Vergi Suçlarına İştirak
Tarih: 22.03.2016
213 sayılı VUK’nun 360. maddesine göre, aynı kanunun 359. maddesinde sayılan ve
kaçakçılık suçu oluşturan fiillerin icrasına katılan ve iştirak edenlere de
VUK’nun 360. maddesinde belirtilen iştirak suçunun işlenmesi halinde 359.
maddede yer alan hürriyeti bağlayıcı cezaların uygulanacağı tartışmasızdır.
Ayrıca iştirak suçuna, hürriyeti bağlayıcı cezalar yanında vergi ziyaı
cezasının da uygulanması gereklidir. Zira konuya ilişkin olarak VUK’nun 360.
maddesinde bir açıklık bulunmamasına rağmen, vergi ziyaı cezasının düzenlendiği
VUK’nun 344. maddesinde 359. maddede yazılı fiillere iştirak edenlere vergi
ziyaı cezasının bir kat olarak uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bu
itibarla VUK’nun 360. maddesine göre iştirak suçu işleyenlere VUK’nun 344.
maddesine göre hesaplanacak vergi ziyaı cezası kadar ceza uygulanacaktır.
Öte yandan, iştirak suçuna ayrıca vergi ziyaı cezası uygulanması gerektiği
ancak, uygulanacak ceza tutarının VUK’nun 344 ve 360. maddelerinde yeterli
açıklıkta tanımlanmadığı yönünde görüşler de mevcuttur. Bu görüşe göre;
kanunda değişiklik yapılarak, iştirak suçunu işleyenlere uygulanacak cezanın,
asıl mükellef veya vergi sorumlusuna uygulanacak cezadan bağımsız olarak ayrıca
belirlenmesi yerinde olacaktır.
213 sayılı VUK’nun 359. maddesi hükmüne göre birden fazla kişi maddede
sayılan fiillerin oluşumuna iştirak ettikleri takdirde fiili irtikap
edenlerden veya doğrudan doğruya işlemiş olanlardan her biri bundan ayrı
ayrı maddi çıkar gözetmek koşulu ile o fiile mahsus ceza ile
cezalandırılırlar. Şayet bu fiilleri bir kimse işlemeye azmettirmişse de
aynı cezalar hükmolunur. Ancak, bu fiillere maddi menfaat gözetmeksizin
iştirak edenlere fiile mahsus cezanın dörtte bir hükmolunur.
İştirak cezası kesilmesi ile ilgili kurallar kısaca şöyledir:
a)
Vergi
ziyaına VUK 359. maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi durumunda
bu ceza 3 kat, bu fiillere iştirak edenlere ise, 1 kat olarak tatbik
edilir.
b)
Sahte ve
muhteviyatı itibariyle belge düzenlemek, VUK 359. maddesinde kaçakçılık suçu
olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla sahte ve muhteviyatı itibariyle
yanıltıcı belge düzenleyen mükelleflere ziyaa uğrattıkları vergi tutarının 3
katı VZC kesilir. Bu fiillere iştirak edenlere ise 1 katı kadar vergi ziyaı
cezası kesilir.
c)
Sahte ve
muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme fiillerine iştirak edenler
adına, sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen mükellef
tarafından ziyaa uğratılan ve adlarına tarh edilmesi gereken vergi
tutarlarının bir katı VZC kesilir.
d)
İştirak
suçu kapsamında kesilen vergi ziyaı cezası, vergi mükellefiyetine bağlı bir
ceza değildir. İdari para cezasıdır. VUK 360. maddeye göre vergi cezaları
olayların ilgili bulunduğu vergi açısından mükellefin bağlı olduğu vergi
dairesi tarafından kesilir. Bu nedenle, iştirak suçu kapsamında kesilecek
olan vergi ziyaı cezası iştirak eden kişinin bağlı olduğu vergi dairesi
tarafından değil, iştirak ettiği kaçakçılık suçunu işleyen mükellefin bağlı
olduğu vergi dairesi tarafından kesilir. (Bkz. VUK md.365). İştirak
cezasının kesilmesi halinde bu kişinin aynı zamanda vergi mükellefi olması
koşulu aranmaz. Öte yandan, VUK 359. md kapsamında kesilen kaçakçılık
suçuna bağlı iştirak cezalarında bir kat VZC kesilir. Bu ceza hakkında
VUK 376 indirim maddesi hükmü uygulanır. Ayrıca, 2011 yılı 26 şubat
tarihinde yürürlüğe giren torba yasanın ,ilgili maddelerine göre süresi
içerisinde bu yasadan faydalanabilir.
e)
Vergi
uygulamasında iştirak suçunun iki anlamı vardır. Birincisi VUK’nun 360.
maddesinde belirtilen hürriyeti bağlayıcı ceza, ikincisi ise adli suça ait
(kaçakçılık suçu) ile ceza ile cezalandırılması bağlamında vergi ziyaı
cezasıdır. İştirak fiili dolayısıyla 360. maddede belirtilmemesine rağmen bu
fiili işleyenler hakkında vergi ziyaı cezası kesileceğinden; iştirak halinde
344. madde gereğince hesaplanan vergi ziyaı cezasının bir katı olarak
hesaplanan vergi ziyaı cezasının süresi içerisinde ödenmemesi halinde gecikme
zammı uygulanacağı tabidir.
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya