Ferhat GÖKÇEN

İNTERNET VE ELEKTRONİK TİCARET (E-TİCARET) ÜZERİNE

Tarih: 01/05/2006

1.GİRİŞ 

            Bu yazıda internetin ve e- ticaretin dünyada ve Türkiye’deki durumuna değinilmeye çalışıldı. Teknolojinin insanlığa sunduğu en önemli armağanıdır internet. Öyle ki son yüzyılın en önemli icatları arasında ilk sıradadır.Tüm yeni icatlar gibi internette insanların ihtiyaçlarından doğmuştur.Şöyle ki;bilgiyi paylaşma,yayma, depolama ve bilgiye kolayca ulaşma bu ihtiyaçların bir kısmıdır.Bu ihtiyaçlar insanlık için olmazsa olmaz ihtiyaçlar arasındadır.Bu gün artık ihracat kablolar üzerinden yapılabiliyor. Türkiye’de her on yazılım programından sekizi dışarıdan ithal ediliyor. Bilişim yarışında geri planda kalan ve buna son vermeyi amaçlayan Türkiye, yazılım devi Hindistan ve bilişim pastasının büyük dilimini elinde bulunduran Asya kaplanlarının yanı sıra İrlanda ve İsrail gibi alanında güçlü ülkelerle rekabet etmek zorundadır. Bu bilişim açığını Türkiye,daha çok bilişim sektörüne yatırım yaparak,ilk ve yüksek öğrenimdeki bilgisayar ve bilgi sistemleri eğitimlerinin ders saatlerini  artırarak, kalitelendirerek, özendirerek ve teşvik ederek aşabilir.Türkiye genç nüfusuyla zaten bu alt yapıya sahiptir.Önemli olan bu genç nüfusu bilişime yönlendirmek ve bu genç nüfustan azami bir şekilde istifade etmektir. 

2.İNTERNET NEDİR  

            En az iki bilgisayarın birbirine bağlanıp, bilgi alış-verişinde bulunmasına bilgisayar ağı (Network) denir. İşte bu ağ yapısında yola çıkarak internet ;genel anlamda dünyadaki çok sayıdaki bilgisayar ağını(Network) birbirine bağlayan  ve sürekli büyüyen uluslar arası ağ sisteminden oluşur.bu şekilde kurulan ağ sistemi zamandan ve paradan tasarruf sağlar. Bu ağın bir yöneticisi yoktur. Internet kullanıcıları birbirleri ile haberleşmek için ortak bir anlaşma dili kullanırlar. Bu ortak anlaşma diline TCP/IP denir. Bu anlaşma dilinde her bilgisayarın bir adresi vardır. Bu adresler numaralarla ifade edilir ve bilgisayarın IP adresi şeklinde ifade edilir. Tıpkı her evin bir adresi, her telefonun bir numarası olduğu gibi. Bu adreslere bilgiler en kestirme yoldan ulaşır. Ulaşım için diğer bilgisayarlardan yararlanılır. Haberleşen iki bilgisayar arasındaki diğer bilgisayarlar kendilerine ait olmayan bilgi paketlerini diğer bilgisayara aktarırlar.<![if !supportFootnotes]>[1]<![endif]> 

2.1 DÜNYADA İNTERNET  

            İnternet göreceli olarak kısa ama birdenbire patlama oluşturan bir geçmişe sahiptir. İnternet 1960 yıllarında  A.B.D‘de Savunma Bakanlığı’nın başlattığı bir deneyle ortaya çıktı. Savunma Bakanlığı’nın yapmak istediği, bir felaket zamanında örneğin; bir nükleer savaş sonrasında işlevine bozulmadan devam edecek bir bilgisayar ağı oluşturmaktı. Eğer bilgisayar ağının bir bölümü arızalanmış ya da çalışmaz hale gelmişse bile sistemin diğer taraflarının çalışması bekleniyordu. Bu bilgisayar ağının adı ARPANET idi ve bu ağ A.B.D.’deki bilimsel ve akademik çevreleri ve araştırmacılarını birbirine bağlıyordu. ARPANET bugünkü internetin temeli sayılır<![if !supportFootnotes]>[2]<![endif]>.İnternetin gelişimini maddeler halinde sıralamak gerekirse; 

-1969'da çeşitli bilgisayar bilimlerini ve askeri araştırma projelerini desteklemek için Amerikan Federal Savunma Bakanlığı, ARPANET adında Paket Anahtarlamalı Ağ’ı oluşturmaya başladı. Bu ağ, ABD'deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını da içererek büyüdü. 

- 1973 yılında, ağ için bir protokol seti geliştirmek amacıyla Stanford Üniversitesi’nde daha sonra  University College, London'in da dahil oldugu  bir internetworking projesi başlatıldı. 

- 1978'e kadar 'İletim Kontrol Protokolü’nün (TCP - Transmission Control Protocol) dört uyarlaması geliştirildi ve denendi. 1980'de bu küme sabitleşti ve ARPANET’ bağlı bilgisayarlar arasındaki iletişimi kolaylaştırdı. 

- 1983'te tüm ARPANET kullanıcıları İletim Kontrol Protokolü/Internet Protokolü (TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak bilinen yeni protokole geçiş yaptılar. O yıl TCP/IP, ARPANET’ de içeren Savunma Bakanlığı Internet'inde kullanılmak üzere standartlaştırıldı.  

-ARPANET 1990 Haziranında kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. ARPANET'in kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolü kullanılmaya devam etti ve gelişti.<![if !supportFootnotes]>[3]<![endif]>

-1991 yılında Minnesota Üniversitesi tarafından, internet kaynaklarına erişimde büyük kolaylık sağlayan GOPHER kullanıma girdi. Gopher, internet içinde çeşitli konularda arama yapmayı sağlayan bir istemci (client) programıdır. Sağladığı en önemli avantaj, internet kaynaklarını menüler halinde sunması ve kullanıcının arzu ettiği kaynak menüden seçilince, bu kaynağın internet adresi bilmeksizin de o kaynağa erişme imkanını sağlamasıdır <![if !supportFootnotes]> [4]<![endif]>

-1992 yılında ABD kaynaklı bir şirket olan CERN tarafından, World Wide Web (www) geliştirildi. www, hypertext teknolojisini kullanarak Internet kaynaklarına erişimi sağlayan başka bir olanaktı.

-1993 yılında Beyaz Saray (White House), online olarak internete bağlandı.

-1994 yılında, Web üzerinde işlem yapmayı sağlayan Mosaic yazılımı piyasaya sürüldü ve kullanım kolaylığı nedeniyle çok yaygınlaştı. Ayrıca Amazon.com’da ilk kitap satıldı. E-mail yoluyla pazarlama ve reklama keşfedildi.

-1995 yılında ise Web üzerinde işlem yapan Netscape yazılımı kullanılır hale geldi. Yahoo!’da ilk arama yapıldı. e-Bay’da ilk sanal müzayede düzenlendi. <![if !supportFootnotes]> [5]<![endif]>

Yukarıda da belirtildiği gibi dünyada internetin alt yapısı (çekirdeği) bu süreçlerden geçerek günümüze gelmiştir.

Dünyada  İnternet kullanımı ile ilgili istatistikler; İnternet World Stats’de yayınlanmış ve en son 23 temmuz 2004 tarihinde güncellenmiş olan verilere göre Türkiye, 7.3 milyon yani yaklaşık %10’luk internet kullanıcı sayısı ile dünya sıralamasında 24. sırada bulunmaktadır.ACNielsen’nin yaptığı bir araştırmaya göre dünyada yaşayan 6 milyar 420 milyon insanın (2005) % 13,9’u yani 938 milyon 711 bin kişi interneti kullanıyor. Son 4,5 yılda dünyada internet kullanıcılarının sayısı % 160 arttı.ancak Türkiye’nin de içinde bulunduğu Ortadoğu’da % 312,Karayipler ve Latin Amerika’da % 277 , Afrika’da  % 258 olarak gerçekleşti.Avrupa’da ise % 161 artabildi.  

DÜNYADA İNTERNET KULLANICI SAYISI EN  YÜKSEK 25 ÜLKE

Ülke	Nüfus   (milyon)	İnternet   Kullanıcısı (milyon)	Nüfusa Oranı   (Yüzde)
1.  ABD	296,2	202,9	68,5
2.  Çin	1.282,2	103,0	7,9
3.  Japonya	128,1	78,0	60,9
4.  Almanya	82,7	47,1	57,0
5.  Hindistan	1.094,9	39,2	3,6
6.  İngiltere	59,9	35,8	59,8
7.  Güney Kore	49,9	31,6	63,3
8.  İtalya	58,6	28,6	48,8
9.  Fransa	60,6	25,6	42,3
10. Brezilya	181,8	22,3	12,3
11. Rusya	144,0	22,3	15,5
12. Kanada	32,1	20,5	63,8
13. İspanya	43,4	15,6	35,8
14. Endonezya	219,3	15,3	7,0
15. Meksika	103,9	14,9	14,3
16. Tayvan	22,8	13,8	60,1
17. Avustralya	20,5	13,8	67,2
18. Hollanda	16,3	10,8	66,2
19. Polonya	38,1	10,6	27,8
20. Malezya	26,5	9,5	37,9
21. Tayland	65,7	8,4	12,8
22. Filipinler	84,2	7,8	9,3
23. Arjantin	37,6	7,5	20,0
24. Türkiye	73,6	7,3	9,9
25. İsveç	9,0	6,7	73,6

Kaynak: tv8 15.08.2005

Ülkelerin internet kullanıcısı istatistiklerine bakıldığında ilk dört ülke; 202,9 milyon kişiyle A.B.D 1.sırada ,103 milyon kişiyle Çin 2.sırada,78 milyon kişiyle Japonya 3. sırada ve 47,1 milyon kişiyle Almanya 4. sırada yer almaktadır.

İngilizce, 296,5 milyon  kişiyle,dünyadaki internet kullanıcılarının anadilleri sıralamasında 1.sıraya yerleşti.2.sırada 124 milyon kişiyle Çince,3.sırada 78 milyon kişiyle Japonca, 4.sırada 60 milyon kişiyle İspanyolca  ve 5. sırada  55 milyon kişiyle Almanca oldu.<![if !supportFootnotes]>[6]<![endif]> 

2.2 TÜRKİYEDE İNTERNET 

Türkiye ilk internet bağlantısını 12 Nisan 1993'te yaptı. bu bağlantı ODTÜ 'den gerçekleştirilmiştir. 64kbit/san hızında olan bu hat, çok uzun bir süre, tüm ülkenin tek çıkışı olmuştur. Türkiye'de internet (öncelikle akademik ortamlarda) yaygınlaştırmaya çalışılmıştır. Ege Üniversitesi'nden olan bağlantı , 1994 başlarında, 64kbit/san. hızı ile gerçekleştirilmiştir. Ardından sırayla,Bilkent Üniversitesi (1995 Eylül),Boğaziçi Üniversitesi (1995 Kasım) ve İstanbul Teknik Üniversitesi (1996 Şubat) bağlantıları gerçekleşmiştir.<![if !supportFootnotes]>[7]<![endif]>Bu bağlantılar güçlenerek günümüze kadar geldi.Gelecekte de internete erişim daha hızlı olacak ve çok daha fazla kullanıcı internetle buluşacaktır.

Mynet’in Türkiye genelinde seçmiş olduğu 890 kişi ile gerçekleştirdiği “Türkiye’de İnternet Profili” araştırmasının kapsamını kullanıcıların, portal-internet site tercihleri,elektronik posta kullanımı ve internete yönelik tutumları oluşturuyor.Araştırmada kullanıcılar interneti en çok e-posta almak/yollamak için kullanıyor.İkinci sırada okul veya işle ilgili araştırma yapmak,üçüncü sırada sohbet etmek,dördüncü sırada oyun oynamak ve haber izleme yer alıyor.

Buna göre kullanıcıların %38’i e-posta sitelerini, % 36’sı arama motorlarını, %28’i iş-okulla ilgili siteleri, %24’ü anında mesaj servislerini ve % 23’ü sohbet sitelerini ziyaret ediyor.Arasıra ve\veya gerektiğinde kullanılan hizmetlerin başında ise % 42 ile haber siteleri geliyor.Kullanım sıklığı açısından haftada   2-3 kere bağlanan kullanıcı oranı % 22’dir.İnternete bağlandıkları herhangi bir gün ortalama olarak 1-2 saat internette kalanların oranı % 41’dir.

İnternete erişim yeri olarak araştırmada,internet kafeler başta geliyor.Ev ve işyerinden internete bağlanma oranı yaklaşık % 45,6 iken internet kafelerde %49’dur.Okul ve diğer yerlerden internete bağlanma tercihleri % 4 ile son sıradadır.İnternete bağlanılan yöntem,mekanlarda farklılık gösteriyor. İşyerinden bağlanan kullanıcıların % 65’i adsl kullanırken, ev bağlantılarının % 46’sı çevirmeli ağ (dial –up) bağlantısı ile gerçekleşiyor.<![if !supportFootnotes]>[8]<![endif]>

Mynet’in yukarıda belirtilen araştırmasında en çok kullanılan  elektronik posta sağlayıcı siteleri aşağıda verilmiştir. 

Araştırmada En Çok Kullanılan Elektronik Posta Siteleri

1.mynet	%   32,7
2.google	%   26,5
3.msn	%    7,5
4.hotmail	%    6,4
5.yahoo	%      6,1

Kaynak: http://www.mynet.com

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK)  2005 yılı Haziran ayında yaptığı ''Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması'' sonuçlarına göre ise  2004'te yüzde 7.02 olan hanelerin internete erişim oranı, geçen yıl yüzde 8.66'ya çıktı.<![if !supportFootnotes]>[9]<![endif]>

3.ELEKTRONİK TİCARET (E-TİCARET) NEDİR

Elektronik ticaretin tanımı tam olarak yapılamamaktadır.e-ticaret bazı yorumlara göre; elektronik araçlarla yapılan tüm ticari işlemlerdir.Bazı yorumlara göre de sadece internet üzerinde yapılan işlem ve ödemeleri e-ticaret olarak saymak mümkündür.Uluslararası organizasyonlar da e-ticareti  farklı şekilde tanımlamışlardır. Bu tanımlar aşağıda verilmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) tanımına göre;E-ticaret, mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır.<![if !supportFootnotes]>[10]<![endif]>

OECD'nin (Organisation for Economic Co-operation and Development) yani Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın tanımına göre; E-ticaret, kurumların ve bireylerin katıldığı ve metin, ses ve görsel imaj gibi sayısallaştırılmış verilerin işlenerek, açık veya kapalı ağlar üzerinden iletilmesine dayanan ticaretle ilgili işlemlerdir.<![if !supportFootnotes]>[11]<![endif]>

UN-CEFACT (Birleşmiş Milletler İdari, Ticari ve Ulaşımla İlgili Uygulama ve Usulleri Kolaylaştırma Merkezi) ise e-ticareti; İş,yönetim, ve tüketim faaliyetlerinin yürütülmesi için, yapılanmış ve yapılanmamış iş bilgilerinin;üreticiler,tüketiciler, kamu kurumları ve diğer organizasyonlar arasında elektronik araçlar (elektronik posta , elektronik bülten panoları vb.) www (word wide web) teknolojisi, akıllı kartlar, elektronik fon transferi, elektronik veri değişimi üzerinde paylaşılmasıdır.<![if !supportFootnotes]>[12]<![endif]>şeklinde tanımlamıştır.

Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu’nun (ETKK) e-ticaret tanımı;Bireyler ve kurumların, açık ağ ortamında (internet) ya da sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ ortamlarında (İntranet) yazı, ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi, iletilmesi ve saklanması temeline dayanan ve bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümünü ifade etmektedir.Bu çerçevede, ticari sonuçlar doğuran ya da ticari faaliyetleri destekleyecek eğitim, kamuoyunu bilgilendirme, tanıtım-reklam vb. amaçlar için elektronik ortamlarda yapılan işlemler de e-ticaret kapsamında değerlendirilmektedir.<![if !supportFootnotes]>[13]<![endif]>

Yukarıdaki tanımları dikkate aldığımızda e-ticareti şöyle tanımlayabiliriz; Mal veya hizmetlerin,alış,satış,reklam ve dağıtımla ilgili işlemlerini internet ortamında yada sınırlı kapalı ağ ortamında (İntranet) dijital olarak satıcı veya alıcıya ulaştırmaktır.

3.1 DÜNYADA E-TİCARET

E-Ticaret güçlü bir ticaret ortamı olmasına karşın yeni bir ortamdır. Henüz dünyada elektronik ticaret alt yapısını tam olarak oluşturabilmiş bir ülke bulunmamaktadır. E-Ticaret teknolojileri sürekli gelişmektedir ve buna paralel olarak e-ticaretin sorunları da sürekli artmaktadır. E-Ticaretin yaygınlaşması yeni hukuki sorunları gündeme getirmiştir.<![if !supportFootnotes]>[14]<![endif]>Bu sorunları günümüzde hukukçular yorumlayıp çözümler sunmaktadırlar.

Dünyadaki elektronik ticaret durumuna bakmadan önce elektronik ticaretin avantajlarını açıklamak yararlı olacaktır.

Elektronik Ticaretin İşletmeler Açısından Avantajları:

· Maliyetlerin azalması ve pazarlamanın daha geniş ölçekte yapılması,

· Zamandan tasarruf ve pazarlama süreçlerinin azalması,

· Tüketicilerin satın alma işlemi yaparken satın alma sürecini de kontrol edebilecek yöntemlere kavuşması,

· Bilginin daha zengin ve karşılıklı etkileşime açık olması,

· Bilginin anında ve sürekli ulaşılabilir olması,

· Çıkabilecek sorunlara çok daha hızlı çözümler sunma,

· Pazara girişteki engellerin azalması ve herkese eşit erişim şansı sunulmasıdır

Elektronik Ticaretin Tüketiciler Açısından Avantajları İse Şu Şekilde Özetlenebilir:

· Genel ve geniş seçim yapabilme imkanı,

· Hizmet kalitesinin artması,

· Önemli fiyat indirimi,

· İhtiyaçlara çok hızlı yanıt verilmesi,

· Yeni ürünler ve hizmetlerdir.

1960’lı yıllardan beri  özellikle ABD’de Elektronik Veri Alışverişi (EDI) tekniği ile elektronik ticaret yapılmaktaydı. EDI tekniği, işletmelerin bilgisayar sistemleri arasında ticari işlem yapmayı sağlayan, standart dokümanların iletilmesine imkan veren bir tekniktir. Özellikle perakendecilik ve dağıtım sektöründe kullanımı yaygındı. EDI kapalı bir ağ üzerinde gerçekleştirilen bir faaliyetti ve herkese açık değildi. Ayrıca EDI’nin kurulması pahalıdır ve küçük işletmeler için başarılması zordur. İnternetin EDI’ye kıyasla çok ucuz olması, internet üzerinden ticaret yapma fikrini herkes için cazip bir fikir haline getirmektedir.<![if !supportFootnotes]>[15]<![endif]>İnternetin elektronik ticareti için kullanılması yenidir.elektronik ticaretin yaygınlaşmaya başlamasının tarihi 1997’dir.Zaten internetin asıl gelişimi ve patlaması ticari kullanımı artamaya başladıktan sonra yaşanmaya başlamıştır.<![if !supportFootnotes]>[16]<![endif]> 

İnternetin ticari ürünleri satmada kullanımı, ilk başta “belki olabilir.” türünden ve süslü web sayfalarından oluşan bir takım denemelerden ibaretti. Ancak Amazon (http://www.amazon.com), Dixons (http://www.dixons.co.uk/), Yahoo (http://www.yahoo.com) gibi örneklerin 1-2 yıl içersinde, sadece internetin üzerinden sattıkları servislerle birer büyük şirket haline gelmeleri, birden bu denemeleri ve hayalleri gerçeğe dönüştürüverdi. İnternet üzerinde dönen ekonomi her geçen gün artmaktadır. Hatta, 1999 yılında Amerikan Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı bir araştırmada internet ekonomisinin ( ucuz girdi ve iş gücü, az maliyet vb.. sebebiyle) enflasyon oranının azaltılmasında rol oynadığını saptamıştır. 

ABD Hükümeti,OECD, Avrupa Topluluğu, gibi organizasyon örgütleri , internet üzerinden yapılan elektronik ticaretin globalleşmesi ve sağlıklı bir yapıda gelişmesi konusunda 1990’lı yılların sonlarından beri stratejik toplantılar yapmakta ve ortak eylem planlarını geliştirmeye çalışmaktadırlar. 

Bu çalışmalarda,

· Kullanıcıların ve müşterilerin elektronik ticarete güvenlerinin artması (kişisel bilgilerin güvenliği, güvenli kredi kartı kullanımı, müşteri haklarının korunması vb),

· Geleneksel ticari faaliyetlerin yapılabilmesi için geliştirilmiş /düzenlenmiş yasa ve kuralların elektronik ticari pazara da hitap eder hale gelmesi,

· Elektronik ticaret için oluşturulan bilgi/işlem altyapısının geliştirilmesi,

· Elektronik ticaretten alınacak verimin artması gibi unsurlar göz önünde tutulmakta ve bu konularda hükümet politikalarına yön verecek kararlar alınmaktadır.<![if !supportFootnotes]>[17]<![endif]> 

2010 yılına kadar, Avrupa Topluluğu bünyesinde, e-ticaret ile ilgili konularda 20 milyon yeni iş olanağı oluşturulacağı tahmin edilmektedir. <![if !supportFootnotes]> [18]<![endif]>Bu ve benzeri örnekler ve açıklamalara baktığımızda, globalleşen dünyada e-ticaretin ne kadar önemli olduğunu görmekteyiz. 

Japonya’daki elektronik ticaretin gelişimi kurumsal düzeyde sağladığı örgütlenme modelleri ile yoğun çalışan, çok sayıda pilot proje yürüten ülkelerin başında gelmektedir.Japonya Uluslararası Ticaret Sanayi Bakanlığı (MITI) 1995 yılından itibaren bu çalışmalara büyük bir kaynak aktararak, 1995-1997 Kasım ayı arasında toplam 45 projeye 32 milyar Yen harcamıştır.1995’te Elektronik Ticaret Ortamını Geliştirme Komitesi ( Committe on the Improvement for Electronic  Commerce),1996 başında da ECOM (Elektronik Commerce Promotion Council of Japan) kurulmuştur.<![if !supportFootnotes]>[19]<![endif]> 

            Elektronik ticaretin işlem hacminin ölçülmesi zor bir araştırmadır.Dolayısıyla e-ticaretin hacmi ile ilgili ölçüm sonuçları farklılık göstermekte ve çeşitli kurumlar birbirinden çok farklı tahminlere ulaşmaktadırlar. 

3.2 TÜRKİYE’DE E-TİCARET

Türkiye’de, özellikle 1999 yılından itibaren internet kullanıcılarında yaşanan artış,Türkiye’deki işletmeleri de internet ortamına girmeye zorlamıştır.Bu sayede işletmeler müşterilerine veya satıcılarına ulaşabilmek için internet kullanarak e-ticaret yapmışlardır.Türkiye’de  bankacılık sektörü e-ticaretin gelişiminde sürükleyici bir faktör olmuştur.

Geniş kapsamlı e-ticaret tanımları esas alındığı takdirde Türkiye’de e-ticaretin ilk uygulaması 1992 yılında Merkez Bankası ile bankalar arasında başlayan Elektronik Fon Transferi (EFT) uygulamasıdır. 

 1995 yılında İGEME’nin (İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı) tarafından Ankara’nın ticaret noktası yani gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin küçük ve orta ölçekli işletmelerinin dünyaya açılabilmelerini sağlamak amacıyla dış ticaret faktörlerini bir araya getirmeyi amaçlayan bir programın  seçilmesi Türkiye’de elektronik ticaretin temelleri için önemli bir aşamaydı. Ağustos 1997’de toplanan Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) aldığı bir kararla<![if !supportFootnotes]>[20]<![endif]> elektronik ticaret ağının kurulmasını karara bağlamıştır. Bu çalışma çerçevesinde TÜBİTAK aynı yıl TUENA’yı (Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapı Planı) başlatmıştır. Bu proje Türkiye’nin enformasyon altyapısının resmini ortaya koymaktadır ve kamunun konuya yaklaşımının başlangıç noktasını teşkil eder. Daha sonra Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Kararı çerçevesinde kamu, özel sektör ve üniversite katılımcıları ile Rekabet Kurumu’nun da temsilci bulundurduğu ETKK (Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu) oluşturulmuştur.<![if !supportFootnotes]>[21]<![endif]> ETKK 1998’in Mayıs ayında hazırlayıp kamuoyunun ve BTYK’nun bilgisine sunduğu e-ticaretin hukuk ,teknik ve finans boyutlarının incelendiği rapor 4 ana maddeden meydana gelmiştir.Bunlar (1)Gerekli teknik ve idari alt yapının kurulması; (2) Hukuki alt yapının kurulması;(3)E-ticareti özendirecek politikaların alınması;(4) Ulusal politika ve uygulamaların,uluslar arası politikalar ve uygulamalarla uyumunun gözetilmesidir.<![if !supportFootnotes]>[22]<![endif]> ETKK tarafından 1998 yılında hazırlanan rapordaki “Hukuki Altyapının Kurulması” başlığı altında tavsiyelerden biri “elektronik ödeme sistemlerinde faaliyet gösterecek operatörlerin saptanması, bu operatörler arasında yapılacak sözleşmeler açısından Rekabet Kanunu’ndaki ilkeleri dikkate alan hukuki kuralların saptanması” şeklinde ifade edilmiştir. 

Elektronik ticaret sayesinde oluşan ekonomik  değer, henüz ülke ekonomisinde  dolayısıyla dünya ekonomisinde  çok az bir paya sahip olmasına rağmen, elektronik ticaret aracılığı ile oluşturulan  katma değer ve onu mümkün kılan bilişim, kuşkusuz çok hızlı bir büyüme seyri göstermektedir.Bu büyüme önceki yılda yapılan tahminlerin dahi kestiremediği boyutlara ulaşmış durumdadır. Elektronik ticaret çok büyük bir hızda gelişirken, aynı zamanda, yeni iş yapma biçimlerini mümkün kılmakta ve yeni işletme modelleri oluşturulmaktadır. 

Dünyada elektronik ticaretle yapılan alışverişlerde en çok satılan ürünlerin başında otomobil ve lüks tüketim malları gelirken,Türkiye’de en çok satılan ürünlerin başında kitap ve compact disk (cd) gelmektedir.ilgili grafikler aşağıda verilmiştir.

Dünya’da  İnternetten En Çok Satın Alınan Ürünler

 

Türkiye’de İnternetten En Çok Satın Alınan Ürünler

 

Kaynak: NTV Mag Dergisi, Mart 2001, Sayı 19, s: 90

 

Yukarıdaki grafikleri dikkatlice incelediğimizde dünyada ve Türkiye’de internet üzerinden alınan ürünlerin farklılıkların nedenini bulabiliriz. Bunun sebebi olarak internet kullanıcılarının Türkiye’de daha genç olması ve ekonomik gelir seviyesinin dünya üzerindeki internet kullanıcılarına  oranla düşük olmasıdır.

4-SONUÇ

Ülkemizde e-ticaret emekleme aşamasındadır.Bu aşama beraberinde bir çok sorun getirmektedir.ülkemizde e-ticaretle ilgili sorunlardan bazıları ;E-ticaret etkinliklerini ölçme ve değerlendirme,hukuki düzenlemeler,elektronik ortamda güvenlik,elektronik ortamda alınan veya satılan ürünlerin vergilendirilmesi,e-ticaret uzmanlarının yeterli  sayıda olmamasıdır.Bu sorunlar en başta çözülmesi gereken sorunlar arasındadır.Bu gibi sorunlar e-ticarete olan ilgiyi azaltmaktadır.Tüketiciler açısından ise;çoğu zaman ürünü görememe,işletmelerin tanınmamış olması,bilgisayar korsanlarının saldırılarından korkma ve ürünün kaybolma riski gibi faktörler e-ticarete olan ilgiyi azaltmaktadır. Bu sorunların çözümleri Devletlerin uluslar arası, müşterek ağ güvenliği kanunları,e-ticaret kanunları,internet kanunları ile çözülebilir.

Mal veya hizmetlerinin satışını elektronik  ticaret tanımına göre yapan işletmeler bu sayede zaman kazanırlar.Günümüzde zaman kavramı gerek işletmeler için olsun gerekse kişisel gereksinimler için olsun çok önemli kavramdır.işletmeler e-ticaretle kazandıkları zamanı işletmenin kârlılık,stratejik yönetim ve insan kaynakları politikaları için kullanabilirler.Bu sayede işletmeler rekabet ettikleri firmalara üstünlük sağlayıp,sosyal sorumluklarını daha geniş kitlelere ulaştırabilirler.  

KAYNAKLAR

1.Aydemir,İbrahim,Elektronik Ticaret Alandaki Rekabet Sorunları,Ankara 2004,s. 27 

2.Derebaşı, Muammer (1999) İnternet , İstanbul; Kamer Bilgisayar 

3.ERSOY,Zeynep, Elektronik Ticaret ve Ticaret Noktaları İGEME, Ankara,1999 

4.EU Summit, Mart 2000,Lizbon,Portekiz 

5.NTV Mag Dergisi, Mart 2001, Sayı 19, s: 90’dan aktaran; “Elektronik Ticaret” 

6.SIRMA,İbrahim “Elektronik Ticaret Stratejileri” İstanbul Üniversitesi, Aksan Bülteni, (2002) 

7.Yeni Ekonomi, NTV MAG Dergisi, Mart 2001 Sayı 19, Sayfa 87

8.25/8/1997 tarih ve 97/3 sayılı BTYK Kararı 

9.http://unicc.org./unece/cefact/intro.htm

10.http://web.bilkent.edu.tr/hii/bolum1.html

11.http://www.btdunyasi.net/index.php?module=news&news_id=2218&cat_id=1 

12.http://www.egitim.com/genel/0007/d_0007.internet.internetnedir.p01.asp?BID=05 

13.http://www.elektronikticaretrehberi.com/e-ticaret_sonuc.php 

14.http://www.haber3.com/haber.php?haber_id=90760 

15.http://www.gencbilim.com/odev/odevgoster.php?il=istanbul_bahcelievler&id=8840 

16.http://www.igeme.org.tr/tur/atn/etsop.pdf 

17.http://inet-tr.org.tr/inetconf8/bildiri/71.doc

18.http://muratokur.sitemynet.com/network/bolum2.htm#2

19.http://www.oecd.org./publications/polbrief/9701pol.htm, OECD Policy Briefs No. 1-1997

20.http://www.tezci.com/dload.php?action=download&file_id=21

21.http://www.tisk.org.tr/isveren_sayfa.asp?yazi_id=709&id=42 

22.http://www.tv8.com.tr/scripts/news/detail.asp?NewsID=51122&page=detail&type=news 

23.http://www.wto.org, WTO, Electronik Commerce and the Role of  the WTO

<![if !supportFootnotes]>

---

<![endif]>

<![if !supportFootnotes]> [1]<![endif]> http://www.egitim.com/genel/0007/d_0007.internet.internetnedir.p01.asp?BID=05

<![if !supportFootnotes]> [2]<![endif]> http://www.gencbilim.com/odev/odevgoster.php?il=istanbul_bahcelievler&id=8840

<![if !supportFootnotes]> [3]<![endif]> http://web.bilkent.edu.tr/hii/bolum1.html

<![if !supportFootnotes]> [4]<![endif]> Derebaşı, Muammer (1999) İnternet , İstanbul; Kamer Bilgisayar 

<![if !supportFootnotes]> [5]<![endif]> Yeni Ekonomi, NTV Mag Dergisi, Mart 2001 Sayı 19, Sayfa 87

<![if !supportFootnotes]> [6]<![endif]> http://www.tv8.com.tr/scripts/news/detail.asp?NewsID=51122&page=detail&type=news

<![if !supportFootnotes]> [7]<![endif]> http://muratokur.sitemynet.com/network/bolum2.htm#2 

<![if !supportFootnotes]> [8]<![endif]> http://www.btdunyasi.net/index.php?module=news&news_id=2218&cat_id=1

<![if !supportFootnotes]> [9]<![endif]> http://www.haber3.com/haber.php?haber_id=90760

<![if !supportFootnotes]> [10]<![endif]> WTO (1998) Electronik Commerce and the Role of  the WTO.http://www.wto.org

<![if !supportFootnotes]> [11]<![endif]> OECD Policy Briefs No. 1-1997.http://www.oecd.org./publications/polbrief/9701pol.htm

<![if !supportFootnotes]> [12]<![endif]> http://unicc.org./unece/cefact/intro.htm

<![if !supportFootnotes]> [13]<![endif]> http://inet-tr.org.tr/inetconf8/bildiri/71.doc

<![if !supportFootnotes]> [14]<![endif]> http://www.elektronikticaretrehberi.com/e-ticaret_sonuc.php

<![if !supportFootnotes]> [15]<![endif]> http://www.tisk.org.tr/isveren_sayfa.asp?yazi_id=709&id=42

<![if !supportFootnotes]> [16]<![endif]> http://www.tezci.com/dload.php?action=download&file_id=21

<![if !supportFootnotes]> [17]<![endif]> SIRMA,İbrahim “Elektronik Ticaret Stratejileri” İstanbul Üniversitesi, Aksan Bülteni, (2002)

<![if !supportFootnotes]> [18]<![endif]> EU Summit, Mart 2000,Lizbon,Portekiz

<![if !supportFootnotes]> [19]<![endif]> ERSOY,Zeynep, Elektronik Ticaret ve Ticaret Noktaları İGEME, Ankara,1999 

<![if !supportFootnotes]> [20]<![endif]> 25/8/1997 tarih ve 97/3 sayılı BTYK Kararı.

<![if !supportFootnotes]> [21]<![endif]> Aydemir,İbrahim,Elektronik Ticaret Alandaki Rekabet Sorunları,Ankara 2004,s. 27

<![if !supportFootnotes]> [22]<![endif]> http://www.igeme.org.tr/tur/atn/etsop.pdf

 

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.