmenin çalışma şevkine etkisi Tablo  10’da ki dağılımda gösterilmiştir. 

      Tablo 10: Hizmet süresine göre görev ve yükselmenin çalışma şevkine etkisi

Derece	Sayı	Oran%
Olumlu	6	10
Olumsuz	44	73
Hiç	10	17
Toplam	60	100

Tablo.10’da görüldüğü gibi hizmet süresine göre görev ve ücretlerde artış yapılmaması personelin şevkini olumsuz yönde etkilemektedir. Hizmet süresine göre görev ve yükselmeye imkan verilmemesi personel şevkini % 73 olumsuz yönde etkilemektedir. % 17 oranında hiç etkilemektedir. % 10 gibi bir oranda olumlu yönde fikir bildirmişlerdir.

5.6. Ücret Sistemleri

İşletmede kullanılan ücret sisteminin personele göre değerlendirilmesi incelenmiştir.

5.6.1. Ücret Tespiti

 Ücretlerin hangi sisteme göre tespitinin incelenmesi konusundaki dağılım Tablo 11’de gösterilmiştir.

            Tablo 11:  Ücretin hangi sisteme göre tespiti

Derece	Sayı	Oran%
Zamana göre	25	42
Parça başına	2	3
Götürü	-	-
Sabit	33	55
Toplam	60	100

Tablo 11’de gösterildiği gibi ücret tespit sistemlerinden sabit ücret sistemini personelin % 55 gibi bir çoğunluğu istemektedirler. Bununla beraber % 42 gibi bir oranda ise zamana göre ücret sistemini tercih etmektedirler.  

5.6.2. Çalışma Şevkine Etkisi

Ücret tespit sisteminin çalışma şevki ile karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan dağılım Tablo 12’de gösterilmiştir. 

Tablo 12: Ücret sistemlerinin çalışma şevkine etkisi

Etki derecesi	Sayı	Oran%
Olumlu	4	7
Olumsuz	34	57
Hiç	22	36
Toplam	60	100

         Tablo 12’de gösterildiği gibi ücret sistemlerinin tespiti personelin şevk ve verimliliğine önemli ölçüde etkisi görülmektedir. Çünkü % 57 oranında olumsuz tesir etmektedir. % 36 gibi oranda da hiç tesir etmediğini söylemişlerdir.

5.7.   Ücret- Verimlilik İlişkisi

Alınan ücretin personel verimliliğine ve şevkine etkisi incelenmiştir.

5.7.1. Ücretin Verimliliğe Etkisi

             Ücretin verimliliğe etkisini gösteren dağılım Tablo 13’de gösterilmektedir.

Tablo 13:   Ücretin Verimliliğe Etkisi

Derece	Sayı	Oran
Hiç	7	12
Kısmen	26	43
Tamamen	27	45
Toplam	60	100

         Tablo 13’de gösterildiği gibi alınan ücretin personel verimliliği üzerinde  % 45 tamamen etkisi olduğu açıkça görülmektedir. % 43 oranında ücretin verimliliğe kısmen etkisi olduğunu söylemektedir. % 12 oranında personel, aldıkları ücretin verimliliğe hiç etkisi olmadığını söylemektedirler.

 

5.7.2.  Verimlilik Değerlendirmesi

Personelin kendi verimliliğini hangi seviyede gördüğü irdelenmiştir.

5.7.3. Verimliliğin Değerlendirilmesi

Personelin verimliliğinin değerlendirildiği dağılım Tablo 14’de gösterilmiştir. 

Tablo 14: Verimlilik değerlendirmesinin dağılımı

Derece	Sayı	Oran%
Çok verimli	36	60
Verimsiz	-
Kısmen	24	40
Çok verimsiz	-
Toplam	60	100

    Tablo 14’de gösterildiği  personelin % 60’ı çok verimliyim, % 40’ı ise kısmen verimliyim demektedirler.

5.7.4. Yaşlarla Karşılaştırılması 

      Personel verimliliğinin yaşlara göre dağılımı Tablo.15’de gösterilmiştir.

Tablo 15 : Verimliğin yaşlara göre değerlendirilmesi,

1.soru-15.soru	Çok verimli	Verimsiz	Kısmen	Çok verimsiz
20-24	4	-	3	-
25-40	27	-	17	-
41 ve üstü	5	-	4	-

              Tablo 15’de gösterildiği gibi 25-40 yaş grubundakiler çoğunlukla % 73 oranla verimli olduklarını ifade etmişlerdir. Aynı yaş grubunda denek sayısının   % 61’i çok verimli olduğunu, % 39’u ise kısmen verimli olduklarını ifade etmiş-lerdir.

  5.7.5. Cinsiyetle Karşılaştırılması

         Personel verimliliğinin cinsiyete göre karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan dağılım tablo.16’da gösterilmiştir.

Tablo 16:  Verimliliğin cinsiyete göre dağılımı

2.soru-15.soru	Çok verimli	Verimsiz	Kısmen	Verimsiz
Erkek	31	-	20	-
Kadın	5	-	4	-

Tablo 16’da gösterildiği gibi erkekler kadınlara göre daha verimli olduklarını ifade etmişlerdir. Erkeklerin % 61’i çok verimli olduğunu, % 16’da ise kısmen verimli olduklarını söylemişlerdir. 

5.7.6. Hizmet Süresine göre Karşılaştırılması

            Verimliliğin hizmet süresine göre karşılaştırılması Tablo17’de gösterilmiştir. 

Tablo 17: Hizmet süresine göre verimlilik karşılaştırması

3.soru-15.soru	Çok verimli	Verimsiz	Kısmen	Çok verimsiz
1-2 yıl	7	-	5	-
3-4 yıl	27	-	17	-
5 ve üstü	2	-	2	-

          Tablo 17’de gösterildiği gibi hizmet süresi 3-4 yıl olanlar çoğunlukla verimli olduklarını ifade etmişlerdir. Bu hizmet süresinde olanların % 61’i çok verimli olduklarını, % 39’u da kısmen verimli olduklarını ifade etmişlerdir.

 

11.07.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.