Yunus Doğru
Yeminli Mali Müşavir
ymmyunusdogru@gmail.com

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) Mevzuatı ve Muhasebesi

I. GİRİŞ 

İşletmeler tüm iktisadi hareketlerine ilişkin kayıtlarını işletmeye uygun önceden açılmış hesap planı aracılığı ile  varlık- kaynak, gelir- gider esasına göre muhasebeleştirirler. Söz konusu kayıtlar yapılırken vergi kanunlarındaki düzenlemeler göz önünde bulundurulmaz. Dönem sonunda düzenlenen bilanço da bu esaslara göre düzenlenir. Bu şekilde hazırlanan bilançolar ticari bilanço, bilançoda görünen kar ise ticari kardır.

Biindiği üzere işletmelerin hisedarları/ortakları vardır. Vergi idaresinin işletmelerden aldığı vergiler oran itibariyle hesaplandığında  işletmenin en büyük ortağı olduğu görülür. Söz konusu büyük ortak alacağı kar payının (vergi) mali kar üzerinden hesaplanmasını istemektedir.  Yani vergi yasalarının kabul etmediği giderlerin (KKEG) bilançoda gösterilen ticari kara ilave yapılmasını istemektedir. Bu nedenle her ne kadar işletmeler ticari bilançonun hazırlanmasına dönük kayıt yapsalarda muhasebe kayıtlarını vergi kanunlarının kabul etmediği giderlerin de (KKEG) izlenmesine imkan verecek şekilde yapmaları gerekir.

Vergi yasalarının kabul etmediği giderler ve bunların muhasebeleştirilmesi makalemizin konusu oluşturmaktadır.

II. KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER

Vergi mevzuatında ‘’Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler,  193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 41 maddesi ve 5502 Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinde    düzenlenmiş olmakla beraber, bazı kanunlarda ve zaman zaman çıkan münferit kanunlarda da KKEG düzenlemelerine rastlamak mümkün.

KKEG nin düzenlendiği kanunları sıralarsak;

-          5520 sayılı KVK 11 madde düzenlemeleri

-          193 sayılı GVK 41. madde düzenlemeleri

-          213 sayılı VUK düzenlemelerine aykırı işlemler

-          3065 sayılı KDVK 30/d düzenlemeleri

-          6802 sayılı kanun düzenlemesi (Özel İletişim Vergisi)

-          197 sayılı MTV düzenlemesi

-          Diğer düzenlemelerdir. Bu düzenlemler kısaca aşağıdadır.

2.1 Gelir Vergisi Açısından KKEG

Gelir vergisi Kanunu’nun 41 maddesinde gider kabul edilmeyen ödemeler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.

1. Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave olunur.)

2. Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar;

3. Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler;

4. Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler;

5.)Bu fıkranın 1 ilâ 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır.

Teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketler ilişkili kişi sayılır.

Bu bent uygulamasında, imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler, her hâl ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.

İşletmeden çekilmiş sayılan farklar, ilişkili kişi tarafından beyan edilmiş gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınmış ise ilişkili kişinin vergilendirme işlemleri buna göre düzeltilir. İlişkili kişiler ve bu kişilerle yapılan işlemler hakkında bu maddede yer almayan hususlar bakımından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi hükmü uygulanır.

6. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitlerde ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.)

7.) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklâm giderlerinin % 50'si (Bakanlar Kurulu, bu oranı % 100'e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir).

8.) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;

9.Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.

Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir

10.) Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

2.2 Kurumlar Vergisi Açısından KKEG

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11 maddesin de de gider kabul edilmeyen ödemeler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.

a) Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler.

b) Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler.

c) Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar.

ç) Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).

d) Bu Kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.

e) Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.

f) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.

g) Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri.

h) Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

ı) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50'si. Bakanlar Kurulu bu oranı % 100'e kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir.

i) Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslarıbelirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir

Yukarıda örnek olarak verdiğimiz hesap planında belirtilen giderler genel olarak bilinen giderlerdir. Her işletme gider yeri ve çeşidi esasını gözönünde bulundurarak hesap planında giderlerini oluşturacalardır. Söz konusu giderleri kaydederken bu giderlere ilişkin  vergi mevzuatımızda ki düzenlemeleri gözönünde bulundurmak gerekir.

Her işletmenin yaptığı işe ve organizasyonuna göre farklı giderleri olacağı tabiidir. Bir işletmenin giderleri aşağıda sıraladığımız giderlerden ibaret değildir. Aşağıda yaptığımız sıralamada iki amaç güdürlmüştür. Birincisi genel mahiyetteki gederlere kısa bir bakış, ikincisi ise; vergi mevzuatımız açısından özelikle giderlere ilişkin düzenlemelere dikkat çekmektir.
 

2.3 Vergi Usul Kanunu hükümlerine aykırı işlemler

Vergi Usul Kanunu’na aykırı ayrılan karşılıklar, reeskontlar, amortismanlar ve diğer işlemler muhasebe kayıtlarında KKEG olarak dikkate alınmalıdır.

 

2.4 KDVK 30/d düzenlemesi

Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi KKEG olarak dikkate alınır
 

2.5 6802 sayılı kanun düzenlemeleri (Özel İletişim Vergisi)

6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 39. maddesinde ‘’Bu vergi, katma değer vergisi matrahına dahil edilmez, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider kaydedilmez ve hiçbir vergiden mahsup edilmez.’’ denildiğinden haberleşme faturalarındaki Özel İletişim Vergilsi KKEG olarak dikkate alınmalıdır.

 

2.6 197 sayılı MTV düzenlemesi

197 sayılı MTV Kanunu’nun 14 maddesinde ‘’ Bu Kanuna bağlı (I)  ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.’’ denildiğinden, bu tür ödemeler KKEG olarak dikkate alınmalıdır.

 

III. MUHASEBESİ

Tekdüzen Muhasebe sisteminin yürürlüğe girdiği … tarihinden bu güne KKEG ye ilişkin yapıla gelen çeşitli muhasebe uygulamaları bilinmektedir. Ayrıca 2013 yılı kurumlar Vergisi Beyannamesinde ve 2014 yılı Kurum Geçici Beyannamesinde başlamak üzere mali idare KKEG’yi ayrıntılı olarak beyan ekinde tablo halinde  istemektedir.

Yukarıdaki açıklamalar göz önünde bulundurularak  bize göre mevzuata uygun muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olmalıdır.

Muhasebe kayıtları yapılırken, giderler içerisinde oluşan KKEG’ler, açıklaması da yapılarak aynı kayıt içerisinde aşağıda belirtilen 900'lü hesabın ilgili alt hesabına yapılmalıdır. 900-901 hesapta oluşan tutarlar dönem sonu bir sonraki yıla devredilmeli; devredilen tutar Kurumlar Vergisi Beyannamesinde ticari kara ilave edildikten sonra (Nisan ayında) 900-901  hesaba ters kayıt yapılarak kapatılmalıdır..

 

3.1 Açılması gerek hesaplar

-------------------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------

900 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER

900.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

900.01.001 KKEG  (KVK. 11. istinaden)

900.01.002 KARŞILIKLAR (VUK Hük.Aykırı Ayrılan)

900.01.003 REESKONTLAR (VUK Hük.Aykırı Ayrılan)

900.01.004 AMORTİSMANLAR . (VUK Hük.Aykırı Ayrılan)

900.01.006 ÖZEL KANNUNLAR UYARINCA KKEG (6111 Sk.)

900.01.007 BAĞIŞ VE YARDIMLAR

900.01.008 Y.K.ÜYE ÖDENEN KAR PAYLARI (GVK. 75. Md. Uyarınca)

900.01.009 İNDİRİLMEYEN KDV (KDVK. Md.30/d )

900.01.010 ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ  (6802 Sk uyarınca)

900.01.011 OTOMOBİLLERİN MTV’si (MTV md. 14. uyarınca)

900.01.012 İSTİSNALAR (Faaliyetler/İşlemlerden Doğan Zararlar)

900.01.013 DİĞER KKEG

900.02 ÖDENMEYEN SGK PRİMLERİ (5510 Sk.Md.88 )

900.02.001 20XX Ödenmeyen SGK Primleri

900.02.002 20XY Ödenmeyen SGK Primleri

      901 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER KARŞILIĞI

                                      901.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

                                      901.01.001  Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

-------------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------------

 

Dikkat: Yıl içinde ödenmeyen SGK primleri, 5510 sayılı kanunun 88 maddesi uyarınca gider olarak kabul edilmemekte, söz konusu primler ödendiği yıl  Kurumlar Vergisi Beyannamesinde ''Diğer İndirimler'' bölümüne yazılarak kurum kazancından indirilmektedir. Bu nedenle ödenmeyen SGK primlerinin 900 hesapta ayrı bir grupta (900.02) ve yıl bazında (900.02.001 X yılı)  takip edilmesi gerekir.

3.2 Örnek muhasebe kayıtları

 

----------------------------------------------------------/----------------------------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

- Özel İletişim Vergisi

                             100 KASA HESABI

900 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER

900.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

900.01.010 ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ  (6802 Sk uyarınca)

      901 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER KARŞILIĞI

                                      901.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

                                      901.01.001  Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

----------------------------------------------------------/----------------------------------------------------------

IV. SONUÇ

Yukarıda önerilen muhasebe kayıtlarına uyulması sonucu, KV  ve  KVGV beyannamelerindeki  KKEG tablosu (Ekler bölümündeki) kolay ve doğru bir şekilde oluşturulmuş olacaktır. 

Not: Bu makale Bilim Uzmanı Canan DOĞRU ‘nun katkılarıyla hazırlanmıştır

KAYNAKLAR

Kurumlar Vergisi Kanunu

Gelir Vergisi Kanunu

GİB Beyanname Düzenleme Proğramı

Tüm Yönleriyle Muhasebe … Yunus DOĞRU- Canan DOĞRU

27.08.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.