Ali Kumargal
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
alikumargal@aktifakademi.com.tr

Damga'nın Mührü ve Kamu Maliyesinin Zıtlıkları

Vergi denen şey yalnızca kasaya giren para değildir; kamu maliyesinin karakter testidir. Test kötü geçince, sonuçlara “zam” adı veriliyor. 5 Eylül 2025’te beyanname damga vergilerine yılın dokuzuncu ayında gelen ek artış, tam da böyle bir test kâğıdı: Devlet “gelir lazım” dedi, mükellefin sırtına yeni bir sayfa daha ekledi. Peki bu hamle neyin göstergesi? Gelin, meseleyi “kamu maliyesinin zıtlıkları” üzerinden okuyalım.

1) Gelir Gereksinimi ↔ Vergi Adaleti

Devletin kasası tıkanınca ilk akla gelen, en kolay tahsil edilen kalemlerdir. Damga vergisi tam da bu: Beyanname gönderiyorsan “mühürü” basar, ücreti alır.

• Sorun: Tahsilatı kolay olan vergi, adaleti zorlayan vergiye dönüşür. Kârlı-kârsız, büyük-küçük ayrımı yapmaz; herkese aynı maktu yük.
• Etki: KOBİ’de nakit akışı kırılır, mali müşavirlik ofislerinde sabit giderler şişer, fiyat etiketlerine “görünmeyen vergi” yansır.

2) Öngörülebilirlik ↔ Takdir Yetkisi

Vergi politikasının kalbi öngörülebilirliktir. İş insanı yılbaşında plan yapar, ona göre fiyatlar, sözleşmeler kurar.

• Zıtlık: Yıl ortasında beklenmedik artışlar “takdir yetkisi”nin ağır bastığını, kural yerine karar dönemine girildiğini gösterir.
• Etki: Planlar bozulur, yatırım iştahı kaçar; vatandaşın devlete güveni de “bir kararname uzağında” hissine saplanır.

3) Basitlik ↔ Hakkaniyet

Maktu damga vergisi basittir: İşlem başına sabit rakam.

• Zıtlık: Basit olan her zaman hakkaniyetli değildir. 665 TL’lik bir beyanname yükü, cirosu milyonlarla ölçülen şirket için toz zerresiyken, yeni açılmış esnaf için ayağındaki kurşun gibidir.

4) Etkinlik (Hızlı Tahsil) ↔ Ekonomik Verim

Devlet “hemen gelir” ister; damga vergisi de “hemen gelir”.

• Zıtlık: Kısa vadeli etkinlik, orta vadeli verimliliği aşındırır. Kapanan dükkândan, küçülen istihdamdan, ertelenen yatırımdan uzun vadede daha az vergi gelir.

5) Eşitlik (Yatay) ↔ Adalet (Dikey)

Herkese aynı tutar “yatay eşitlik” gibi görünür.

• Zıtlık: Dikey adalet (mali güce göre ödeme) ihlal olur; yük, zayıf omuzda ağırlaşır. Adaletin ibresi şaşar.

Vaka İncelemesi: 5 Eylül 2025 Damga Kararı Ne Diyor?

• Ne oldu? Kurumlar beyannamesi damga vergisi 1.350 TL’ye, muhtasar/KDV 665 TL’ye, SGK bildirgeleri 495 TL’ye çıktı.
• Neden şimdi? Bütçe açığı, yüksek enflasyon ve faiz yükü; tahsilatın beklenen kadar artmaması. “Dışarıdan borçlanmadan içeriden kaynak” arayışı.
• Neyi gösteriyor? Nakit sıkışıklığı ve öngörülebilirlik kaybı. “Kural temelli endeksleme” yerine “karar temelli artış”.

Sahadan Üç Somut Etki (canı yanan üç kesim)

1. Esnaf & KOBİ:
   • Her beyan döneminde tekrarlanan “maktu damga” sabit gider oldu.
   • Etiket zorunlu yükselir; müşteri talebi düşer; nakit döngüsü bozulur.
2. Mali Müşavirlik Büroları:
   • Mükellef başına maliyet artışı → ücretlere baskı → tahsilat riskleri.
   • “Zam niye geldi?” sorusunun kamuoyuna açıklama yükü de omuzlarda.
3. Tüketici:
   • Görmediği vergi, fiyatta karşısına çıkar.
   • “Bir kez zam olur” beklentisi kırıldığı için gönüllü uyum ve devlete güven aşınır.

İronik Gerçek: Kısa Yol, Uzun Çukur

Devlet “kısa yoldan gelir” ararken, vergi tabanını daraltan bir yola giriyor. Kapanan işletme vergi ödemez; işsiz kalan tüketmez; tüketmeyen KDV ödemez. Yani;

Bugünün maktu kolaycılığı, yarının bütçe çukurunu derinleştirir.

Ne Yapılmalı?

A) Kural-Temelli Çapa Kurun

• Yıl içi sürpriz yerine yeniden değerleme + açık hedefli (ör. enflasyon-çıpa) otomatik endeks; sapma gerekiyorsa TBMM’de istisna usulü ve etki analizi şartı.

B) Damgada Adalet: Maktu + Oransal Hibrit

• Beyanname türü ve mükellef ölçeğine göre kademeli yapı:
  • Mikro/KOBİ için indirimli basamak,
  • Büyükler için oransal tavan (ya da faz farkı).
• E-beyan için işlem başı indirim (kağıt/mürekkep yoksa ücret niye var kadar yüksek?).

C) Geliri Geniş Tabanlı Toplayın

• Dolaylı vergi bağımlılığını azaltıp gelir/servet tabanını genişletin.
• İstisna ve muafiyetleri “Güneş Testi”ne sokun: Kamu yararı ölçülmeyen, süresi dolmuş teşvikler kapatılsın.

D) Kayıt Dışına Cerrahi Müdahale

• E-fatura/e-defter entegrasyonunu mikro ölçekte maliyet destekleri ile yaygınlaştırın.
• Sektörel risk skorlama + hedefli denetim; “genel baskın” yerine “akıllı kontrol”.

E) Af Kültürüne Fren

• Af istisnai ise mali kurala yazın: X yıldan önce ikinci af yok. Aksi halde gönüllü uyum çöküyor.

F) Etki Analizi ve Geri Bildirim

• Her vergi değişikliğinde önceden yayımlanan ETKİ ANALİZİ (maliyet, fiyat geçişkenliği, kapanma riski).
• Sektör bazlı geri dönüş hattı: Esnaf, SMMM, KOBİ’den 3 ayda bir veri toplanıp kamuoyuna açıklansın.

Kahveden Çıkan Manşet

“Damganın mürekkebi kurumuyor ama adalet kuruyor. Yılın dokuzuncu ayında gelen artış; mali disiplin değil, nakit paniğinin mührü. Devlet, “kolay vergi”ye dayanırsa; esnaf kepengi, tüketici cüzdanı, mali müşavir de sabrını kapatır. Çare belli: Kural temelli, öngörülebilir; mali güce duyarlı, tabanı geniş ve kayıt dışını hedefleyen bir sistem.

O zaman mühür, dar gelirliye basmaz; adaletin terazisi yeniden ayar tutar.

09.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.