Krizde şirketleri rahatlatmak / Bumin Doğrusöz

Dünyada yaşanan ve global kriz olarak nitelendirilen krizin etkileri, ülkemizde de kendini göstermekte. İşsizlik oranları, ihracatın düşmesi, işçi çıkartmalar, doların devamlı yükselme eğilimi ve daha pek çok gösterge, bunu açıkça ortaya koyuyor.
Kriz global olarak yaşanırken, dış pazarlar daralırken, dışarıda ulusal veya uluslararası finans kurumları sallanırken, Türkiye'nin kendisini tek başına bu krizin dışında tutması olanaksız. Ancak krize ister U kriz, ister L kriz deyin, ibre bir gün mutlaka yukarı doğru dönecek. Dünyayı krize sokan da çıkartan da biz olamayacağımıza göre, alınan tedbirlerdeki amacın da "krizi en az zararla atlatma olması" gerekiyor. Zaten tüm ülkelerdeki çabalar da bu yönde. Ülkelerin krize karşı direniş çabaları da global değil, münferit çabalar.
Bu kapsamda olmak üzere, çeşitli kesimlerde, alınması gereken tedbirlere ilişkin değişik fikirler ileri sürülüyor.
Biz de bu arada boş durmayalım, bir vergi hukukçusu olarak "çareler" kapsamındaki bazı düşüncelerimizi dile getirelim, en azından tartışmaya açalım dedik.
Krizden en çok etkilenen ve özel ekonominin baş aktörleri ticaret şirketleri olduğuna göre alınacak tedbirlerin de onların elini rahatlatmak, onların dayanma gücünü artırmak yönünde olması gerekiyor. Bu nedenle yapılması gerekenlere, onları zora sokan mevzuatı gözden geçirmekle başlamak gerekmektedir.
Oysa biz Ticaret Kanunu Tasarısı'nı bu aralarda yasalaştırmaya çalışarak şirketlere çelik korse giydirmeye, muhasebe düzenlerini altüst etmeye ve bir sürü mali külfet altına sokmaya çalışıyoruz. Oysa burada "sırası mı" diye sormak gerekmez mi?
Öte yandan grup şirket veya holding yapılanmasının amacını bertaraf ederek, onları normal birer münferit şirket gibi vergilendiriyoruz. Bir holdingin yapılanmasının amacı, holdingin diğer şirketlerin yönetimine, sevk ve idaresine, yönlendirilmesine müdahale edecek şekilde örgütlenmedir. Patron diye nitelenen kişinin veya ailenin, basit pay sahipliği ile elde edilebilecek bu sonucun, holding yapılanması ile sağlanmaya çalışılmasının temel amacı, kurumsallaşmadır. Bu kurumsal yapı aynı zamanda, bağlı şirketlerin veya iştiraklerin, pazarlama, muhasebe, hukuk hizmetleri ve benzeri hizmetlerinin merkezileştirilmesiyle tasarrufa gidilmesini de sağlar. Bu tür yapılanmaların bir başka temel amacı da şirketlerin atıl fonlarının veya varlık fazlalıklarının grup içerisinde akılcı şekilde ve bir plan dahilinde kullanılmasını sağlamaktır.
Ancak vergi mevzuatımız bu yapılanmaları kabul etmemektedir. Bir holdingin, şirketlerin atıl fonlarını bir havuzda toplaması ve ihtiyaç sahibi şirketlerine kullandırması, vergi mevzuatımıza göre çok büyük kabahattir. Vergi mevzuatımız, önce, bu parayı kullandıran şirkete, "Faiz alacaksın" der. Bu faizin de fatura ile alınması ve KDV'ye tabi tutulması gerekir. Bu faizin emsal faizden az olmaması gerekir. Böyle bir durumda beyanname eki formların doldurulması, gerekiyorsa binlerce liraya Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlatılması gerekir. Faizi ödeyen şirket de bu faizi hemen gider yazamaz. Önce örtülü sermaye hükümlerine göre test etmesi ve sonucun olumsuz çıkması halinde gider yazmaması gerekir. Ödediği KDV'nin indirilip, indirilemeyeceği de ayrı bir sorundur.
Kısacası vergi mevzuatımız, grup şirket veya holding yapılandırılmasının amaçları doğrultusunda davranışlarına hoşgörü ile bakmıyor. Vergi mevzuatımıza göre bir holding yapılanmasında olması gereken, parası olan şirketin parasını kendine saklaması, paraya ihtiyacı olan şirketin ise grup dışındaki bankadan kredi alıp, bunun pahalı maliyetine katlanmasıdır. Grubun bir şirketinde dağ gibi indirilecek KDV yığılsın, diğer şirketi ise sürekli KDV ödesin. İşte o zaman hiçbir eleştiri gelmez.
Unsurları mevzuatla tanımlanabilecek grup veya holding yapılanmalarında yer alan şirketler arasında, 2009 yılı için, örtülü sermaye faizi hükümlerini uygulamasak, transfer fiyatlandırması hükümlerini 2009 yılı için nakit kullandırmalarda gevşetsek, hiç şüphesiz grupların/holding yapılanmalarının krize karşı dirençlerini yükseltmiş oluruz. Belki de dikey büyümeyi teşvik etmiş oluruz. Belki bu kapsamda, grup yapılanmaları için Kurumlar Vergisi ve KDV beyannamelerini konsolide şekilde almak da düşünülebilir. Tartışmak gerekir.
Enflasyon muhasebesini mevzuatımıza yerleştirirken sanki enflasyon muhasebesi koşullarının oluşmadığı ve dolayısıyla enflasyon muhasebesinin uygulanmadığı yıllarda enflasyon sıfır olacakmış gibi davranarak, yeniden değerleme müessesesini ve iktisadi kıymet satışında satış kazancını maliyet revizesi yoluyla enflasyondan arındırmaya yönelik düzenlemeleri yürürlükten kaldırdık. Bunun yanlışlığını o yıllarda da yazmıştık.
Şimdi 4 yıldır enflasyon muhasebesi, koşulları oluşmadığından uygulanmıyor. Ancak dört yılın enflasyonu, hem bilanço değerlerini aşındırarak gerçek değerlerden uzaklaştırdı hem de şirketler iktisadi kıymet satışlarında enflasyona tekabül eden kazançları üzerinden vergi öder hale geldi.
O halde bu müesseseleri 2009 yılı için hemen yeniden mevzuatımıza dahil etmek gerekmektedir.
Kur farkları, dövizli işlemlerde hem borçlu şirketler için hem de alacaklı şirketler için KDV açısından büyük sorunlar getirmeye başlamıştır. Öte yandan sermayesini veya fonlarını dövizde, döviz mevduatında tutan şirketler, geçici vergi ve yıllık dönem sonlarında ortaya çıkan kur sıçramaları dolayısıyla sermaye veya anaparalarından vergi ödemeye başlamışlardır. Kur farkları sorunu, güçlendirilmeye çalışılan yapıları, zayıflatan bir unsura dönüşmüştür. Bu nedenle gerek vergi mevzuatımızda gerekse idari anlayıştaki kur farklarına yaklaşımın gözden geçirilmesinde yarar vardır.
Aslında bu bağlamda yazacak, tartışmaya açılacak çok konu varsa da köşemiz sınırlı.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 05.02.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.