Arif Temir
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
ariftemir1@gmail.com

Emeklilikte Yaşa Takılanların Emeklilik Sonrası Aynı İşyerinde Yeniden Çalışmalarının Usul ve Esasları

Kamuoyunda EYT’’liler olarak bilinen “emeklilikte yaşa takılanların” emekli olmalarını sağlayan düzenleme 01.03.2023  tarihli ve 7438 sayılı   Sosyal Sigortalar  ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun  ile yapıldı(1) Söz konusu düzenleme 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe girdi. Anılan kanun ile yapılan düzenleme sonucunda  aynı işyerinde çalışmaya devam edecek olan işçilerin  kıdeme dayalı haklarının nasıl uygulanacağına ilişkin  sorunlar gündeme geldi. İşçilerin yıllık izin kıdemleri ile kıdem tazminatına yönelik kıdemlerinin  emeklilik öncesi sürelerin emeklilik sonrasında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği ne  ilişkin kamuoyunda değişik tereddütler oluştu.

Bu yazımızda; 01.03.2023  tarihli ve 7438 sayılı     Sosyal Sigortalar  ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun  ile  emekli olan ve emekli olduğu işyerinde emekli olduktan sonra  çalışmaya devam eden işçilerin  deneme süresi, kıdem tazminatı ve yıllık izin haklarına ilişkin haklarının nasıl etkilendiğini  açıklamaya çalışılacağız

 1-Emeklilikte Yaşa Takılanların Kıdem Tazminatları

1475 sayılı (Eski) İş Kanunun 14.maddesinde “aylık veya toptan ödemeye hak kazanmış bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır.” Hükmü bulunmaktadır. Buna göre 01.03.2023  tarihli ve 7438 sayılı     Sosyal Sigortalar  ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümleri kapsamında emekli olacak olan emeklilikte yaşa takılanlar e Devlet üzerinden başvurularını yaptıktan sonra başvurunun çıktısını alıp işverenlerine vermeleri kıdem tazminatına hak kazanmaları için yeterli olacaktır. Emekliliğin onaylanmasını beklenmesine gerek yoktur.

Emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı alıp yeniden çalışmaya başlayanlar emeklilik öncesi kıdem tazminatları ödenmişse emeklilik sonrasında  bu süreler için tekrar kıdem tazminatı ödenmez. Yargıtay’ın yerleşik kararları da bu yöndedir. Ancak işçinin emeklilikten sonra işyerinde çalışmaya devam etmesi durumunda en az bir yıl çalışması halinde kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten ayrılırsa veya işten çıkarılırsa  kıdem tazminatı ödenir.

Kıdem tazminatı ödenirken kıdem tazminatının tavanının da göz önünde bulunması gerekmektedir. 2023 yılında kıdem tazminatı tavanı 19.982,83 TL’dir.

2-Emeklilikte Yaşa Takılanların Yıllık İzin Kıdemleri

4857 sayılı İş Kanunun 54. maddesinde” yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır. Bir yıllık süre içinde 55 inci maddede sayılan haller dışındaki sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır. İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri gereğince hesaplanır. İşçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır. Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesine dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veya bunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler, işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında göz önünde bulundurulur. “ Hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre; emekli olan bir işçinin aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi durumunda yıllık ücretli izin süresinin hesabında emeklilik öncesindeki çalışmalarının da dikkate alınması gerekmektedir.  Yıllık ücretli iznin hesabında emeklilik sonrası aynı işyerinde veya aynı işverene ait işyerlerinde ki çalışmalarda  Yargıtay bazı kararlarında kıdeme dahil edileceği bazı kararlarında yıllık izin kıdemine dahil edilmeyeceği yönünde kararlar vermiştir(2).  Ancak kanunun 54.maddesinden anlaşılan bütün sürelerin yıllık izin kıdeminden sayılacağı yönündedir. Uygulamanın da bu yönde olduğunu söyleyebiliriz.

3-Emeklilikte Yaşa Takılanlar Hakkında Deneme Süresi Uygulanması

4857 sayılı İş Kanunun 15.maddesine göre; taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.  Emeklilikte yaşa takılanlar aynı işyerinde emeklilik öncesi işini yapmaya devam ediyorsa  deneme süresi öngörülmez. Yargıtay’ın yerleşik kararları da bu yöndedir. Ancak aynı işyerinde işçi emeklilik sonrası başka bir işte çalıştırılıyorsa örneğin emeklilik öncesi makine ustası olarak çalışıyorsa,  emeklilik sonrası ise yemekhane görevlisi olarak çalıştırılacaksa bu gibi durumlarda  deneme süresi öngörülebilir.

4-Emeklilikte Yaşa Takılanlardan Emekli Olup da Aynı İşyerinde Çalışanlarla İlgili   Prim Teşviki Uygulanması

Emeklilikte Yaşa takılanların emekli olması durumunda 01.03.2023  tarihli ve 7438 sayılı    Sosyal Sigortalar  ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun  1.maddesine göre; işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. 

Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz.

---

1-03.03.2023  tarihli ve 32121 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.

2-Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 31.10.2016 tarihli ve E.201610214, K 2016/17889,  29.05.2014 tarihli E. 2014/3337, K. 2014/11703(Geniş bilgi için bakınız. Arif Temir, İş Hukukunda İzinler ve Uygulaması, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2018,  s.34)

28.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.