YMM Zeki GÜNDÜZ - Transfer fiyatlaması düzenlemeleri ile ilgili öneriler

zeki.gündüz@dunya.com

 

Günün sözü: "Birisinin etkisine karşı tarafın beklediği tepkiyi gösteren onun ittiği yoldan yürür. Kendi yolunda yürüdüğünden emin olmadan yola çıkma."

Aldığımız kararların ve davranışların bu tür tepkisel, başkasının yönlendiriminde olmayan karar ve davranışlar olduğundan yüzde 100 emin olmanız çok önemlidir.

Taslakları yayınlanan Bakanlar Kurulu kararı ve tebliğlerle ilgili önerilerimi paylaşmak istiyorum.

1.Yurtdışı emsaller

Bilindiği üzere transfer fiyatlaması yoluyla ilişkili şirketler arasında örtülü kazanç dağıtımı konusunun kalbini emsale uygunluk oluşturmaktadır. Bu konunun ağırlıklı muhatabı da bir ayağı yurtdışında olan kurumlardır.

Yeni düzenleme ile tarif edilen emsal bedel tespit yöntemlerinin hepsinde bir emsal araştırması zorunluluğu vardır. Oysa halihazırda halka açık şirketler dışında mali veri bulabilme imkanı yoktur. Bu alanda Türkiye'de veri havuzları oluşturulana değin dünyada bu amaçla kurulu veri havuzlarından hareketle yapılan çalışmaların kabulü yerinde olacaktır.

2.Ortalamada değil aralıkta kalmak

Emsal bedel araştırmalarında benzer şirketlerin kârlılıkları araştırılırken tek bir oran değil bir aralık bulunur. Örneğin yüzde 2-4 gibi. Siz bu aralık içinde iseniz ve neden o oranın alt basamağını seçtiğinizi destekleyecek argümanlarınız varsa sorun olmaması gerekir. Dolayısıyla emsal bedel çalışmalarında benzer şirketlerin kârlılıklarının ortalamasını alıp, onun altında kalanları eleştiriyor olmak doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

3.Düzeltebilme imkanı (Debit/credit notes)

Şirketler belirli varsayımlarla sene başında ilişkili şirkette hedefledikleri emsale uygun kârlılık yaratabilmek için makro ekonomik veriler, şirket performansı vb. tahmini verilerden hareketle bütçelenmiş rakamlardan hareketle fiyat belirlemesi yaparlar. Ancak tüm tahminler de olduğu gibi sene sonunda gerçekleşme hedef kârlılığın üzerinde ya da altında olabilir. Hedeflenen kârlılığı sağlayabilmenin bilinen yolu düzeltme araçlarıdır.

Bu araçlar da ya fatura kesme (veya credit-alacaklandırma-notu alma) veya fatura alma (debit-borçlandırma-notu alma)dır. Uygulamada geçmişte credit note uygulamaları ile ilgili verilmiş bakanlık görüşleri mevcuttur. Fiyat düzeltmesi amacıyla credit note kullanılabileceği ve KDV uygulanmayacağı bakanlıkça kabul edilmiştir. Ancak gerek credit note gerek debit note yoluyla sene sonu düzeltme araçlarının yeni düzenlemeler çerçevesinde tebliğler de açıklanmasında fayda görüyoruz.

4.Kârlılığın bir periyoda emsale uygun olması

Şirketlerin yıl yıl sürekli fiyatlarla oynaması yerine birkaç yıllık periyotlarda toplam kârlılıkları itibariyle emsale uygun olmaları da genel kabul gören bir uygulamadır.

Şirket bir yıl zarar edebilir. Ancak ertesi yıl iki yılın kârlılığı kadar bir emsale uygun kârlılık sağlamışsa bu durumun kabulü gerekir.

5.Emsale uygunluk en az yıllıktır

İşin ABC'sinden biri de emsale uygunluk karşılaştırımının en az yıllık yapılmasıdır. Uygulamada inceleme elemanlarının bu karşılaştırmaları yıldan az periyotlara yönelik yaptıklarına şahit olunmaktadır ki kabulü mümkün değildir.

6.Mal bazında mı, toplamda mı?

İlişkili şirketten çok sayıda mal alınıyor olabilir. Doğru olan tek tek mal bazında değil toplamda/yıl sonunda emsale uygun kârlılık sağlanıp sağlanmadığına bakılması gerektiğidir.

7.Gümrük idaresi ile koordinasyon

İthalatta olayın en önemli muhataplarından biri de Gümrük İdaresi'dir. Gümrük İdaresi açısından da konu tam ters mantıkla sonuç yaratmaktadır. Transfer fiyatları yüksekse kurumlar vergisi düşerken gümrükte ödenen vergiler artmaktadır. Azalırken de tam tersi olmaktadır. Mükellefler bir idareyi mutlu ederken diğer idare ile sorun yaşayabileceklerdir.

Aynı sorun yukarıda bahsettiğimiz düzeltme (debit/credit note) uygulamaları için de geçerlidir.

Dolayısıyla süratle iki idarenin bu konuyu birlikte ele almasında fayda bulunmaktadır.

8.KDV ile transfer fiyatlaması incelemeleri arasında bir bağ kurulamaz

Uygulamada gördüğümüz bir başka hatalı yaklaşım da örtülü kazanç dağıtımı konusunda yapılan tarhiyatlarla ilgili olarak daha önce ödenip indirime konu edilmiş KDV'nin reddedilmesidir ki bu uygulamanın da hukukiliğini kabul edebilmek mümkün değildir. Dünyanın hiçbir ülkesinde bunu iddia edebilmek mümkün değildir.

 

Pattern kırma/ezber bozma

Pattern'in sözlük anlamı emir, plan, sistem, metot, prototip, kopya olarak tarif edilir.

Pattern kırma alışkanlıkların, tekrarlananın dışına çıkma, farklı yapma, davranma diye de tarif edilebilir. Kişilerin ailelerinden çevrelerinden şekillenen pattern'leri olabileceği gibi ulusların da tarihlerinden, kültürlerinden, dinlerinden gelen, şekillenen pattern'leri vardır. Pattern'leriniz birileri tarafından deşifre edilmişse, sizin hangi durumda ne davranışlar sergileyeceğiniz bilinir, tahmin edilir. Bir şekilde davranmanız isteniyorsa o sonucu yaratacak etkide bulunulur, siz de pattern'lerinizden hareketle, kendi tepkinizi verdiğinizi, kendi kararınız doğrultusunda hareket ettiğinizi düşünürken, birilerinin istediği, beklediği, sizi ittiği gibi davranıyor olabilirsiniz.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 24.10.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.