Hakan ÜZELTÜRK - Runnymede'den Dikmen'e vergi düzenlemeleri

Windsor ve Staines arasında kalan Runnymede'in seçilme sebebi hem bu tür bir toplantı için büyüklüğü, hem de Kral'ın Windsor Kalesi'nden baronların da Staines'deki merkezlerinden gelme kolaylığıydı. Burada baronlar ile Canterbury Başpiskoposu Stephen Langton ve diğer yedi piskoposun hazır bulunduğu buluşmada, İngiltere Kralı John, tarihin en önemli belgelerinden bir tanesini Magna Carta Libertatum'u 15 Haziran 1215'de imzaladı. Bugün Magna Carta'nın yıldönümü. Bu belge kendinden sonraki belgelere, hareketlere, sözleşmelere, kurumlara kısaca tarihe ışık tutan çok önemli bir belgedir. Vergiler bakımından önemi ise daha da fazladır. Vergilerin bir meclis iradesi ile konulacağı, bir başka ifade ile günümüzde anayasalarda yer alan vergi hukukunun temel prensibi olan kanunilik ilkesi ilk defa bu belgede yer almaktadır.

Kanunilik ilkesi vergilendirme ile ilgili düzenlemelerin kanunla yapılması gerektiğini belirten ve Anayasamız'ın 73. maddesinde yer alan temel vergilendirme prensibini ifade etmektedir. Bu prensip kapsamında vergiler sadece kanunla konmayacak, aynı zamanda kanunla değiştirilecek ve kaldırılacaktır. Bu prensibi uygulamamayı amaçlayan düzenlemeler hukuka, Anayasa'ya ve bunların da ötesinde uluslararası belge ve prensiplere de aykırı olacaktır. Yaklaşık 800 yıl önce getirilen bu prensip bugün hâlâ ülkemizde tam olarak uygulanmamakta, kanunilik ilkesini bertaraf eden düzenlemeler yapılmakta, Meclis yetkisinde bulunan bir alan yürütme organının düzenlemeleriyle kontrol altında tutulmaya çalışılmaktadır. Bu sapmalar sebebiyle yine Anayasamız'da yer alan Türkiye Cumhuriyeti'nin bir hukuk devleti olduğu ilkesi de içi boş bir kavram olarak kalmaktadır.

Burada üzerinde durulması gereken asıl vahim husus, bu düzenlemeleri yapanların çeşitli platformlarda bunda hukuka aykırı ne var, biz de vergi adaletini istiyoruz demeleri olmaktadır. Bu ifadeler hukuk devleti ve kanunilik ilkesinin idare tarafından henüz anlaşılmadığını göstermektedir. Genel tebliğ veya sirküler olarak getirilen düzenlemelerin sadece yapılmaları değil, kanuna uygun olarak yapılmaları da gerekir. Ayrıca, kanunlara uyum dışında, kanunda olmayan, kanunun öngörmediği bir husus idare tarafından farklı isimli düzenlemelerle getirilemez. Burada getirilen düzenlemenin hangi amaçlara hizmet ettiği, ne kadar faydalı olabileceği gibi tartışmaların bir anlamı yoktur. Anayasa gereği kanunla düzenlenmesi gereken hususlar kanunla düzenlenir, diğer düzenlemeler de mutlaka kanuna uygun olmalıdır.

Burada kanun terimini sadece ülkemiz kanunları olarak anlamamak gerekmektedir. Bilindiği üzere Türkiye'nin uluslararası alanda akdettiği anlaşmalar ve imzaladığı sözleşmeler de bulunmaktadır. İdare bu sözleşme ve anlaşmalara da uymak zorundadır. Uymanın da ötesinde mükelleflerin bu haklarını kendilerine hatırlatmak ve korumak durumundadır. Ayrıca Türkiye'nin imzaladığı sözleşmeler kapsamında ilgili yargı organlarının verdiği kararlar da bağlayıcıdır.

Bugün ülkemizde kanunilik prensibinin uygulanmasında dahi problemler varken eşitlik, adalet, güvenlik gibi diğer vergilendirme prensiplerinin tartışılması bile manasızdır. Diğerleri kanunilik ilkesi olmadan zaten tam olarak bir anlam da ifade etmezler. Bir başka ifade ile henüz ilk aşamayı başaramazken vergi sitemimizi çağdaş bir hale getirmek, reformlar yapmak, mükellef haklarını korumak gibi hayaller peşinde koşmamak gerekmektedir. Zira çağdaş vergi sistemleri kanunilik ilkesine dayanır. Vergi reformları temel vergi prensiplerinin oluşturulmasıyla reform olurlar. Aksi halde revizyon olarak kalırlar. Mükellef hakları öncelikle temel mükellef hakkının sağlanarak mükellefin güvenliğinin sağlanması yoluyla oluşturulur. Bunlar olmadan yapılanlar kendimizi kandırmak olup, gelecek nesillere bırakılacak olanın prensipler olduğu unutulmamalıdır. Vergi düzenlemelerinde Dikmen'i değil Runnymede'i esas almak gerekir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 15.06.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.