Vakkas DEMİR
Bağ-Kur Müfettişi



ANONİM ŞİRKET ORTAKLARININ BAĞ-KUR SİGORTALILIKLARI HANGİ KAYITLARA GÖRE BAŞLATILIP HANGİ KAYITLARA GÖRE SONA ERDİRİLİR?

I- GİRİŞ

Ülkemizdeki sosyal güvenlik sistemine göre, Bağ-Kur kapsamında zorunlu olarak sigortalı olması gereken meslek grupları arasında anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi olan ortakları da bulunmaktadır.

Anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi kayıtlara göre ne zaman başlatılıp, hangi kayıtlara göre ne zaman sona erdirileceği Bağ-Kur Yasası’nda tam olarak açıkça belirtilmediği için, konu ile ilgili birçok kişi bu alanda sıkıntı yaşamakta ve sorunlarına çözüm aramaktadır.

Uygulamaya bakıldığında ise, birçok Bağ-Kur İl Müdürlüğü, Bağ-Kur’da bu konuda net bir uygulama birliği olmadığı için, anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarını -kısmen- kendi belirledikleri kayıt türlerine göre başlatıp sona erdirmektedirler.

Biz bu çalışmamızda, anonim şirketler ile ilgili bahse konu karmaşıklığı gidermek için, anonim şirketlerin Bağ-Kur sigortalılıklarında esas alınan tüm kayıtları genelge ve talimatlar doğrultusunda birlikte değerlendirerek, söz konusu şirket ortaklarının sigortalılıklarının hangi kayıtlara göre ne zaman başlatılıp, ne zaman sona erdirileceği hususlarını ayrıntılı olarak değerlendirmeye çalışacağız.

 

II- ANONİM ŞİRKET ORTAKLARININ BAĞ-KUR SİGORTALILIKLARININ HANGİ KAYITLARA GÖRE NE ZAMAN BAŞLATILACAĞI

Anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi kayıtlar esas alınarak başlatılacağını belirlemeden önce, anlatacaklarımıza ışık tutması açısından anonim şirketlerin kuruluşlarının başlangıç aşamasının Bağ-Kur’la ilgili yönünü izah etmekte fayda vardır.

İlgililer tarafından bilineceği üzere, anonim şirketlerin kurucu ortakları ve yönetim kurulu üyesi ortakları diye iki çeşit ortağı vardır. Anonim şirketlerin kurulabilmesi için, gerekli olan ayni ve nakdi şartlar yerine getirildikten sonra, ortaklar, aralarında yaptıkları şirket ana sözleşmesi ile birlikte ticaret sicil memurluğuna müracaat ederler. Ticaret sicil memurluğu tarafından bu kişilerin sicil memurluğuna müracaat (kayıt) tarihi ile aynı tarihte ticaret odasında da adlarına bireysel dosyalar açılır ve kayıtları yapılır. Anonim şirket kurmak isteyen bu kişilerin şirket ortaklığı bilgileri ve durumlarının ticaret sicil memurluğu tarafından duyurulması ve kamuoyuna bildirilmesi için, şirket ortaklığı ile ilgili durumları Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlandıktan sonra anonim şirket resmi açıdan kurulmuş olarak kabul edilir.

Anonim şirketlerin kuruluş aşaması ile ilgili üstte belirttiğimiz kısa bilgileri verdikten sonra, şimdi Bağ-Kur kapsamında zorunlu olarak sigortalı olması gereken anonim şirketlerin önce kurucu ortaklarının daha sonra ise, yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi kayıtlara göre ne zaman başlatılacağını açıklamaya çalışalım.

Anonim şirketlerin kurucu ortakları Bağ-Kur sigortalısı yapılırken, yani Bağ-Kur sigortalılıkları başlatılırken, Bağ-Kur İl Müdürlükleri tarafından bu kişilerin ortaklık durumlarının tespiti amacıyla kendilerine verilen İB formlarında üç tür kaydın istendiği görülmektedir.

Bu kayıtlardan birincisi; vergi mükellefiyeti kayıtları, ikincisi; ticaret sicil memurluğu kayıtları, üçüncüsü ise; ticaret odası kayıtlarıdır. Anonim şirketin kurucu ortağı olan bir kişinin Bağ-Kur sigortalılığının başlatılması aşamasında bu üç tür kayıt istenilmekle birlikte, bu kayıtlardan ticaret sicil kaydının başlangıç tarihi esas alınarak Bağ-Kur sigortalılığı başlatılmaktadır. Bağ-Kur tarafından anonim şirketin kurucu ortağı olan kişiden vergi mükellefiyeti kaydının istenmesinin nedeni, gerçekten bahse konu şirketin olup olmadığını ve faaliyetine devam edip etmediğini resmi kayıtlardan öğrenmek ve görmek içindir. Yoksa Bağ-Kur tarafından istenilen anonim şirketlerin vergi mükellefiyeti kayıtları kurumlar vergisi kaydı olup, ortakların şahsı ile bir ilgisi yoktur.

Ayrıca, üstte de izah ettiğimiz üzere, anonim şirketin ortağı olan kişi, kendisini şirket ortağı olarak tescil ettirirken önce ticaret sicil memurluğuna, daha sonra ticaret odasına kayıt yaptırdığı için, anonim şirketlerin kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının başlatılmasında ticaret sicil kayıtlarının başlangıç tarihinin esas alınması, hem sigortalıların lehine bir düzenleme hem de yerinde bir uygulamadır.

Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının başlangıcı ile ilgili buraya kadar anlatılanlardan olarak, bugün itibariyle bir kişi kurucu ortağı olduğu bir anonim şirket ortaklığından dolayı Bağ-Kur sigortalısı olmak için bağlı bulunduğu Bağ-Kur İl Müdürlüğü’ne müracaat ettiğinde, kendisinden vergi mükellefiyet kayıtları, ticaret sicil memurluğu kayıtları ve ticaret odası kayıtları istenilecek ve bu üç kayıttan ticaret sicil kaydının başlangıç tarihine göre Bağ-Kur sigortalılığı başlatılacaktır (1).

Bağ-Kur kapsamında zorunlu olarak sigortalı olması gereken anonim şirket ortaklarından birisi de, kurucu ortak olmayan yönetim kurulu üyesi olan ortaklardır. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları başlatılırken, vergi mükellefiyeti kayıtları, ticaret sicil memurluğu kayıtları, ticaret odası kayıtları ve genel kurul tutanakları kayıtları istenilmekte ve bu kayıtlar arasından ticaret sicil kayıtları ile genel kurul tutanakları kayıtlarından hangisi daha önceki bir tarihi ihtiva ediyorsa o tarih itibariyle Bağ-Kur sigortalılıkları başlatılmaktadır.

Uygulamada ise, anonim şirketlerin kurucu ortağı olmayan yönetim kurulu üyesi olan kişiler, önce şirketin yönetim kurulu üyeliğine seçilmekte (2), daha sonra ise yönetim kurulu üyeliğine seçilen ortağın şirkette oluşan bu ortaklığı ticaret sicil memurluğunda kayıt altına alındığı için, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları, genel kurul tutanağındaki tarih esas alınarak başlatılmaktadır.

Yani bu gün itibariyle herhangi bir anonim şirketin kurucu ortağı olmayan yönetim kurulu üyesi olan bir kişi, Bağ-Kur sigortalısı olmak için Bağ-Kur’a müracaat ettiğinde, bu kişiden Bağ-Kur sigortalılığı için vergi, ticaret odası, ticaret sicil ve genel kurul tutanakları kayıtları istenilecek, ancak bu kayıtlar arasından ticaret sicil kaydı ve genel kurul tutanağı kaydından hangisi daha önceki bir tarihte başlamışsa, o tarih itibariyle Bağ-Kur sigortalılığı zorunlu olarak başlatılacaktır.

Anonim şirket ortaklarının üstte izah ettiğimiz kayıtlara göre Bağ-Kur sigortalılıklarının başlatılması, bu kayıtların Bağ-Kur tarafından öğrenildiği veya kişinin bu kayıtlardan dolayı Bağ-Kur sigortalılığı için talepte bulunduğu tarih itibariyle değil, üstte sözü edilen kayıtların tarihleri itibariyle zorunlu olarak yapılmaktadır.


III- ANONİM ŞİRKET ORTAKLARININ BAĞ-KUR SİGORTALILIKLARININ HANGİ KAYITLARA GÖRE NASIL SONA ERDİRİLECEĞİ

Şirket ortaklarının ve özellikle anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları ile ilgili uygulamada en çok karşılaşılan sorun Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesi aşamasında görülmektedir. Bu konu ile ilgili olarak açıklamalara geçmeden önce, şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi şartlarda sona erdirileceği ile ilgili yasa metnini vermekte fayda vardır.

Şirket ortaklarının ve dolaysıyla anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının nasıl sona erdirileceği, 1479 sayılı Esnaf Bağ-Kur Kanunu’nun 02.08.2003 tarih ve 4956 sayılı Kanun’un 15. maddesi ile değişik 25. maddesinin (c) ve (e) bentlerinde belirlenip hüküm altına alınmıştır. 1479 sayılı Kanun’un bahse konu (c) ve (e) bentlerinin madde metinleri aşağıdaki gibidir.

“MADDE 25:
c) Şirketlerle ilgisi kalmayanların çalışmalarına son verdikleri veya ilgilerinin kesildiği tarihten,

e) İflasına karar verilmiş olan tasfiye halindeki özel işletmeler ile şirket ortaklarının, özel işletmenin veya şirketin mahkemece tasfiyesine karar verildiği, iflasına karar verilmiş olan veya tasfiye halindeki özel işletmeler ile şirket ortaklarından hizmet akdi ile çalışanların çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce sigortalılıkları sona erer.”

Madde metnindeki ilgili hükümlerden de görüleceği üzere, şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının nasıl sona erdirileceği genel olarak belirlendiği ve bu sona erişin ayrıntılı koşulları belirtilmediği için, uygulamada en çok yaşanılan sorunlardan birisi, şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesi ile ilgili konularda görülmüştür.

Yasa metnindeki bu hükümlerden ve Bağ-Kur’un konu ile ilgili uygulamalarından hareket ederek, anonim şirketlerin kurucu ortakları ve yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi kayıtlara göre sona erdirileceği ile ilgili hususları açıklamaya çalışalım.

Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları üç şekilde sona erdirilmektedir. Bunlardan birincisi, anonim şirketin mahkemece tasfiyesine karar verilmiş ise, mahkemenin tasfiye karar tarihinden bir gün önce kurucu ortağın Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir. İkincisi; anonim şirket tasfiye halinde iken eğer kurucu ortak SSK kapsamında çalışmaya başlamışsa, SSK kapsamında çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce kurucu ortağın Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir.

Ancak anonim şirketin tasfiye halinde olma durumu söz konusu değilken, anonim şirketin kurucu ortağı SSK kapsamında çalışmaya başlarsa, bu durumda anonim şirketin kurucu ortağının SSK sigortalılığı iptal edilip, Bağ-Kur sigortalılığının devam etmesi gerekmektedir.

Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesinde en sık karşılaşılan ve en çok sorun yaşanan üçüncü şekil ise, kurucu ortağın şirketten ayrılması veya şirketteki hissesini devrederek şirket ortaklığından çıkmasından dolayı Bağ-Kur sigortalılığının sona erdirilmesi durumudur.

Eğer anonim şirketin kurucu ortağı şirketten ayrılmış ise, bu kişinin şirket ortaklığından dolayı Bağ-Kur sigortalılığının sona erdirilmesi, ticaret sicil kayıtları, vergi mükellefiyeti kayıtları ve ticaret odası kayıtlarına göre yapılmakta ve ticaret sicil kaydının sona erdiği tarih itibariyle Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir.

Kurucu ortak olan kişinin ticaret odası kaydı silinip ticaret sicil kaydı devam ediyorsa, bu durumda bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı ticaret sicil kaydı devam ettiği için devam eder ve bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı ancak ticaret sicil kaydının sona erdiği tarih itibariyle sona erdirilir (3). Tersinden söylenilecek olduğunda, kurucu ortak olan kişinin ticaret sicil kaydı silinip ticaret odası kaydı devam ediyorsa, bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı, ticaret odası kaydı devam ettiği için devam etmesi gerekmektedir. Çünkü gerek ticaret odası kayıtları, gerekse ticaret sicil kayıtları kişinin şirket ortağı olduğuna veya ortaklığa devam ettiğine sağlam birer karinedir.
 

Şirketteki hissesini devrederek anonim şirketin kurucu ortaklığından ayrılan kişinin Bağ-Kur sigortalılığının sona erdirilmesinde ise, ticaret sicil kayıtları, vergi mükellefiyeti kayıtları ve ticaret odası kayıtları ile ortaklık pay defteri (devir sözleşmesi) kayıtları istenmekte ve ticaret sicil kayıt tarihleri esas alınarak Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir.

Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalılığını kişi şirketteki payını devrettiği için sona erdirirken hissesini devrettiğine dair düzenlenen devir sözleşmesinin Bağ-Kur tarafından istenilmesi son derece anlamlı ve önemlidir.

Çünkü uygulamada bazı anonim şirket ortakları şirketteki hissesinin tamamını devredip, aynı gün tekrar noter tasdikli bir ortaklık belgesi ile anonim şirket ortaklığını devam ettirmekte ve bu durumda anonim şirket ortaklığından dolayı oluşan Bağ-Kur sigortalılığı kesintiye uğradığı için, SSK kapsamında sigortalı olunabilmekte ve sigortalılık anlamında bir kayıt dışılığa ve usulsüzlüğe sebebiyet vermektedir.

Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesi de, üstte durumlarını izah ettiğimiz kurucu ortakların Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesi gibi yapılmaktadır. Ancak yönetim kurulu üyesi olan ortakların Bağ-Kur sigortalılıkları sona erdirilirken, kurucu ortaklarda saydığımız şartlara ve kayıtlara ek olarak, bir de genel kurul tutanaklarındaki kayıtlar da istenilmekte ve bu kayıtlara göre de sona erdirme işlemi yapılmaktadır.

Yani anonim şirketin yönetim kurulu üyesi ortağı olan bir kişinin Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilirken, Bağ-Kur tarafından bu kişiden ticaret sicil kayıtları, vergi mükellefiyeti kayıtları ve ticaret odası kayıtları ile ortaklık pay defteri (devir sözleşmesi) kayıtları istenmekte ve bu kayıtlar arasından ticaret sicil kayıt tarihleri ile genel kurul tutanağının kayıt tarihinden hangisi daha sonraki bir tarihi ihtiva ediyorsa o tarih itibariyle Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir.

Eğer anonim şirket pasif halde ise veya faaliyetleri devam etmeyip şirketin sadece resmi kayıtlar üzerinde adı var ise, bu anonim şirketin ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları, ticaret odasındaki veya ticaret sicildeki kayıtları devam ettiği sürece devam etmesi ve ticaret odası veya ticaret sicil kaydından hangisi daha geç sona eriyorsa, o tarih itibariyle anonim şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıklarının sona erdirilmesi gerekmektedir.

Bu konu ile ilgili uygulamada en çok sorulan iki sorunun cevaplanması yerinde olacaktır.

SORU - 1: Tasfiye halinde olan bir anonim şirketin kurucu veya yönetim kurulu üyesi olan ortağı, şirketteki hissesini devrettiği halde, ticaret odası kaydı devam ediyorsa bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı ne zaman sona erdirilecektir?

CEVAP - 1: Eğer anonim şirketin ortağı olan kişi şirketteki hissesinin tamamını devredip, bu devir işlemi Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlandığı halde, kişinin ticaret odasındaki kaydı yine de devam ediyorsa, bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı, ticaret odası kaydı sona ermediği için devam eder. Ancak uygulamada ticaret odaları kişinin ticaret odasındaki kaydını geriye yönelik olarak devir işleminin Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlandığı tarih itibariyle sona erdirmekte ve bu geriye dönük yapılan kayıt silme işlemi Bağ-Kur tarafından kabul edilip, sigortalılık, ticaret odası kaydının silinişi itibariyle sona erdirilmektedir.

SORU - 2: Hali hazırda resmi kayıtlarda olmayan ve yıllar önce sona ermiş veya kapatılmış olan bir anonim şirketin ortağının ticaret odasında veya ticaret sicil memurluğunda kaydı devam ediyorsa bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilecek midir?

CEVAP - 2: Uygulamada konumuz ile ilgili en çok sorulan soru ve karşılaşılan sorun budur. Bu gün itibariyle Bağ-Kur’un bu konu ile ilgili uygulaması, yıllar öncesi var olup ta günümüz itibariyle şirket ortada olmasa bile, anonim şirketin ortağı olarak gözüken kişinin ticaret odasında veya ticaret sicil memurluğunda kaydı devam ediyorsa, bu kişinin Bağ-Kur sigortalılığı devam ettirilmekte ve ticaret odasında veya ticaret sicil memurluğundaki kayıttan hangisi daha geç sona eriyorsa, o tarih itibariyle Bağ-Kur sigortalılığı sona erdirilmektedir. Bu durum Bağ-Kur’un 2006/8 numaralı genelgesinde açıkça ifade edilmektedir.

Ancak bizim buradaki görüşümüz, ortada olmayan bir şirketten dolayı kişileri ticaret odası ve ticaret sicil kaydından dolayı Bağ-Kur sigortalısı yapmak anlamsız olup, hukuki değildir. Bu durum ile ilgili olarak yapılması gereken şey, ortada olmayan şirketin vergi mükellefiyet kaydı ne zaman sona ermişse, kişilerin Bağ-Kur sigortalılığının vergi kaydına göre sona erdirilmesidir. Çünkü anonim şirketlerin vergi mükellefiyetleri kurumlar vergisi kapsamına girdiği için, şirketin mükellefiyeti sona ermişse, kişilerin de ortaklılıklarının sona erdirilmesi son derece normaldir.

IV- SONUÇ

Bu çalışmamızda anonim şirket ortağı olan kişilerin Bağ-Kur sigortalılıklarının hangi kayıtlara göre başlatılıp, hangi kayıtlara göre sona erdirileceği hususlarını ayrıntılı olarak ele alıp izah etmeye çalıştık (4).

NOT: BU YAZI YAKLAŞIM DERGİSİ'NDEN İKTİBAS EDİLMİŞTİR (AĞUSTOS 2006 / SAYI: 164).
 

(1)         Günümüz itibariyle Bağ-Kur Genel Müdürlüğü’nde ve İl Müdürlüklerinde uygulama bu şekildedir.

(2)         Kişinin şirkette yönetim kurulu üyeliğine seçilmesi anonim şirketin genel kurul tutanakları ile kayıt altına alınmaktadır.

(3)         Bu durum Bağ-Kur’un 2006/8 numaralı Genelgesi hükümleri ile sabit bulunmaktadır.

(4)         Bu yazının derlenmesinde şirket ortaklarının Bağ-Kur sigortalılıkları ile ilgili 2004/14 numaralı Bağ-Kur Genelgesi’nden de faydalanılmıştır.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.