Ali TEZEL - Sosyal Güvenlik Reformuna Ne Oldu?

Çalışan emekliler destek primi öderler

Ülkemizde 3 ayrı sosyal güvenlik kurumu ve buna ilaveten 21 adet banka ve borsanın da kendi emeklilik sandıklarından emekli olanların yaş ortalaması çok düşük ve emekli aylıkları da az olduğundan emeklilerin çalışması da bir realitedir

Dünyada emeklisine çalışma hakkı veren tek ülkeyiz

Normalde emeklilik uzun bir çalışma süresinden sonra artık dinlenme zamanı gelmiş olduğunun tescilidir. Yine normal şartlarda emekli olanlar çalışmaz, emekliler emekliliklerini bilirler, çalışanlar da çalışan olduğunu. 1986 yılına kadar emekli olanlara çalışma hakkı yoktu, emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor ve daha sonra isterlerse yine emekli olabiliyorlardı. Ancak, 38 yaşında kadınların, 43 yaşında erkeklerin emekli olabildiği sosyal güvenlik sistemimiz gereğince bu genç yaşta emekli olanların işhayatına devam ettikleri hem de kayıtdışı olarak devam ettikleri görülünce, 1986 yılında emekli olanların hem emekli aylıklarını alıp hem de Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam etme imkanı getirilmiştir. Bu hakkı yani emeklisine çalışma hem de emekli aylığını da vererek çalışma hakkı tanıyan tek ülke biziz, bunun iki sebebinden ilki genç emekliler yani çalışma istek ve arzusu henüz var olan insanların ülkesi olmamız, ikincisi de düşük emekli aylığıdır.
 

1-Emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların durumu

Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işçi olarak çalışanların işverenleri özetle SSK’ya her ay emekli işçileri için SGDP (sosyal güvenlik destek primi) ödemek zorundadırlar. Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra bir fabrikada veya işyerinde işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişinin emekli aylığına hiç dokunulmaz sadece işe başladığı işyerinde aldığı ücretin yüzde 30’u oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) SSK’ya ödenir. Bu yüze 30 oranının dörtte biri işçi ücretinden, yüzde 22.5’i da işverenden alınır.

Örnek 1: SSK’dan halen 800 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir markete işçi olarak işe başlarsa çalıştığı işyerinden brüt 700 YTL. ücret alıyorsa, 52,50 YTL. SGDP kesintisi ve 101 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 546 YTL. ücret verilir ve SSK emekli aylığı da aynen yani 800 YTL. olarak ödenmeye devam olunur.

2-Emekli olup esnaf-tüccar işadamı-işkadını olarak çalışanların durumu

Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işyeri açıp vergi mükellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yönetim kurulu üyesi olanlar Bağ-Kur’a Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödemek zorundadırlar.

Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra Bağ-Kur’a Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyenlerin de emekli aylığına dokunulmaz ama sadece Bağ-Kur’dan emekli olup da yine aynı işlerine devam eden veya daha sonradan işyeri açıp vergi mükellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yönetim kurulu üyesi olanların Bağ-Kur’dan aldıkları emekli aylıklarından yüzde 10 oranında SGDP kesilir.

A-Bağ-Kur emeklisi Bağ-Kur’lu olursa

Halen, Bağ-Kur’dan 600 YTL. emekli aylığı alan bir kişi Bağ-Kur’lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mükellefi-şirket ortağı vs olursa ) kendisine Bağ-Kur’dan ödenen emekli aylığı yüzde 10 eksiltilerek yani 60 YTL. (Sosyal Güvenlik Destek Primi kadar) eksiltilerek 540 YTL. olarak ödenmektedir.

B-SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi Bağ-Kur’lu olursa

T.C. Emekli Sandığı’ndan veya SSK’dan emekli olup ayda 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, Bağ-Kur’lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mükellefi-şirket ortağı olursa) Bağ-Kur’un 12’ nci basamağının gelir tutarının yüzde 10’u kadar yani 66.10 YTL. sosyal güvenlik destek primini her ay götürüp Bağ-Kur’a ödemek zorundadır. Bu şekilde çalışanların, SSK’dan veya T.C. Emekli Sandığı’ndan aldığı emekli aylığından bir değişiklik yapılmaz ve olmaz.

C-Reform yürürlüğe girseydi

Bağ-Kur’dan, SSK’dan veya T.C. Emekli Sandığı’ndan emekli olup da, Sosyal Güvenlik Reform Kanunu olan 5510 Sayılı Kanun’un 4/b maddesine tabi (Bağ-Kur’lu) olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunan kişilerin (vergi mükellefi-şirket ortağı vs) sosyal güvenlik destek primi ile çalışmalarında bir engel olmayacaktı ama ödeyecekleri primler de artmalar olacaktı.

-Emekli kişi vergi mükellefi veya şirket ortağı ise;

Asgari ücret alt sınır olmakla birlikte asgari ücretin 6.5 katı da üst sınır olarak kendisine göre her ay dilediği rakam üzerinden beyan edeceği kazançları üzerinden beyan ettiği rakamın yüzde 33.5’i oranında SGDP ödemekle mükellef olacaktı.

Örnek 2: BaĞ-Kur’dan 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir fabrikaya işçi olarak girerse ve çalıştığı işyerinden brüt 1000 YTL. ücret alıyorsa;

Bağ-Kur emekli aylığı da herhangi bir eksiltmeye tabi tutulmadan 500 YTL. olarak ödenmeye devam olunur. Fabrikadan aldığı brüt 1000 YTL. ücretinden, 75 YTL. SGDP kesintisi ve 145 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 780 YTL. ücret verilir.

İşveren de her ay bu emekli işçi için 225 YTL. prim katkısı sağlar.

3-Emekli olup kamuda çalışanların durumu

Nereden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya diğerleri) emekli olursa olsun ne kadar ücret alıyor olursa olsun kamuda memur veya işçi olarak işe başlayanların emeklilere, 5335 Sayılı Kanun gereğince EMEKLİ AYLIĞI ödenmez. Yani emekliler kamuda hem emekli aylıklarını hem de SGDP ödeyerek çalışamazlar. Sosyal Güvenlik Reformu yürürlüğe girseydi bile bu durum değişmeyecekti.
 

Sosyal Güvenlik

Destek Primi (SGDP) ne işe yarar?

SSK’ya SGDP ödeyen emekli, iş kazası veya meslek hastalığı geçirir ve yüzde 10’dan fazla uzuv kaybına uğrarsa kendisine sürekli işgöremezlik geliri bağlanmaktadır. Yani ödenen SGDP sadece işkazası-meslek hastalığı primine sayılmaktadır. Ancak, sosyal güvenlik reformu 01.01.2007 gününden sonra yürürlüğe girebilseydi, hem sürekli işgöremezlik geliri alacaklar hem de istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gün için 2/3 oranında yevmiye alacaklardı.

Bağ-Kur’a SGDP ödeyenler ise halen bu ödedikleri primlerden (SGDP’den) hiçbir fayda elde edemezken, sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girebilseydi iş kazası veya meslek hastalığı geçirir ve uzuv kaybına uğrarsa kendisine sürekli işgöremezlik geliri bağlanacak ve ayrıca istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gün için 2/3 oranında yevmiye alacaklardır.
 

Reform yürürlüğe girseydi

01.01.2007 gününden sonra reform yürürlüğe girebilseydi emekli olanlar yine işçi olarak çalışmaya devam edebilecekti. Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı’ndan emekli olduktan sonra bir markette işçi olarak çalışmaya başlayan bir kişilerin emekli aylığına hiç dokunulmayacaktı, halen yüzde 30 olan SGDP oranı yüzde 33.5 olarak alınmaya devam edilecek ve bu yüzde 33.5 ’in yüzde 14’ü işçi ücretinden, yüzde 19.5 ’i da işveren alınacaktı.
 

Kısa... Kısa

Ahmet Mert Kezer-08.01.1986 sigorta başlangıcı ve 02.03.1967 doğum tarihinizle normal şartlarda 49 yaşında yani 02.03.2016 günü en az 5300 günle emekli olursunuz. 1989-1991 arasındaki 18 aylık askerlik sürenizi borçlanmanız prim ödeme gün sayınızı arttırır ama işe giriş tarihinizi öne çekmez.

İbrahİm BalcI-29.04.1971 doğum gününüz ve haziran 1990 işe başlama tarihinizle 4101 gün SSK’lı çalıştıktan sonra 2006 yılı nisan ayında başladığınız memuriyete devam ederseniz T.C. Emekli Sandığı’ndan 55 yaşında toplamda 9000 günle (25 tam yılla) emekli olursunuz. Bundan sonra memuriyeti bırakıp SSK’ya geçerseniz bu kere 52 yaşında emekli olursunuz. Derece ve kademeniz doğru hesaplanmış.

Hamİt Kös-01.05.1981 SSK sigorta girişiniz ve 02.02.1966 doğum tarihinizle 05.02.1992 gününden beri devam ettiğiniz Bağ-Kur’dan 1279 günlük SSK günleri dahil 9000 günü tamamlamak şartıyla 51 yaşında emekli olursunuz. Bundan sonra Bağ-Kur’u kapatıp SSK’ya geçer ve geçtikten sonra SSK’ya 1260 gün prim öderseniz bu kere SSK’dan 46 yaşında yani 02.02.2012 günü emekli olursunuz.

Emİne Görgülü-22.07.1976 günü sigortalı olmanız nedeniyle 3600 günle 50 yaşında veya 5000 günle yaşa bağlı olmadan 5000 günü tamamlayınca emekli olursunuz. Faksınızda doğum tarihinizi ve prim ödeme gününüzü yazmadığınızdan hesaplama yapılamamış genel kurallar belirtilmiştir.
 

Sorularınıza Cevaplar

90 gününüz yok, reform yürürlüğe girseydi tedavi olabilirdiniz

21.08.2000 günü SSK’lı oldum ve 25.01.2006 günü küçük çocuğuna bakabilmek için işten ayrıldım halen 1255 günüm var. 01.03.2007 günü yeniden işe girdim işsiz olduğum dönemlerde SSK’lı olan eşimin üstünden sağlık karnesini kullandım, ancak tekrar sigortalı işe başladıktan 1.5 ay sonra rahatsızlanarak hastaneye gittiğimde, SSK’lı olarak ne eşimin ne de kendi sigortam üstünden bakılamadığımı ve 90 iş günü geçmeden bu haktan faydalanamadığımı öğrendim. İşyerimin bana verdiği bilgi de 3 ay geçmeden hiçbir şey yapılamayacağı doğrultusunda ben bu süre içinde nasıl sağlık sorunlarımı nasıl gidereceğim? Ceren Özbesler

HanImefendİ bu sorun tüm çalışanların derdi ve eğer Sosyal Güvenlik Reformu yürürlüğe girebilseydi ortadan kalkacaktı. Halen geçerli olan uygulamalara göre, SSK’lıların SSK’dan kendilerinin sağlık yardımı alabilmeleri için hastaneye gittikleri günden geriye doğru bir yıl içinde en az 90 gün, eş-çocuklar için ise 120 gün prim ödemiş olmaları gerekiyor. Bağ-Kur’lular ise ilk defa Bağ-Kur’lu olmuşlarsa 8 ay, ikinci kere Bağ-Kur’a başlıyorlarsa 4 ay prim ödemeden ne kendileri ne de çocuklarına sağlık yardımı yapılmamaktadır. Memurlar için ise durum değişiktir ilk işe girdiği gün bile olsa hemen sağlık yardımlarından yararlanabilmektedirler. Ayrıca, SSK’da sağlık yardımı alma hakkı varken işinden çıkan birisi çalışmaz ise 6 ay 10 gün daha SSK’dan sağlık yardımı alabilirler, Bağ-Kur’lu olduğu anda hem Bağ-Kur’dan hem de SSK’dan sağlık yardımı alamamaktadır. Sizin gibi eşinden sağlık yardımı alırken işe girenler de 90 günü tamamlamadan SSK’dan sağlık yardımı alamamaktadırlar. Şayet, yürürlüğü ertelenen Sosyal Güvenlik Reformu yürürlüğe girebilmiş olsaydı, Genel Sağlık Sigortası (GSS) başlayacaktı ve GSS’ya bir ay prim ödeyen kişi hemen sağlık yardımlarından yararlanabilecekti. Sizin için şimdi beklemekten başka çare yok.
 

Matbaa işçisinin emekliliği

Star gazetesi matbaa işçisiyim ve 15.01.1965 doğumluyum, 01.02.1982 günü SSK’lı oldum. İlk işyerim 58 gün 2A’dan ve 302 gün 1A’dan prim ödemiş, 1A olanları 2A yaptırabilir miyim? Daha sonra gazete basılmayan ama Maliye ile anlaşmalı bir matbaada 1870 gün 1A’dan prim ödedim, bunları da 2A yaptırabilir miyim? 1996 yılında yeni kurulmakta olan bir ulusal gazetede işe başladım ve 1998 yılında yayın hayatına başlayıncaya kadar primlerim 1A’dan, daha sonraları da 2A’dan ödenmiş. Yayın öncesi sürelerimi de 2A’ya çevirebilir miyim? Bu arada askerlik görevimi de matbaacı olarak yaptım. Bu süreyi ödersem matbaacı gibi işlem yapılır mı? Hüseyin Tosun

SayIn okurum, SSK sigortalı hizmet cetvelinde yazan 1A’lar normal çalışma, 2A’lar (şimdi 3A’ oldu) ise basın-matbaa çalışmalarıdır. Buna göre matbaada çalıştığınız halde sizi 2A yerine, 1A olarak bildiren işverenleri ve SSK’yı iş mahkemesinde dava edebilirsiniz. Bu bir hizmet tespit davası olmadığı için de 5 yıllık değil, genel zamanaşımı süresi olan 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Yani işten ayrıldıktan sonra 10 ve daha fazla yıl geçen işyerleri için açacağınız davalarda kaybetme durumu da olabilir. 10 yıl geçmemiş olanlar da ise davayı kazanırsınız. Askerlik göreviniz için ise matbaada da olsanız bir şey değişmez normal sigortalılar gibi borçlanabilirsiniz. 01.02.1982 sigorta başlangıcıyla normal olarak, 46 yaşında en az 5075 gün sayısıyla emekli olursunuz. Bu arada 3600 günden az basın (2A veya 3A) çalışması hiçbir işe yaramaz öyleyse basında yani 2A ve 3A toplamında 3600 günü tamamlarsanız veya tamamlamışsanız bu yaştan basın çalışma sürenizin dörtte biri kadar indirim yapılacaktır. Mesela, 4000 gün basın çalışmanız varsa dörtte biri olan 1000 gün (2 yıl, 9 ay, 10 gün) kadar bu yaştan indirim yapılacak ve 46 değil, 43 yaş 2 ay, 20 günlük iken emekli olabileceksiniz.

YARIN: YURTDIŞI BORÇLANMASINDA NELER DEĞİŞTİ?

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 21.04.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.