Ahmet Solmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ahmet.solmaz@ismmmo.org.tr

Kurumlar Vergisi İle İlgili Son Düzenlemeler ve Küresel Kurumlar Vergisi İle İlgili Gelişmeler

Kurumlar Vergisi ülkemizde ve dünyada bu ara sıkça gündeme gelmektedir.  Ülkemizde olan güncel gelişmelere kısaca değinip, küresel kurumlar vergisi hakkında bilgiler vereceğim.

Öncelikle kısa bir tanım ile başlayalım.

Kurumlar Vergisi, kurumların bir mali yıl boyunca elde ettikleri kazançları üzerinden alınan doğrudan/dolaysız bir vergi türüdür.1 Gelir üzerinden alınan vergiler kategorisinde yer almaktadır. Ancak gelir vergisi gibi subjektif değil, objektif nitelikte bir vergidir; bu nedenle artan oranlı tarife yapısına değil, düz/sabit oranlı tarife yapısına sahiptir. 2

Ülkemizdeki Kurumlar Vergisi İle İlgili Düzenlemeler

1) Bildiğiniz üzere, Kurumlar vergisi 2021 yılı kurum kazançları üzerinden yüzde 25, 2022 hesap dönemine ait kurum kazançları üzerinden ise yüzde 23 olarak uygulanacaktır.

2) Dördüncü dönem geçici vergi beyanı son yapılan değişiklikle kaldırılmış olup, geçici vergi beyanı sayısı 3’e düşürülmüştür. Böylelikle Mali Müşavirler, Kurumlar Vergisi beyanı öncesinde hazırlanması gereken geçici vergi beyannamesinin gereksiz iş yükünden kurtulmuş oldular. (2021 yılına ait dördüncü dönem geçici vergi beyanı 2022 Şubat ayında son kez verilecektir.)

3) Yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyanname verme ve ödeme sürelerinin birer ay öne çekilmesine ilişkin düzenleme, Kanun Teklifinin TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında tekliften çıkarılmıştır. Böylece Kurumlar Vergisi beyan dönemi değiştirilmemiş olup yine ilgili yılı takip eden Nisan ayı içinde verilmiş olacaktır.

4) Dördüncü dönem geçici verginin kaldırılması ve yıllık gelir / kurumlar vergisi beyanlarının birer ay öne çekilmesinden vazgeçilmesinin Hazine'ye maliyeti ise yaklaşık 1,2 milyar TL olacaktır.

Küresel Kurumlar Vergisi İle İlgili Gelişmeler

Küresel kurumlar vergisini kısaca tanımlamak gerekirse; teknoloji şirketleri başta olmak üzere çok uluslu şirketlerin, vergi cenneti diye tabir edilen ülkelerde düşük oranda vergi yüküne sahip olmalarının önüne geçmek için öngörülen bir tedbir diye açıklayabiliriz. 3

Bu tedbir düşük oranda kurumlar vergisi uygulayan ülkelerin cazibesini azaltacaktır. ABD ve AB ülkeleri, kendi şirketlerinin farklı ülkelerdeki gelirlerinden vergi almadıklarından daha yüksek bir oranda asgari küresel vergi alınmasından yana tavır sergilemektedirler.

Asgari küresel kurumlar vergisi, bir şirketin gelirinin hangi ülkede elde edildiğine bakılmaksızın asgari bir oran üzerinden vergilendirilmesi fikrine dayanmaktadır. Asgari küresel vergiyi benimseyen bir ülkenin mukimi olan bir şirket, daha düşük oranlı bir ülkede gelir elde etmişse, asgari küresel oran ile yurt dışındaki gelire uygulanan düşük vergi oranı arasındaki farka isabet eden vergiyi mukim olduğu ülkeye ödemek durumunda kalacaktır. Dolayısıyla çok uluslu şirketlerin faaliyetlerini düşük vergi oranlı ülkelere kaydırmalarının önüne geçilmiş olacaktır.

Ülkelere Göre Kurumlar Vergisi Oranları (OECD)

 

Yukarıda yer alan tablodan da anlaşılacağı üzere; İrlanda, Macaristan, İngiliz Virgin adaları gibi vergi cenneti diye tabir edilen ülkelere kaydırılan kârlar ile devletler büyük bir vergi gelirinden haksız şekilde mahrum kalmaktadır. Fransa’da yüzde 32, Avusturalya’da yüzde 30, ABD’de yüzde 26 olan kurumlar vergisi oranı İrlanda’da sadece yüzde 12,5; İngiliz Virgin Adaları ve BAE gibi ülkelerde ise yüzde sıfırdır.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), çok uluslu şirketlerin faaliyette bulundukları ülkelerde 2023'ten itibaren en az yüzde 15 oranında vergilendirilmesine yönelik anlaşmanın 136 ülke tarafından kabul edildiğini bildirdi. Bu 136 ülke ABD, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Türkiye gibi ülkeleri kapsamaktadır ve bu ülkeler küresel Gayrisafi Yurt içi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 90'ınından fazlasını temsil etmektedir. 4

Şirketlere cazip vergi oranları sunan İrlanda ve Macaristan gibi ülkeler, küresel vergi anlaşmasına katılmayı reddediyordu. Hatta ilk metinde bu ülkelerin imzaları yoktu. Onların da sonradan katılımıyla tüm OECD ve G20 ülkeleri tarafından söz konusu uzlaşma desteklenmiş oldu. Şu anlık Kenya, Nijerya, Pakistan ve Sri Lanka gibi ülkeler henüz anlaşmaya katılmadı ancak onlar da ilerleyen zamanda katılır diye tahmin ediyorum.

OECD'ye göre, küresel satışları 20 milyar Euro ve karlılığı yüzde 10'un üzerinde olan çok uluslu şirketler bu yeni kurallar kapsamında olacak. Ayrıca, yüzde 15 olarak belirlenen ‘küresel asgari kurumlar vergisi oranı’ 750 milyon Euro’nun üzerinde gelir elde eden şirketler için de geçerli olacak. Böylece 150 milyar dolar ek küresel vergi gelirinin elde edileceğini öngörülüyor. Çok taraflı anlaşma 2022 yılında imzalanacak ve 2023 yılında ise etkin bir şekilde uygulanacak.

Son olarak, sistemin başarısının sisteme katılan ülke sayısının fazlalığına bağlı olacağı aşikârdır. Aksi halde, oluşturulması planlanan bu sisteme karşı çok uluslu şirketlerin merkezlerini sisteme dâhil olmayan ülkelere kaydırma yönünde harekete geçmeleri sürpriz olmayacaktır ve aynı sorun devam edecektir. İlerleyen yıllarda uygulamaya geçilip geçilmediğini, şartlarda ve ülkelerde bir esneme olup olmadığını hep beraber göreceğiz.

Dipnot

1) Dolaysız vergiler kişilerin gelir veya kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Gelir vergisi, kurumlar vergisi dolaysız veya doğrudan vergilere örnektir. Bu vergilerin yansıtılması dolaylı vergilere nispeten güçtür.

Dolaylı vergiler ise mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerdir. Dâhilde alınan KDV, ÖTV, Özel İletişim Vergisi, Şans Oyunları Vergisi vb. buna örnektir.

2) Şahsi vergi (sübjektif vergi) vergilendirmede yükümlünün kişisel-sübjektif durumunun dikkate alındığı vergilerdir. Gayri şahsi vergide (objektif vergi) ise vergilendirmede yükümlünün kişisel-sübjektif durumu dikkate alınmaz.

3) Vergi cennetleri; vergilerin hiç olmadığı veya çok düşük olduğu ülke ya da bölgelerdir.  Ayrıca vergiyle ilgili bazı kolaylıklara sahip olarak yabancı yatırımcılara hitap edecek şekilde düzenlenen ya da artan uluslararası rekabet şartlarında, işletmelere ve bireylere vergiden kaçınmak için çeşitli fırsatlar sunan özel yerler olarak da tanımlanabilir.

4) Bir ülkede belirli bir dönem içinde üretilen bütün nihai malların piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam değere gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) denir.

Kalın sağlıcakla…

18.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.