Ceza ödemeden stokları düzeltin / Ahmet Yavuz

Vergi affının matrah artırımı ve borçların yapılandırılmasına ilişkin süresi bir aylık uzatmayla sona ermişti.

Ancak kanunun getirdiği diğer avantajlardan faydalanmak için henüz süre bitmedi. Özellikle envanter yapmaya müsait emtia satan, ortaklar veya kasa hesapları normalin üstünde büyük rakamlar gösteren firmalar kayıtlarını fiili durumlarına uydurmak için güzel fırsat yakalamış durumda. Matrah artırımına gidip incelemelerden azad olma seçeneğini, karşılaşacakları yüksek maliyet sebebiyle kullanamayan firmaların bu özel durumlar için beyan seçeneğini gözden geçirmelerinde fayda var. Bu firmalar haziran sonuna kadar verecekleri beyannamelerle daha sonra ağır vergi, faiz ve cezalar ödeme riskini bertaraf etmiş olacaklar.

Kayıtsız mal alış-satışları

Kanunla mükellefler, işletmelerinde bulunmakla birlikte kayıtlarında yer almayan mal, makine, teçhizat ve demirbaşları beyan ederek kayıt altına alma, kayıtlarda görülmesine rağmen işletmede olmayan mallarını da herhangi bir ceza ödemeden kayıtlardan çıkarma fırsatını yakalamış oldu. Bu imkândan bütün Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri faydalanabilecek.

Kayıtsız olarak alınan bu kıymetler, bildirim tarihindeki rayiç bedelle değerlenmek suretiyle envanter listesiyle beyan edilecek. Rayiç bedel, kıymetin değerleme günü itibarıyla normal alım satım bedelidir. Bu bedel, mükellefin kendisi tarafından bizzat tespit edilebileceği gibi, bağlı olduğu meslek kuruluşuna da tespit ettirilebilir. Bildirilen kıymetler bildirimden sonra kayıtlara intikal ettirilecek. Beyan edilen demirbaş ve emtia için KDV hesaplanıp vergi dairesine yatırılacak. Hesaplanacak KDV de normal alımlara göre daha avantajlı olacak. Buna göre teslimleri genel orana (yüzde 18) tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden yüzde 10 oranı, teslimleri indirimli orana (yüzde 1, yüzde 8) tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden ise tabi oldukları oranın yarısı esas alınmak suretiyle KDV hesaplanacak ve KDV Stok Beyannamesi ile envanter listesi de eklenerek beyan edilecek. Beyanname üzerinden hesaplanan KDV, bu ayın sonuna kadar ödenmeli. Beyan edilen emtiaya ait hesaplanan KDV, 1 No'lu KDV beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecek. Ancak kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen KDV indirimi olmayacak. Bu tutar, verginin ödendiği yılın Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek. ÖTV'nin konusuna giren malları beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükellefler, bu malların beyan tarihindeki miktarı ve emsal bedeli üzerinden geçerli olan ÖTV'yi de beyan edip ödemeli. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı; makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere pasifte karşılık hesabı açmaları gerekiyor. Bildirime dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmayacak. Ayrılan karşılıklar birikmiş amortisman kabul edilecek. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecek.

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmelerde mevcut olmayan emtialar için (kayıtsız satış), haziran sonuna kadar fatura düzenlenmesi yeterli. Fatura düzenlenmek suretiyle yasal kayıtlarda düzeltilen emtia ile ilgili işlemler, normal satış işlemleri gibi dikkate alınacak. Faturada emtianın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve ilgili dönem beyannamesine dahil edilecek. Faturada yer alacak bedel, söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayri safi kâr oranı dikkate alınarak tespit edilecek. Satış hasılatı yıllık Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının hesaplanmasında da dikkate alınacak. Bunun dışında ayrıca bir beyanname verilmesi veya bildirimde bulunulması gerekmeyecek. Düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, "Muhtelif Alıcılar (6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)" ibaresi yazılacak.

Kayıtsız alış beyanları ve kayıtsız satışlar sebebiyle düzenlenen faturalar, Ba-Bs formu ile bildirilmek zorunda. Bu bildirim işlemi, Ba-Bs formunun Soyadı/Adı, Unvanı bölümüne Muhtelif Satıcılar/Alıcılar (6111 sayılı Kanun Madde 11/1), Vergi Kimlik Numarası bölümüne (3333 333 333) /(4444 444 444) yazılmak suretiyle yapılmalı.

Kasa ve ortaklar cari hesabı düzeltsin

Mükelleflerin kasa hesapları veya ortaklar cari hesapları çoğu zaman fiilî durumla uyumlu değildir. Bu uyumsuzluk farklı sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Başlıca sebep, kayıt dışı satışlar veya ödemelerdir. Uyumsuzluğun çok fazla olduğu ve kasa, ortaklar hesap bakiyesinin ticarî teamüllerin üstüne çıktığı durumlarda bu tutarlar için adatlama yapılarak faiz hesaplanması gerekir. Hesaplanan faizin KDV'si Gelir Vergisi stopajı da cabası. Af kanunu, hesaplarında bu tür uyumsuzluklar görünen mükelleflere bilançolarını fiilî duruma uygun hale getirme fırsatı tanıdı. Süresi önümüzdeki perşembe günü (haziran sonu) sona erecek olan bu fırsattan sadece bilanço usulüne göre defter tutan Kurumlar Vergisi mükellefleri faydalanabiliyor. Buna göre 31 Aralık 2010 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarda görülmekle birlikte işletmelerde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer sebeplerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları vergi dairelerine beyan edilerek yasal kayıtlar düzeltilebilecek. Beyana mevzu teşkil eden tutarlar haziran sonuna kadar vergi dairelerine beyan edilmeli. Beyan edilen tutar üzerinden yüzde 3 oranında hesaplanacak verginin de bu sürede ödenmesi gerekiyor.

Stok affının avantajları neler?

Kayıtdışı alışlar sebebiyle beyanda bulunan mükelleflere, KDV Kanunu uyarınca belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle malın emsal bedeli üzerinden cezalı tarhiyat yapılmayacak; ayrıca, beyan edilerek ödenen ÖTV için de vergi cezası kesilmeyecek. Mükellefler kayıt dışı satış sebebiyle beyan ettikleri satışlarda da önemli avantajlar elde edecek. Faturası düzenlenen ve hasılata kaydedilen emtianın daha önceki dönemlerde satıldığının tespit edilmesi halinde, düzeltmeye tabi tutulmuş stoklarla ilgili olarak geçmişe yönelik tarhiyat yapılmayacağı gibi ceza ve faiz de uygulanmayacak.

Kasa ve ortaklar cari hesabı ile ilgili beyanda bulunan mükellefler de beyan konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine yönelik ilave bir tarhiyatından kurtulmuş olacak. Ayrıca sonraki yıllarda incelemelerde yapılacak adatlama sebebiyle gecikme faizi vergi ziyaı gibi cezalar ödenmeyecek. Kanunen tutulan kayıtların fiilî duruma uygun hale getirilmesi yeni Türk Ticaret Kanunu'na uyum açısından da büyük önem arz ediyor.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 27.06.2011)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.