Muhammed Kutub Bağırgan
Vergi Direktörü
EMA YMM A.Ş.
muhammed.bagirgan@emaymm.com.tr

2023 Yılı Enflasyon Muhasebesi: Düzeltme Katsayılarının Tespiti

2023 yılı bilanço kalemlerinden;

1. Parasal Olmayan Kıymetlerin tespiti, 
2. “Düzeltmeye Esas Tutar”larının belirlenmesi ve
3. Aktif/Pasife giriş tarihlerinin yani “Düzeltmeye Esas Tarihlerinin” tespiti sonrası,

söz konusu kıymetler için, düzeltme katsayılarının belirlenmesi gerekmektedir.

Düzeltme Katsayıları Belirlenirken Hangi Veriler Baz Alınacaktır?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi işlemi sırasında düzeltme katsayılarının hesaplanmasında, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Türkiye geneli için hesaplanan ve aylar itibariyle açıklanan Yİ- ÜFE değerleri göz önünde bulundurulacaktır.

Düzeltme Katsayıları Belirlenirken Kullanılacak Formül Nedir?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi işlemi, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Türkiye geneli için hesaplanan ve aylar itibariyle açıklanan Yİ- ÜFE değerleri göz önünde bulundurularak aşağıdaki formüle göre saptanacak olan düzeltme katsayıları kullanılarak yapılacaktır:

Düzeltme Katsayısı	=	Mali Tablonun Ait Olduğu Aya (Aralık/2023) İlişkin Yİ-ÜFE
		------------------------------------------------------------
		Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE

Örneğin; Düzeltmeye esas tutarı 440.000,00-TL olan iştirakler hesabında yer alan bir kıymetin, düzeltmeye esas tarihi (Satın Alma Tarihi) 11.06.2021’dir. Söz konusu kıymetin “Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Ay” Haziran(2021) olup, bu aya İlişkin Yİ-ÜFE oranı ise 693,54’dür. (Mali Tablonun Ait Olduğu Aya (Aralık/2023) İlişkin Yİ-ÜFE’nin ise 3.000 olduğu varsayılmıştır.)

Düzeltme Katsayısı	=	3.000
		------------------------------------------------------------
		693,54
Düzeltme Katsayısı	=	4,32563

İştirakler hesabının 31.12.2023 tarihli düzeltilmiş tutarı ise şu şekilde hesaplanacaktır:

İştirakler Hesabının Düzeltilmiş Tutarı	=	Düzeltmeye Esas Alınacak Tutar	X	Düzeltme Katsayısı
İştirakler Hesabının Düzeltilmiş Tutarı	=	440.000,00	X	4,32563
İştirakler Hesabının Düzeltilmiş Tutarı	=	1.903.278,83

Formül İle Ortaya Çıkan Rakamın Virgülden Sonra Kaç Hane Dikkate Alınmalıdır?

Formüle göre bulunacak ve düzeltmeye esas olacak katsayının hesabında, kesirli (virgülden sonraki) kısım 5 (beş) hane olarak (altıncı hane dikkate alınarak beşinci hane yuvarlanarak) dikkate alınacaktır.

Örneğin; formül ile hesaplana düzeltme katsayısının 3,213577777… çıkması halinde virgülden sonraki kısım 5 (beş) hane olarak dikkate alınacak ve altıncı hane beşinci haneye yuvarlanarak 3,21358 olarak hesaplanacaktır.

Düzeltme Katsayısı Birden Küçük Olması Halinde Nasıl Bir İşlem Tesis Edilecektir?

Aylar itibariyle Yİ-ÜFE'de oluşan farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının birden küçük çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde düşüklüğe sebep olmakla birlikte bu durum, yukarıdaki formüle göre bulunan (birden küçük) değerin düzeltme katsayısı olarak dikkate alınmasına engel teşkil etmemektedir.

Düzletme Katsayısı Belirlenirken Kıymetimizin Edinim Tarihi 2005 Yılından Önce İse Düzeltmeye Esas Tarih Olarak Ne Baz Alınacak?

Edinim tarihi 2005 yılı öncesine rastlayan parasal olmayan kıymetler için, düzeltmeye esas tarih olarak 31/12/2004 tarihi (yani Aralık/2004) baz alınacaktır.

Örneğin; enflasyon düzeltmesine tabi tutacağı kıymeti edindiği yıl 1998 olan şirket, söz konusu kıymeti enflasyon düzeltmesine tabi tutarken baz alacağı düzeltmeye esas tarih 31/12/2004 tarihi (yani Aralık/2004) olacaktır.

Yapılmakta Olan Yatırımlar İle İlgili Özel Bir İşlem Var Mı?

Evet. Yapılmakta olan yatırımlar hesabı, yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı hesaptır.

2023 Yılı sonu bilançoda hala 258 – Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabında görünen tutarın enflasyon düzeltmesi; geçmiş her kesinleşmiş harcama tutarının (faturalandırılan) ayrı ayrı düzeltilmesi şeklinde yapılacaktır.

Örneğin; 258 No.lu hesapta toplam harcama tutarının 10.000.000,00-TL olduğunu varsayalım. Bu harcamanın 5.000.000,00-TL’lik kısmı 11/02/2022 tarihinde, 3.000.000,00-TL’lik kısmı 14/11/2022 tarihinde ve 2.000.000,00-TL’lik kısmı 29/05/2023 tarihinde yapılmış olsun. Herbir kesinleşen 3 parça harcamanın, yapıldığı ay baz alınarak 31.12.2023 tarihi itibariyle düzeltmesi yapılacaktır. Buna göre düzeltmeye esas tutarlar ve düzeltmeye esas tarihler aşağıdaki gibi olacaktır:

258 - Yapılmakta Olan Yatırımlar
Düzeltmeye Esas Tutar	Düzeltmeye Esas Tarih	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Dönemi	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Oranı
5.000.000,00	11.02.2022	Şubat 22	1210,6
3.000.000,00	14.11.2022	Kasım 22	2026,08
2.000.000,00	29.05.2023	Mayıs 23	2179,02

2023 Yılı Sonu İtibariyle İlgili Duran Varlığa Aktarılmış Yapılmakta Olan Yatırımlar İle İlgili Özel Bir İşlem Var Mı?

Evet. 2023 hesap dönemi sonu itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili aktif hesabına bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve yapılmakta olan yatırımlar hesabından gelmiş olan değerlerin düzeltmesine dair özel bir düzenleme bulunmaktadır.

Şöyle ki; içinde daha önce yapılmakta olan yatırımlar hesabı barındıran ilgili duran varlığın düzeltmesinde esas alınacak “Düzeltmeye Esas Tarih” olarak, doğrudan ilgili duran varlığın tamamlanarak aktifleştirildiği tarih baz alınmayacaktır.

Bu kıymetlerin düzeltme işlemi iki aşamada gerçekleşecektir:

1. Aşama: Her bir aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle (ilgili duran varlık hesabına) aktifleştirme tarihine kadar,
2. Aşama: Aktifleştirilen bedel ise, kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap dönemi sonuna kadar,

düzeltilecektir.

Örneğin; bir önceki örnekte yer alan yapılmakta olan yatırımlar hesabının tamamlanarak 10.000.000,00-TL olarak 22.09.2023 tarihinde aktifleştirildiğini varsayalım. Bu taktirde düzeltme işlemi iki aşamada şu şekilde gerçekleşecektir.

1- Aşama: Her bir aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle (ilgili duran varlık hesabına) aktifleştirme tarihine kadar düzeltilecektir.

258 - Yapılmakta Olan Yatırımlar
Düzeltmeye Esas Tutar	Düzeltmeye Esas Tarih	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Başlangıç Dönemi	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Bitiş Dönemi
5.000.000,00	11.02.2022	Şubat 22	Eylül 23
3.000.000,00	14.11.2022	Kasım 22	Eylül 23
2.000.000,00	29.05.2023	Mayıs 23	Eylül 23

2- Aşama: Aktifleştirilen bedel ise, kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap dönemi sonuna kadar,

2… İlgili Maddi Duran Varlık Hesabı
Düzeltmeye Esas Tutar	Düzeltmeye Esas Tarih	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Başlangıç Dönemi	Baz Alınacak Yİ-ÜFE Bitiş Dönemi
10.000.000,00	22.09.2023	Eylül 23	Aralık 23

Not: VUK Geçici 33. Madde ve yayımlanan tebliğ taslağı sonrası, aşağıda yer verilen bilgilendirme yazısının kapsamı, yine tebliğ taslağına (24/11/2023 tarihli) dayanarak ve 31.12.2023 tarihinde yapılması planlanan “Enflasyon Düzeltmesine” ilişkin olarak hazırlanmıştır. Hazırlanan bu yazı içeriği, taslağın resmi gazetede yayımlanmasını müteakip güncellenecektir

05.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.