Ayşe İşçi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmm.ayseisci@gmail.com

Yıllık İzin Süreleri, Yıllık İznin Ücrete Dönüşmesi ve Yıllık İzin Ücret Hesaplaması

4857 sayılı iş kanununun 53. Maddesine göre;

İşyerinde işe başladığı günden itibaren , deneme süreside dahil olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık izin işçinin dinlenmesi niteliğinde olması sebebiyle bu izin hakkından vazgeçilemez.

Hizmet süresine bağlı olarak işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi;

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil )	14 gün
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara	20 gün
15 yıl ve fazla olanlara	26 gün

Yıllık ücretli izin verilir.

Yeraltında çalışan işçilere ise;

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil )	18 gün
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara	24 gün
15 yıl ve fazla olanlara	30 gün

Yıllık ücretli izin uygulanır. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle , 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

YILLIK ÜCRETLİ İZNE HAK KAZANMA VE İZNİ KULLANMA DÖNEMİ

İş kanunun 54. Maddesine göre; işçilerin yıllık ücretli izne hak kazanmasında işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek izin süresi belirlenir. Yıllık izin hakkı bir daha ki izin hakkını elde edinceye kadar kullandırılması gerekmektedir. İşçi ye hak ettiği izin hakkının kullandırılmaması durumunda haklı fesih yolu açıktır. Bununla alakalı 22. Hukuk dairesi 2013/7567 E.  2014/6472 K. ‘a göre ;

‘Davalı asıl işveren olan davalı sağlık Bakanlığına ait işyerinde değişen alt işverenlere bağlı olarak 19.08.2008-05.04.2012 tarihleri arasında çalıştığını, hak kazandığı yıllık izinlerin kullandırılmaması nedeni ile iş sözleşmesini haklı sebebe dayalı feshettiğini ileri sürerek , alacaklarının tahsilini istemiştir.

Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının iş sözleşmesini fesihte haklı olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.’ Yargıtay karar örneğini verebiliriz.

Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanır ve farklı işleme tabi tutulamaz. Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar iş sözleşmeleri devam ettiği sürece her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır. Yukarıdaki esaslara göre izine hak kazanan kısmi süreli ya da çağrı üzerine çalışan işçilerle tam süreli çalışan işçiler arasında yıllık izin süreleri ve izin ücretleri konularında bir ayrım yapılamaz. Geçici iş ilişkisi ile çalışan işçilerin yıllık ücretli izinleri hakkında, geçici iş sözleşmesinde aksi belirtilmediği takdirde, 03 Mart 2004 Tarihli ve 25931 sayılı Resmi Gazete Yayımlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

YILLIK İZİN BAKIMINDAN ÇALIŞILMIŞ GİBİ SAYILAN HALLER

İş kanunun 55. Maddesine göre aşağıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır;

1) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).

 2) Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.

 3) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).

 4) Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın 15 günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).

5) 66 ‘ncı maddede sözü geçen zamanlar.

( a) Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.

b) İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.

c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.

d) İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.

 e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.

 f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler)

6) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.

7) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.

8) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler

9) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65’ inci maddedeki kısa çalışma süreleri.

10) Yıllık ücretli izin süresi.

YILLIK ÜCRETLİ İZNİN UYGULANMASI

Yıllık ücretli izin süreleri tarafların anlaşması halinde bir bölümü 10 günden az olmamak kaydıyla parçalar halinde kullanılabilir.

Örneğin; 14 günlük izni olan işçi bu izni 10 gün+2 gün +2 gün veya 10 gün +1 gün+3 gün vs. şeklinde parçalar halinde kullanabilir. Burada işin aksamasına sebebiyet vermeden ve işçiye de dinlenebileceği en uygun zaman, işçinin talebini de göz önüne alarak yıllık iznin, yıl içerisinde ne zaman kullanılacağı işveren tarafından belirlenir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN TAKİP ÇİZGELGESİ’NDE  BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER

 Çizelgede işçinin ;

• Adı soyadı,
• Sicil numarası,
• İşe giriş tarihi,
• Yıllık izne hak kazandığı tarih,
• İşyerindeki çalışma süresi,
• İzin günleri sayısı,
• Yol izni günleri sayısı,
• İznin başlama tarihi,
• İznin sona ereceği tarih,

Bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

Şayet işten ayrılıyorsa;

• TC kimlik numarası
• Adı soyadı
• Kıdem yılı
• Yaş / Doğum tarihi
• İşe giriş tarihi
• İşten ayrılış tarihi
• Toplam izin hakkı
• Kullanılan izin süresi
• Kalan izin süresi

Yer alarak ücret hesaplamasına gidilir ve ayrılan işçinin özlük dosyasında imzalı olarak bulundurulur.

YILLIK İZİNDE ÇALIŞMA YASAĞI

 4857 sayılı iş kanununun 58. Maddesinde de yer aldığı üzere, işçi yıllık izin süresinde başka bir işyerinde veya işte ücret karşılığı çalışması halinde işveren tarafından ödenen yıllık izin ücreti geri alınılabilir.

YILLIK İZİNDE SGK PRİMLERİ

Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iş kazaları ile meslek hastalıkları primleri hariç, diğer sigorta primlerinin, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunundaki esaslar çerçevesinde işçi ve işverenler yönünden ödenmesine devam olunur. (4857 sayılı İş kanunu madde 61)

İZİNLERE İLİŞKİN DÜZENLEMELER

Yıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

YILLIK İZNİN ÜCRETE DÖNÜŞMESİ VE HESAPLAMASI

Yıllık izin, sadece vefat veya işten ayrılma durumunda ücrete dönüşür.(İşten ayrılmadan kast işçinin istifası, işverenin işten çıkarması olabilir, iş akdinin ne şekilde sonlandığının yıllık izin ücretini talep etmeye engel değildir.)İşçi çalışırken yıllık iznini ücrete dönüştüremez. Çünkü yıllık izinden amaç işçinin bir yıllık çalışmasının karşılığında dinlendirilmesidir.

İzin ücretinin belirlenmesinde(hesaplanmasında) ise; fazla çalışma karşılığı alınacak ücretler, primler, sosyal yardımlar  hesaba katılmaz. İşveren veya işveren vekili, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye izin dönemine ilişkin ücreti ile ödenmesi bu döneme rastlayan diğer ücret ve ücret niteliğindeki haklarını izine başlamadan önce peşin olarak vermek veya avans olarak ödemek zorundadır. Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde izin ücreti yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir. Kısmi süreli ve çağrı üzerine çalışanlara; izin dönemine rastlayan çalışması gereken sürelere ilişkin ücretleri, yıllık izin ücreti olarak ödenir.

Örneğin; İşten 18.08.2023 tarihinde çıkarılan veya ayrılan  Bay Ahmet’in işyerinde kullanmadığı 13 günlük yıllık izin hakkı bulunmaktadır. Ücret bordrosunda yıllık izin ücretinin hesabında SGK işçi primleri kesintisi , Gelir vergisi ve Damga vergisi dikkate alınacaktır. Birlikte önce yıllık izin ücretini hesaplayalım, sonrada ilgili aya ait ücret bordrosu ve vergilerini hesaplayalım.

HESAPLAMA

YILLIK İZİN ÜCRETİ HESAPLAMA

Brüt Ücret                                               : 13.414,50 TL

Günlük  Brüt Ücret                                   : 13.414,50 / 30 Gün= 447,15 TL

13 Günlük İzin Süresi Brüt Ücreti           : 13 Gün X 447,15= 5.812,95 TL

Sgk İşçi Primi                                          : 5.812,95 X %15 = 871,94 TL

Gelir Vergisi                                            :Asgari Ücrete Kadar İstisna

Damga Vergisi                                        :Asgari Ücrete Kadar İstisna

Yıllık İzin Karşılığı Hak Edilen Net Ücret : 5.812,95 – 871,94 = 4.941,01 TL

8. AY AHMET BEYİN ÜCRET BORDROSU

Brüt Ücret                                               : 13.414,50 TL

Günlük  Brüt Ücret                                   : 13.414,50 / 30 Gün= 447,15 TL

18 Günlük çalışma Süresi Brüt Ücreti     : 18 Gün X 447,15= 8.048,70 TL

Sgk İşçi Primi                                          : 8.048,70 X %15 = 1.207,31 TL

Gelir Vergisi                                            :Asgari Ücrete Kadar İstisna

Damga Vergisi                                        :Asgari Ücrete Kadar İstisna

Ağustos ayı hak edilen  Net Ücret          : 8.048,70 – 1.207,31 = 6.841,40 TL

Bordro sadece ücretten veya sadece yıllık izin ücretinden oluşmuş olsaydı ayrı ayrı bu şekilde hesaplanacaktı. Fakat biz her ikisini de bordroya dahil ederek aşağıdaki gibi hesaplama yapacağız.

****Gelir Vergisi Matrahı                       : 6.841,40 + 4.941,01 = 11.782,41TL

(ücret ve yıllık izin ücretinin asgari ücret düzeyini aşması sebebiyle)

Hesaplanan GV                                      :11.782,41 X %15 = 1.767,36 TL

İstisna Sonrası Ödenecek GV               : 1.767,36 - 1.710,35 =  57,01 TL

**** Damga Vergisi Matrahı                    :8.048,70 + 5.812,95 =13.861,65 TL

(ücret ve yıllık izin ücretinin asgari ücret düzeyini aşması sebebiyle)

Hesaplanan DV                                       :13.861,65 x 0,00759 = 105,21 TL

İstisna sonrası Ödenecek DV                :105,21 - 101,82 = 3,39 TL

Ahmet beye yapılacak net ödeme       : 6.841,40 + 4.941,01 - 57,01- 3,39 =11.722 TL

NOT: İşçin 8. Ayda çıkışı söz konusu olup hem 8. Ay ücreti hem de yıllık izin ücreti, ücret bordrosuna dahil edilecektir. Burada birde Gelir vergisinin ve Damga vergisinin istisna kısmının aşılıp aşılmadığına bakılarak GV Hesaplaması ve DV hesaplaması yapılmalıdır.

KAYNAKÇA

4857 SAYILI İŞ KANUNU

21.08.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.