Hastane maliyet muhasebesi; yöneticilerin etkin bir finansal performans sağlayabilmesi adına işletme kaynaklarını verimli bir şekilde kullanımını ölçümleyerek optimum karlılık hedefine ulaşmada ortaya koyacakları performans kriterlerinin belirlenmesi olarak tanımlanabilir. Maliyet muhasebesi muhasebenin ayrılmaz bir parçası olup ondan bağımsız değildir. Ancak muhasebe, işletmenin varlık ve kaynak yapısı hakkında işletme içi ve dışı gruplara bilgi veren ve hesap dönemi içindeki faaliyet sonuçlarını kaydedip, yorumlayan bir sistem olması sebebiyle maliyet muhasebesi işletme içine yani yöneticilere veriler sağlamakla bu noktada ayrışmaktadır.
Bu yazının konusu özel sektör tarafından verilen sağlık hizmetlerine ilişkin mevcut kaynakların etkin bir şekilde hizmete dönüştürülmesi aşamalarının belirlenerek performans bazlı maliyet/karlılık analizlerinin yapılması, bu analizlerin sonucu olarak hedef kar stratejilerine ulaşmada izlenecek yol haritasının çıkarılmasıdır.
Hastanelerde yapılan maliyet muhasebesi çalışmalarını incelediğimize genellikle dönem sonlarında durum tespitine yönelik çalışmalar olup hastanenin anlık işleyişine maliyet ve karlılığına müdahale olanağının sağlanamadığı görülmektedir. Burada yapılması gereken sadece tespit değil işletmenin bugünü ve geleceğine ait fiyat politikaları ve stratejileri belirlemede yegâne kaynak oluşturmasıdır. Yöneticilerin mali durumlardaki değişmelere hızlı tepki verebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansal bilgilere maliyet muhasebesi aracılığı ile ulaşmak mümkün olmaktadır.
Hastanenin tıbbi yapısı, hasta portföyü, fiyat politikası vb birçok etmen göz önüne alındığında uygun bir maliyet muhasebesi sisteminin kurulması ve tam olarak uygulanmaya başlaması 6 ay ile bir 1 yıl arasında sürebilmektedir. Ulaşılacak olan maliyet verileri; satış ve maliyet bütçeleri, stratejik planlama ve kalite uygulamaları gibi bazı çok önemli işlemleri kolaylaştıracak veya mümkün hale getirecektir.
SGK’nın kilit sözleşmesi, sağlık bakanlığının uygulama esasları (SUT) gibi nedenlerden dolayı hastalardan alınacak fark ücretleri asgari tutarda belirlendiği için hastanelerde Maliyet Muhasebesine çok önem verilmemekteydi. Başka bir ifade ile SGK Ancak son yıllarda döviz kurlarında ortaya çıkan yükseliş sebebiyle ilk madde ve malzeme giderleri ve özellikli sarf malzemelerle ilgili SGK’nın ödemeleri maliyetin altında kalması sebebiyle hastanelerde maliyet çalışmaları hız kazanmıştır. Maliyet muhasebesi geçmişi gösteren bir veri olmaktan çıkmıştır. Hastanelerin bölüm, doktor, ameliyat, yatış, yoğunbakım bazında (YH) hastanın tedavisi devam ederken maliyet ölçümü yapılabilmesi hem sürece müdahale imkanı sağlamakta hem de kaynakların etkin kullanımı sebebiyle kapasite kullanım oranını yükseltmektedir.
Sağlık kurumlarının birim maliyet ve Net Kar hesaplamalarına ulaşması hususunda izlenmesi gereken 9 adım;
5- Yardımcı üretim gider yerlerinin esas hizmet gider yerlerine dağıtılması (3. Dağıtım),
6- Yoğunbakım, ameliyathane, doğumhane, servis vb. birim maliyetlerin hesaplanması
7- Bölüm ve doktor bazında cironu tespiti,
8- Ebita, Net Kar/Zarar Hesaplanması,
9- Sonuçların değerlendirilmesi ve raporlanması.
Direk ve endirek giderlerin tespiti ve gider dağılımı aşamasında sağlık kurumuna ait tüm giderlerin hesaplamada dikkate alınması gerekmekte olup bu süreç doğru ve detaylı bir Yönetim Muhasebesi süreci gerektirmektedir. Örnek bir çalışmaya ait kısmi veriler aşağıdaki gibidir.
Çalışma Örneğidir.
Hesap Kodu |
Maliyet Türü |
Hesap Adı |
Ocak |
Şubat |
Mart |
740.10 |
İLK MADDE VE MALZEME HİZ.ÜRT.GİD. |
2.540.282 |
1.695.570 |
2.069.742 |
|
740.10.001 |
Değişken Gider |
Sarfl Malzeme Giderleri |
1.524.057 |
981.293 |
1.289.724 |
740.10.002 |
Değişken Gider |
İlaç Giderleri |
426.147 |
380.783 |
408.803 |
740.10.003 |
Değişken Gider |
Özellikli Malzeme Giderleri |
305.804 |
232.858 |
294.968 |
740.10.004 |
Değişken Gider |
Laboratuvar Sarf Giderleri |
177.354 |
50.021 |
27.000 |
740.10.005 |
Değişken Gider |
Radyoloji Sarf Giderleri |
44.339 |
12.505 |
6.750 |
740.10.006 |
Değişken Gider |
Patoloji-Sitoloji |
62.582 |
38.111 |
42.497 |
740.10 |
DIŞARDAN SAĞLANAN TIBBİ HİZMETLER |
217.383 |
205.599 |
204.666 |
|
740.10.007 |
Değişken Gider |
Dışarıdan Sağ.Hiz. - Patoloji |
21.992 |
22.494 |
31.907 |
740.10.008 |
Değişken Gider |
Dışarıdan Sağ.Hiz. - Radyoloji |
2.520 |
1.584 |
1.584 |
740.10.010 |
Değişken Gider |
Dışarıdan Sağ.Hiz. - Laboratuvar |
138.851 |
139.005 |
131.540 |
740.10.011 |
Değişken Gider |
Dışarıdan Sağ.Hiz. - Kan |
35.761 |
21.777 |
24.284 |
740.10.012 |
Değişken Gider |
Dışarıdan Sağ.Hiz. - Tıbbi Gaz |
18.259 |
20.738 |
15.351 |
740.20 |
DOKTOR ÜCRET GİDERLERİ |
4.046.281 |
4.260.734 |
4.276.715 |
|
740.20.001 |
Sabit Gider |
Ücret+SSK+Stopaj |
1.625.598 |
1.705.387 |
1.787.188 |
740.20.002 |
Değişken Gider |
Dr. Hakediş |
2.401.341 |
2.549.191 |
2.473.465 |
740.20.003 |
Sabit Gider |
Tazminatı Giderleri |
12.345 |
- |
7.182 |
740.20.004 |
Sabit Gider |
Eğitim ve Kongre Giderleri |
3.540 |
- |
5.225 |
740.20.005 |
Sabit Gider |
Zorunlu Hekim Sigortası |
2.707 |
4.701 |
3.655 |
740.20.006 |
Sabit Gider |
Personel Giyim Demirbaş |
750 |
1.455 |
- |
740.20 |
TIBBİ PERSONEL ÜCRET GİDERLERİ |
1.361.581 |
1.298.261 |
1.304.618 |
|
740.20.006 |
Sabit Gider |
Ücret+SSK+Stopaj |
1.338.126 |
1.279.250 |
1.285.363 |
740.20.007 |
Sabit Gider |
Tazminatı Giderleri |
6.180 |
- |
16.360 |
740.20.008 |
Sabit Gider |
Eğitim ve Sertifika Giderleri |
15.993 |
14.576 |
2.600 |
740.20.010 |
Sabit Gider |
Personel Giyim Demirbaş |
1.282 |
4.435 |
294 |
740.20 |
DİĞER PERSONEL GİDERLERİ |
798.795 |
771.386 |
803.147 |
|
740.20.011 |
Sabit Gider |
Ücret+SSK+Stopaj |
796.071 |
763.428 |
801.992 |
740.20.012 |
Sabit Gider |
Tazminatı Giderleri |
- |
4.575 |
- |
740.20.013 |
Sabit Gider |
Eğitim ve Kurs Giderleri |
540 |
1.800 |
- |
740.20.014 |
Sabit Gider |
Personel Giyim Demirbaş |
2.184 |
1.583 |
1.154 |
740.30 |
DIŞARIDAN SAĞLANAN DESTEK HİZMETLERİ |
646.769 |
642.192 |
631.799 |
|
740.30.001 |
Sabit Gider |
Temizlik Giderleri |
212.067 |
211.365 |
204.228 |
740.30.002 |
Sabit Gider |
Yemek Giderleri |
210.953 |
198.272 |
215.215 |
740.30.003 |
Sabit Gider |
Güvenlik Giderleri |
98.899 |
96.736 |
96.736 |
740.30.004 |
Değişken Gider |
Tıbbi Atık Alım |
28.335 |
27.608 |
31.334 |
740.30.005 |
Değişken Gider |
Tehlikeli Atık-KÖP Bedeli |
6.305 |
- |
- |
740.30.006 |
Sabit Gider |
Cihaz Kalibrasyon Giderleri |
- |
9.000 |
- |
740.30.008 |
Değişken Gider |
Ambulans Hizmet Giderleri |
5.706 |
25.490 |
5.706 |
740.30.009 |
Değişken Gider |
Anlaşmalı Kurum Teknoloji Destek |
11.740 |
1.880 |
6.875 |
740.30.010 |
Sabit Gider |
Bilgi İşlem Hizmet Bedeli |
5.040 |
5.040 |
5.040 |
740.30.011 |
Değişken Gider |
Dozimetri Hizmet Bedeli |
2.360 |
2.360 |
2.360 |
740.40 |
TESİS GİDERLERİ |
395.071 |
348.060 |
358.373 |
|
740.40.001 |
Sabit Gider |
Hastane Elektrik Giderleri |
303.956 |
262.126 |
261.481 |
740.40.002 |
Sabit Gider |
Hastane Su Giderleri |
22.518 |
9.452 |
21.660 |
740.40.003 |
Sabit Gider |
Hastane Doğalgaz Giderleri |
15.213 |
14.016 |
12.421 |
740.40.004 |
Sabit Gider |
Hastane Temizlik Ve Çamaşırhane Malzeme Giderleri |
51.534 |
58.600 |
53.565 |
740.40.005 |
Sabit Gider |
Hastane İlaçlama ve Pest Kontrol Giderleri |
450 |
450 |
450 |
740.40.006 |
Sabit Gider |
Hastane Su Arıtım-tuz Giderleri |
1.400 |
3.416 |
8.796 |
740.40 |
KİRA GİDERLERİ |
15.687 |
16.519 |
16.519 |
|
740.40.008 |
Sabit Gider |
Tıbbi Cihaz ve Ekipman Kira Giderleri |
7.200 |
8.032 |
8.032 |
740.40.009 |
Sabit Gider |
Demirbaş ve Malzeme Kira Giderleri (Hizm. Ür. Kull) |
8.487 |
8.487 |
8.487 |
740.50 |
BAKIM ONARIM GİDERLERİ |
66.836 |
62.410 |
38.311 |
|
740.50.001 |
Sabit Gider |
Asansör Onarım Giderleri |
12.469 |
14.078 |
- |
740.50.002 |
Sabit Gider |
Mekanik Onarım Giderleri |
2.507 |
- |
9.000 |
740.50.003 |
Sabit Gider |
Bilgi İşlem Onarım Giderleri |
233 |
- |
- |
740.50.004 |
Sabit Gider |
Diğer Onarım Giderleri |
445 |
1.658 |
1.392 |
740.50.005 |
Sabit Gider |
Klibrasyon-Ölçüleme-Validasyon Gid. |
6.180 |
900 |
- |
740.50.006 |
Sabit Gider |
Demirbaş Tamir Bakım Giderleri |
797 |
450 |
27.919 |
740.50.007 |
Sabit Gider |
Tıbbi Cihaz Tamir Bakım Giderleri |
44.205 |
45.324 |
- |
740.50 |
YEDEK PARÇALAR |
7.476 |
21.157 |
25.998 |
|
740.50.008 |
Sabit Gider |
Tıbbi cihazlar yedek parçaları |
5.400 |
20.123 |
18.300 |
740.50.009 |
Sabit Gider |
Demirbaş yedek parçaları |
816 |
1.034 |
7.050 |
740.50.010 |
Sabit Gider |
Makine ve tesisat yedek parçaları |
1.260 |
- |
648 |
Çalışma Örneğidir.
Bölüm |
Doktor Adı |
İlaç Giderleri |
Sarf Mlz Gid. |
Özellikli Sarf Gid. |
Kan ve Kan Ürünleri |
Acil |
Hekim 1 |
8.152 |
3.673 |
- |
- |
Acil |
Hekim 2 |
9.358 |
4.903 |
- |
- |
Acil |
Hekim 3 |
11.103 |
6.149 |
- |
- |
Anestezi ve Reanimasyon |
Hekim 4 |
360.153 |
241.701 |
- |
13.897 |
Beyin Cerrahi |
Hekim 5 |
5.890 |
7.428 |
18.626 |
- |
Beyin Cerrahi |
Hekim 6 |
4.782 |
6.696 |
17.248 |
957 |
Beyin Cerrahi |
Hekim 6 |
5.643 |
7.901 |
20.352 |
1.129 |
Çocuk Cerrahisi |
Hekim 7 |
6.007 |
10.773 |
- |
1.030 |
Çocuk Kardiyoloji |
Hekim 8 |
- |
- |
- |
- |
Çocuk Sağlığı ve Hast. |
Hekim 9 |
9.048 |
528 |
- |
- |
Çocuk Sağlığı ve Hast. |
Hekim 10 |
8.235 |
4.474 |
- |
- |
Çocuk Sağlığı ve Hast. |
Hekim 12 |
32.200 |
5.694 |
- |
- |
Çocuk Sağlığı ve Hast. |
Hekim 13 |
132.073 |
81.592 |
- |
15.811 |
Dahiliye |
Hekim 15 |
12.396 |
3.818 |
- |
239 |
Dahiliye |
Hekim 16 |
18.502 |
3.873 |
- |
1.790 |
Diş |
Hekim 18 |
1.687 |
34.531 |
- |
- |
Endokrinoloji ve İç Hast. |
Hekim 21 |
439 |
- |
- |
- |
Enfeksiyon Hastalıkları |
Hekim 22 |
2.401 |
911 |
- |
- |
Fizik Tedavi |
Hekim 23 |
190 |
455 |
- |
- |
Gastroloji ve İç Hast. |
Hekim 24 |
15.462 |
8.539 |
- |
- |
Genel Cerrahi |
Hekim 25 |
3.820 |
21.243 |
- |
- |
Genel Cerrahi |
Hekim 26 |
14.642 |
35.497 |
- |
478 |
Genel Cerrahi |
Hekim 27 |
31.231 |
42.181 |
- |
- |
Doğru ve tutarlı sonuçlara ulaşabilmek için doğru dağıtım anahtarı kullanılması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında özellikle ameliyatlar, servis vb gider yerlerinde yanlış dağıtım anahtarı ve mükerrer sayı ve süre gibi hatalardan dolayı maliyetlerde ciddi değişimlere sebep olmakta, yanlış kararlara sebebiyet vermektedir.
Birkaç örnekle açıklamak gerekirse;
Aynı seansta birden fazla ameliyatın yapıldığı durumlarda her bir kesi için sürelerin hesaba dahil edilmesi hekim için ameliyathane kullanım süresini artıracağı için gereğinden fazla maliyet yüklenmesi sonucunu doğurur.
Yapılan hatalardan biri de MR ve BT’lerde çekim süresi maliyet hesaplamada anahtar olarak kullanılması eksik ve hatalıdır. Çünkü bu tür görüntülemelerde maliyeti asıl artıran cihazın amortisman ve sarf maliyeti ile teknisyenin ücreti değil Radyoloji hekiminin maliyetidir. Yani hekimin değerlendirme ve rapor yazma süreleri dikkate alınmadığı takdirde hesaplama hatalı olacaktır.
Sağlık sektöründe yapılacak Maliyet çalışması diğer sektörlere göre farklıdır. Sebebi ise tedavi biçiminin hastanın kurumuna, hastaneye geliş şekline, hastanın durumuna, verilen hizmetin saatine göre değişkenlik göstermesi sebebiyle bu konuda uzman kişiler tarafından analiz edilerek yapılması önem arzetmektedir.
Çalışma Örneğidir.
Gider Yeri Dağıtım Anahtarı
Hasta Kayıt Ayaktan Hasta Sayısı
Hasta Yatış Yatan Hasta Sayısı
Yemekhane Personel+Yatanhasta+refakat
Çamaşırhane Hasta yatış gün sayısı
Temizlik Genel Hastane m2 Sterilizasyon Ameliyat Sayısı
Bilgi İşlem Bilgisayar+Yazıcı
Arşiv Yatan Hasta Sayısı
Depo ve Eczane Kullanılan ilaç-sarf maliyeti
Ameliyathane Ameliyathane Kullanım Süreleri
Yenidoğan yoğunbakım Yatış Saat/Gün
............... ………………….
I. Dağıtım
Çalışma Örneğidir.
Bölüm / DR |
Acil |
Anes.ve Reanimasyon |
Beyin Cerrahi |
Çocuk Cerrahisi |
Çocuk Kardiyoloji |
….... |
|||
Hekim 1 |
Hekim 2 |
Hekim 3 |
Hekim 4 |
Hekim 5 |
Hekim 6 |
Hekim 7 |
Hekim 8 |
….... |
|
Direk Giderler |
119.521 |
157.602 |
200.524 |
896.500 |
107.742 |
140.874 |
93.806 |
98.569 |
….... |
İdari Hizmetler |
14.429 |
19.027 |
24.209 |
108.231 |
13.007 |
17.007 |
11.325 |
11.900 |
….... |
Hasta Kabul |
1.045 |
1.316 |
1.301 |
1.238 |
1.190 |
881 |
1.095 |
5.499 |
….... |
I. DAĞITIM TOPLAMI |
134.995 |
13.449 |
61.430 |
8.464 |
10.639 |
7.172 |
7.706 |
26.292 |
….... |
II. Dağıtım
Çalışma Örneğidir.
Bölüm / DR |
Acil |
Anestezi ve Reanimasyon |
Beyin Cerrahi |
Çocuk Kardiyoloji |
------- |
|||
Hekim 1 |
Hekim 2 |
Hekim 3 |
Hekim 4 |
Hekim 5 |
Hekim 6 |
Hekim 8 |
------- |
|
I.DAĞITIM |
134.995 |
13.449 |
61.430 |
8.464 |
10.639 |
7.172 |
26.292 |
…...... |
Teknik Servis |
4.197 |
5.875 |
7.554 |
14.269 |
1.679 |
1.679 |
1.679 |
…...... |
Yemekhane |
961 |
1.345 |
1.730 |
3.267 |
3.844 |
3.075 |
384 |
…...... |
Çamaşırhane |
- |
- |
- |
8.615 |
570 |
443 |
- |
…...... |
Temizlik |
1.577 |
2.219 |
2.935 |
2.524 |
505 |
505 |
505 |
…...... |
Sterilizasyon |
- |
- |
- |
- |
955 |
743 |
- |
…...... |
Güvenlik |
458 |
645 |
854 |
324 |
308 |
296 |
272 |
…...... |
Arşiv |
- |
- |
- |
661 |
44 |
34 |
- |
…...... |
Depo |
183 |
236 |
298 |
7.962 |
259 |
232 |
- |
…...... |
Eczane |
516 |
593 |
703 |
22.813 |
373 |
303 |
- |
…...... |
Bilgi İşlem |
405 |
567 |
730 |
309 |
309 |
309 |
309 |
…...... |
Santral |
310 |
2.164 |
2.866 |
1.086 |
1.033 |
993 |
913 |
…...... |
II. DAĞ. TOPLAMI |
143.602 |
27.095 |
79.100 |
70.293 |
20.518 |
15.784 |
30.355 |
…...... |
III. Dağıtım
Çalışma Örneğidir.
Bölüm / DR |
Acil |
Anestezi ve Reanimasyon |
Beyin Cerrahi |
Çocuk Kardiyoloji |
------- |
|||
Hekim 1 |
Hekim 2 |
Hekim 3 |
Hekim 4 |
Hekim 5 |
Hekim 6 |
Hekim 8 |
------- |
|
II.DAĞITIM |
143.602 |
27.095 |
79.100 |
70.293 |
20.518 |
15.784 |
30.355 |
…...... |
Ameliyathane |
- |
- |
- |
- |
53.533 |
31.052 |
- |
…...... |
Laboratuvar |
724 |
1.475 |
3.344 |
22.090 |
316 |
420 |
1.983 |
…...... |
Radyoloji |
896 |
2.887 |
4.292 |
6.062 |
16.448 |
19.625 |
- |
…...... |
Genel Servis |
- |
- |
- |
- |
11.979 |
10.890 |
- |
…...... |
Anjigo |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
…...... |
Kadındoğum Servisi |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
…...... |
Doğumhane |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
…...... |
Yenidoğan yoğunbakım |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
…...... |
Erişkin yoğunbakım |
- |
- |
- |
938.401 |
25.740 |
- |
- |
…...... |
III. DAĞITIM TOPLAMI |
145.223 |
31.458 |
86.736 |
1.036.846 |
128.534 |
77.773 |
32.338 |
…...... |
Çalışma Örneğidir.
Aylık Dakika /Gün |
7 Amel.Dakika Maliyeti |
1 Amel.Dakika Maliyeti |
|
14.400,00 |
94,12 |
13,45 |
|
Dış Doktor dahil |
|
Dış Doktor dahil |
|
Ameliyat Dakikası |
71.066 |
Doğumhane Dakikası |
25.901 |
Reel Dakika Ücreti |
29,16 |
Reel Dakika Ücreti |
19,05 |
Dış Doktor dahil |
|
Dış Doktor Hariç |
|
Ameliyat Dakikası |
36.993 |
Doğumhane Dakikası |
15.551 |
Reel Dakika Ücreti |
32 |
Reel Dakika Ücreti |
19,78 |
Kadındoğum Servis Yatak |
|||
Gün |
Aylık |
Günlük Maliyet |
Reel Maliyet |
22 |
660 |
588,14 |
790,61 |
Genel Servis Yatak |
|||
Gün |
Aylık |
Günlük Maliyet |
Reel Maliyet |
45 |
1350 |
547,32 |
705,01 |
Çalışma Örneğidir.
BÖLÜM |
DR |
DİREK GİDERLER |
III. DAĞITIM SONU |
CİRO |
KDV Hariç Ciro |
VÖK |
Kurumlar Vergisi |
KAR |
KAR ORANI |
|
|
Acil |
Hekim 1 |
119.521 |
149.916 |
164.835 |
152.625 |
2.709 |
677 |
2.032 |
1,2% |
||
Acil |
Hekim 2 |
157.602 |
203.736 |
224.573 |
207.938 |
4.202 |
1.051 |
3.152 |
1,4% |
||
Acil |
Hekim 3 |
200.524 |
261.819 |
297.605 |
275.560 |
13.742 |
3.435 |
10.306 |
3,5% |
||
Anestezi ve Rea. |
Hekim 4 |
896.500 |
2.076.674 |
2.461.237 |
2.278.923 |
202.249 |
50.562 |
151.687 |
6,2% |
||
Beyin Cerrahi |
Hekim 5 |
107.742 |
221.719 |
348.723 |
322.892 |
101.173 |
25.293 |
75.880 |
21,8% |
||
Beyin Cerrahi |
Hekim 6 |
140.874 |
236.365 |
391.821 |
362.797 |
126.432 |
31.608 |
94.824 |
24,2% |
||
Çocuk Kardiyoloji |
Hekim 8 |
98.569 |
121.195 |
160.714 |
148.809 |
27.614 |
6.904 |
20.711 |
12,9% |
||
Çocuk Sağ. ve Hast. |
Hekim 9 |
310.010 |
447.787 |
629.630 |
582.991 |
135.204 |
33.801 |
101.403 |
16,1% |
||
Çocuk Sağ. ve Hast. |
Hekim 10 |
164.209 |
245.661 |
355.382 |
329.057 |
83.396 |
20.849 |
62.547 |
17,6% |
||
Çocuk Sağ. ve Hast. |
Hekim 11 |
251.351 |
378.052 |
524.109 |
485.286 |
107.234 |
26.809 |
80.426 |
15,3% |
||
Çocuk Sağ. ve Hast. |
Hekim 12 |
66.421 |
85.273 |
91.779 |
84.980 |
292 |
- |
292 |
-0,3% |
||
Dahiliye |
Hekim 13 |
267.450 |
485.134 |
826.343 |
765.132 |
279.999 |
70.000 |
209.999 |
25,4% |
||
Dahiliye |
Hekim 14 |
233.595 |
386.094 |
721.765 |
668.301 |
282.207 |
70.552 |
211.655 |
29,3% |
||
Dermatoloji |
Hekim 15 |
192.573 |
246.595 |
294.462 |
272.650 |
26.055 |
6.514 |
19.541 |
6,6% |
Hastanelerde yapılan maliyet muhasebesi çalışmaları genellikle geçmişin analizi ile sınırlı kalmakla hastanenin günlük işleyişinde rolü bulunmamaktadır. Oysa ki hastanın tedavisi tamamlanmadan hastanenin maliyet/kar analizi yapılabilmesi mümkündür.
Yapılan bu maliyet çalışmasında;
Ameliyathanenin 1 dakikalık maliyeti hesaplanabilmekte ve dolayısıyla yapılan ameliyata tüm giderler yansıtılabilmektedir.
Yoğunbakımda yatan hastalar için mevcut yatağın işçilik ve genel giderler dahil olmak üzere 1 günlük maliyeti hesaplanabilmektedir.
Genel serviste medikal yatışı yapılan hastaların 1 günlük yatak maliyeti işçilik ve genel giderler dahil hesaplanabildiği için hasta taburcu esnasında maliyet/kar analizi yapılabilmektedir.
Doğumhanede yapılan bir doğumla ilgili doğumhanenin 1 günlük maliyetiişçilik ve genel gider dahil hesaplanabildiği için hasta taburcu esnasında maliyet/kar analizi yapılabilmektedir.
Anjiyo işlemi için vaka başı maliyet hesabı yapılabilmektedir.
Yapılan bir ameliyat sonrası Hasta Yatış/Taburcu birimi tarafından aşağıdaki modül kullanılarak hasta karlılığı hesaplanabilir.(Bu modül hastanenin otomasyon programına yazılımcı/bilgi işlem tarafından ek modül olarak oluşturulur.)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İlk Madde Malzeme Maliyet |
İlaç |
….... |
Yardımcı Üretim Gider Yeri Maliyet |
Ameliyathane |
….... |
|
|||
|
Sarf |
….... |
Doğumhane |
….... |
|
|||||
|
Özel Sarf |
….... |
Servis |
….... |
|
|||||
|
Laboratuvar |
….... |
Yoğunbakım |
….... |
|
|||||
|
Radyoloji |
….... |
Dr Hakediş |
….... |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Toplam Gelir |
Kurum |
….... |
Kar/Zarar |
Toplam Ciro |
….... |
|
|||
|
ÖSS |
….... |
KDV Hariç Ciro |
….... |
|
|||||
|
TSS |
….... |
Toplam Maliyet |
….... |
|
|||||
|
Fark Ücreti |
….... |
Kurumlar Vergisi |
….... |
|
|||||
|
Ektra Fark |
….... |
Kar/Zarar |
….... |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yapılan ameliyat, yatış vb işleme ait ilaç, sarf, özel sarf,laboratuvar,radyoloji maliyetleri otomasyon sisteminden protokol bazında modüle aktarılır. Burada önem arzeden konu stok maliyet sisteminde LİFO,FİFO, Ağırlıklı ortalama seçeneklerinden hangisinin kullanılacağıdır.
Enflasyonun olmadığı yada fiyat istikrarının olduğu dönemlerde genellikle LİFO yöntemi kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde özellikle ilaçlar üzerinde hem tedarik hemde kur hareketlerinden dolayı fiyat istikrarı maalesef bulunmamaktadır. Özellikle son yıllarda SUT tarafından bazı özellikli sarf, KVC sarf vb malzemeler maliyetin alıtında ödeme yapılmaktadır. Sonuç olarak fiyat istikrarının olmadığı döviz kurunun bu denli hareketli olduğu bir dönemde LİFO yada Ağırlıklı ortalama yöntemini kullanmak daha uygun olacaktır.
Dolayısıyla otomasyondan stok kalemi bazında fatura girişlerinden maliyetin hesaplanacağı ve her malzeme alımında bu fiyatın otomatik olarak güncelleneceği aşikardır. Mevcut otomasyon programlarının neredeyse tamamı bu işlevi yapabilmektedir.
Yardımcı Hizmet Gider Yerlerine ait maliyet hesaplaması ile ilgili 3. dağıtım sonucunda ortaya çıkan birim maliyetler ile ilgili olarak aşağıdaki işlemlerin hesaplanması gerekmektedir.
Ameliyathane 1 dakikalık maliyet
Genel Servis Saat/Gün maliyet
Yenidoğan Yoğunbakım Saat/Gün maliyet
Erişkin Yoğunbakım Saat/Gün maliyet
Doğumhane 1 dakikalık maliyet
Anjiyo 1 dakikalık maliyet
Yukarıda bahsi geçen giderler 3. dağıtım itibariyle Ameliyathaneye yansıtılmış olmakla ameliyathane aktif kullanım saati üzerinden ameliyathane sayısı hesaplamaya katılarak 1 dakikalık maliyete ulaşılmaktadır.
Örnek bir vaka üzeriden açıklamak gerekirse 120 dakika süren bir artroskopi ameliyatının maliyeti;
Ameliyatta kullanılan ilaç,sarf,özellikli sarf ve Kan ürünlerine ait maliyet otomasyon programından gelecek olup 1 dakikalık ameliyat maliyeti bilindiği için 120 X Ameliyat dakika maliyeti, hastanın serviste 3 gün kaldığını varsayarsak ki 3. dağıtım sonunda 1 günlük yatak maliyetine ulaşabiliyoruz. Serviste kullanılan ilaç order ve sarf malzemelerin maliyeti yine hasta protokolü içerisine düşüldüğünden bu maliyetlerde toplma içerisinde yer alacaktır.
Hasta taburcu esnasında Hasta karlılık modülünden yapılan hesaplamada (hastanın protokol numarası yazılıp hesapla butonu tıklandığında tüm süreçler işleyecektir) hastane yönetiminin karlılık politikası baz alınarak ki sektörel bazda vergi ve hakkediş dahil tüm maliyetler düşüldükten sonra yüzde 25 ve üzerinde bir kalılık varsa taburcuya sistem onay verir.
Eğer herangi bir sebepten (ek kan ürünleri kullanımı, komplikasyon vb durumlar) yüzde 25 karlılığın altına düştüğü durumlarda yönetici onayı ile taburcu işlemi yapılabilir. Eğer protokol zarar eder duruma gelirse bu durumda yönetim onayı olsa dahi aradaki zararın bir hesaba atılarak mahsup edilmesi gerekmektedir.
Hastanelerde genelde maliyet çalışmaları ay sonunda durum tespiti için yapılır. Ancak Maliyet Muhasebesi aracılığı ile hesaplanan birim maliyetler ve otomasyona ek olarak yazılan Hasta Karlılık Modülü mevcut duruma anında müdahale olanağı sağlamaktadır.
Yoğunbakımda hastalar için ara günlerde kullanılan ilaç,sarf, lab.rad vb malzeme ve işlemler sebebiyle yoğunbakım hastalarının bir kısmı özellikle 1. ve 2. basamak yatan hastalarda zarar oluştuğu sıklıkla görülmektedir. Oysa ki Hasta Yatış birimi yada bölüm amiri tarafından tarafından yapılacak anlık sorgulamalarla hasta çıkışı yapılmadan karlılık durumu ölçülebilmektedir. Özellikle SGK nın kilit sözleşmesi sebebiyle medula gönderimi yapılamayan yada meduladan 0 olarak dönen işlemler önceden önlem alınarak tedbir alınabilir. Özellikle Yoğunbakım hastalarında dönem sonlandırma aylık yapıldığı için kümülatif kar zarar hasta taburculuğu gerçekleştikten sonra yapılabilmektedir.
Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde hastanelerde yapılacak maliyet çalışması sadece geçmişe ışık tutmakla kalmayıp geleceği de dizayn etmemizi sağlayacak yegane olgudur. Bu sebeple yapılacak çalışmalardan doğru sonuçlara ulaşabilmek adına Yönetim muhasebesinden başlayarak Maliyet Muhasebesi sürecine uygun bir hesap planı oluşturulmalı, doğru dağıtım anahtarları tespiti yapılarak süreç yönetimini iyi bilen profesyonel bir ekiple bu süreç nihayete erdirilmelidir.
18.10.2022
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.