SGK'nın doğum borçlanması engeli Yargıtay'dan döndü / Ali Tezel

Çeşitli defalar "doğum borçlanması" bu köşede yer aldı ve en son 9 Mart 2010 günü, "Kadınlara verilen doğum borçlanması için mahkemeye gidin" demiştik. Çünkü, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile SSK'lı çalışan annelere, iki doğuma kadar borçlanma hakkı verildiği halde, SGK bu hakkı önce yasaya aykırı tebliğle, sonra da tebliğe aykırı genelgeyle kadınların ellerinden aldı. "İsteyenler borçlanabilmek için dava açmalılar" demiştik. Vatandaşın açtığı davalar tek tek sonuçlanmaya başladı.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar (SS) ve Genel Sağlık Sigortası (GSS) Kanunu'nun 41'inci maddesinde, "...Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri, (...) kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihindeki ... prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır" denilmiştir.
Madde metninden göreceğiniz üzere, doğum borçlanması yapmak için SSK'lı, yani yeni adıyla 4/A'lı çalışmak yeter şart iken SGK bunu uygulamıyor.

TEBLİĞ, YASAYA AYKIRI ÇIKTI

Yasanın kadınlara tanıdığı borçlanma hakkı, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yasaya aykırı şekilde çıkartılan tebliğ ve genelgelerle daraltılmıştır. Mesela, maddeye göre sigortalı olmadan önceki doğumları borçlanma hakkı var iken SGK sadece SSK'lı (4/A'lı) olarak çalışırken doğum yapanlara bu hakkı tanımıştır.

Eski adıyla SSK yeni adıyla 4/A'lı olarak çalışırken doğum yapan ve gerek doğum izinleri gerekse doğum sonrası sürelerde işe gidemediği süreleri sigortalı hale getirme yani borçlanma hakkı 1 Ekim 2008 günü başlamıştır.

Ancak, 5510 Sayılı SS ve GSS Kanunu ile SGK'nın konuya ilişkin tebliğ ve genelgeleri birbirinden farklıdır, daha doğrusu SGK bu hakkı kadınlar aleyhine daraltmış-azaltmıştır.
Konuyu SGK'nın genelgelerine ve tebliğine göre açıklamak gerekirse...

Doğum sonrası süresini borçlanmak için kadın sigortalının;
1- Doğum yaptığı dönemde 4/A sigortalısı (SSK) hizmet akdine dayalı çalışıyor olması,
2- İşten ayrılmışsa, işten çıktıktan sonraki 300 gün içinde doğum yapmış olması,
3- Doğum nedeniyle işten ayrılmış olması veya işe gelmemiş olması,
4- Doğum borçlanması yapılacak sürede adına prim ödenmiş olmaması,
5- Doğum borçlanması yapılacak sürede çocuğunun yaşıyor olması şarttır.
Kanun ile genelge uyuşmazlıklarını şöyle açıklayabiliriz:
- Kanunda doğum yapan kadına borçlanma hakkı var, genelgede SSK'lı iken çalışan kadına verilmiş.
- Kanunda 300 gün diye bir şey yok, genelge ya çalışırken doğur ya da işten çıktıktan sonraki 300 gün içinde doğurursan borçlandırırım diyor.
- Kanun, sigortalılara borçlanma hakkı var diyor, genelge isteğe bağlı sigortalılara borçlanma hakkı vermem diyor.
- İlk doğumundan sonra iki yıl işe gitmeyen kadın tekrar hamile kalırsa, yani sigortalı olarak tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yaparsa kanun borçlanabilir diyor, genelge olmaz diyor.
- Kanun, Bağ-Kur'lu, SSK'lı, memur veya banka sandıklı tüm doğum yapmış kadınlara doğum borçlanması hakkı vermişken genelge sadece o dönemde SSK sigortalısı olanlara bu hakkı vermiş.
Öte yandan, SGK üstüne vazife olmadığı halde özel banka ve borsa sandıklarında çalışan kadınların doğum borçlanması yapma hakkını yasaya-yönetmeliğe, tebliğe ve genelgeye aykırı bir şekilde görüş göndererek engellemiştir.

SGK'YA YARGITAY'DAN DERS GİBİ KARAR

Yargıtay 10'uncu Hukuk Dairesi, Esas: 2009/8312, Karar: 2010/2516 ve 25.02.2010 tarihli kararı ile ilk çocuğundan sonra çalışmayan kadına ikinci doğumu için de borçlanabileceğini kararlaştırdı. Yani, bizim yukarıda belirttiğimiz SGK'nın hatalı uygulaması, mahkemeyle bozulmuş oldu. Yakında diğer tespitlerimize uygun mahkeme kararları da çıkmaya başlar.
Davaya konu olaya ilişkin Yargıtay kararının sonuç bölümü de şöyle:

"...İlk kez 506 Sayılı Kanun kapsamında 01.6.1982 tarihinde zorunlu sigortalı olduğu anlaşılan davacının, 3.3.1987 ve 21.3.1988 tarihlerinde gerçekleştirdiği doğumları sebebiyle, ancak doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla, hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarının dışında, başkaca bir şart aranmaksızın borçlanma hakkına sahip olduğu kabul edilmelidir. Yapılacak değerlendirmede, zorunlu sigortalı olarak tescil edildikten sonra ilk doğumu yapan ve iki yıllık süre dolmadan ve tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalının, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabileceği gözetilmelidir.
Mahkemece, anılan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. O halde davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve sair yönler incelenmeksizin hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 25.02.2010 günü oybirliği ile karar verildi."

(Kaynak: Habertürk | 15.04.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.