Berkay Özgüven
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
umutberkayozguven@gmail.com

Şirketinizin Bilançosu Enflasyon Düzeltmesine Hazır Mı?

Hayatın her alanında olduğu gibi enflasyon, şirketlerin bilançolarını da etkiledi.

Birçok işletmenin bilançosunda yer alan değerler, enflasyonun etkisiyle güncel piyasa değerlerinden oldukça uzaklaştı.

Öte yandan, 7352 sayılı Kanunla VUK’a eklenen geçici 33. Maddeyle enflasyon muhasebesi 2023 yıl sonuna ertelendi.

Herhangi bir erteleme olmazsa, yıl sonunda enflasyon düzeltmesine geçilecek.

Enflasyon Düzeltmesi Hangi Dönemlere Uygulanacak?

31 Aralık 2023 tarihli mali tablolar şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi olacak.

Şu an için görünen durum, 2023 yılı hesap dönemi sonunda düzenlenen mali tablolardan yalnızca bilançolar düzeltileceği yönünde.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapacak?

Düzeltmeyi, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri (kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil) yapacaklar.

Burada önemli nokta, bilanço esasına tabi olma.  Yani, bilanço esasına göre defter tutmayan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri enflasyon düzeltmesi yapmayacaklar.

Aynı durum, işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler içinde geçerli. Bu mükellef grubu da enflasyon düzeltmesinden faydalanamayacak. Ancak VUK’un mükerrer 298-A maddesi gereğince, bunlar amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini (ATİK) 31/12/2023 enflasyon düzeltmesi hükümlerine göre düzeltip 1/1/2024 tarihinden itibaren bu düzeltilmiş tutarlar üzerinden amortisman ayırabilecekler.

Enflasyon Düzeltmesi Bilançonun Hangi Kalemlerine Uygulanacak?

Çok basit tanımla, parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi olacak.

Parasal olmayan kıymet denildiğinde genellikle, bilançonun aktif kısmında yer alan taşınmazlar algılanıyor. Ancak, özsermaye kalemleri de parasal olmayan bir kıymettir. Yani, sadece taşınmazlar olarak düşünmek doğru olmayacaktır.

Bu noktada, 31/12/2023 tarihli bilançoda hangi kalemlerin parasal olmayan kıymet olduğunu tespit edilecek, sonrasında bu kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının tespiti gerekiyor.

Bulunan bu tutarların, ait oldukları düzeltme katsayısıyla çarpılması sonucunda, düzeltme işlemi gerçekleşmiş olacak.

Stoklar açısından, mükellefler 2023 yılında yapılacak enflasyon düzeltmesinde toplulaştırılmış yöntem olarak “Dönem Ortalama Düzeltme Katsayısı (Basit Ortalama Yöntemi)” veya “Stok Devir Hızı Yöntemi”ni kullanabilecekler.

2023 Yıl Sonundaki Enflasyon Düzeltmesinin Vergi Etkisi Olacak Mı?

Enflasyon düzeltmesinde yukarıda da belirtildiği üzere, parasal olmayan her bir kıymet için düzeltme yapılacak.

Bu hesaplamalar sonucu bulanacak farklar ise kıymetlere ait alt hesaplara (enflasyon düzeltmesi fark hesaplarına) ve torba hesap olan enflasyon düzeltme hesabına (698-Enflasyon Düzeltme Hesabı) kaydedilecek.

Enflasyon düzeltme hesabı (698-Enflasyon Düzeltme Hesabı), 570-Geçmiş yıl kâr veya 580-Geçmiş Yıl zararı hesabında gösterilecek.

Bu işlemler sonucunda oluşan, geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak olup, zarar söz konusu ise zarar olarak kabul edilmeyecek.

Kısaca, 2023 yılına ait hazırlanacak olan gelir ve kurumlar vergisi beyannnamelerinde vergisel açıdan enflasyon düzeltmesinin herhangi bir etkisi olmayacak.

Vergisiz Yeniden Değerleme En Son 3.Geçici Vergide Yapılacak!

Vergisiz yeniden değerleme olarak bilinen VUK Mükerrer 298/Ç kapsamındaki değerleme işlemi enflasyon düzeltmesi öncesinde, en son 2023 yılı 3. geçici vergi döneminde (%34,80) yapılabilecek.

Yeniden değerleme uygulaması, yıl sonunda enflasyon düzeltmesinin uygulanacak olması nedeniyle 2023 yıl sonunda yapılamayacak.

Önemli ayrıntı, 2023 3.dönem geçici vergide yapılan yeniden değerleme sonucu oluşan güncel tutarlar üzerinden yıl sonunda amortisman ayrılabilecek.

Stok Affı İle Bilançoya Giren Tutar Geçmiş Yıl Kar veya Zarar Hesabına İlave Edilecek!

Enflasyon muhasebesine geçildiğinde, 7440 s. Kanun kapsamında Stok affı sonucu 525- Kayda Alınan Emtia hesabına alınan tutar, 570 -Geçmiş yıl kar veya zararı hesabına aktarılarak kapatılacak.

Şu anki aşamada, stok affı ile gelen tutarı şirket ortaklarına dağıtma imkanınız mevcut.

Ayrıca, aşağıdaki özsermaye kalemleri geçmiş yıl kar veya zararı hesabına aktarılarak yıl sonunda kapatılacak.

− VUK’un geçici 31 inci maddesi uyarınca oluşturulan yeniden değerleme sonucu oluşan değer artış fon hesabı,
− GVK geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri kapsamında oluşan fon hesabı,
− 7440 S. Kanun ve diğer af kanunları kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları.

Özsermaye Kalemleri Düzeltilecek!

Enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra öz sermaye kalemlerinden aşağıda sayılan kalemler bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alacak.

-Sermaye

-Hisse Senetleri İhraç Primleri, Hisse Senedi İptal Karları

-Yasal Yedekler

-Statü Yedekleri,Olağanüstü Yedekler

-Özel Fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu)

Sonuç Olarak;

Enflasyon düzeltmesine geçilmeden önce, bilanço içi kalemlerde aksiyon almanız son derece önemli.

Aksi durumda, 2023 yılı için olmasa da 2024 yılında vergi yükü ile karşılaşma ihtimaliniz olacaktır.

Bize göre bu aksiyonlardan en önemlisi 7440 s. Kanun kapsamında beyan edilen stok affının sermayeye ilavesi yahut şirket ortaklarına dağıtılması.

Tabi ki tercih sizin.

10.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.