Ali Kumargal
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
alikumargal@aktifakademi.com.tr

Mali Müşavirlik Mesleğinin Kamu Maliyesine Etkisi, Kayıt Dışılığın Önlenmesi, Sorunların Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri

GİRİŞ

Mali müşavirlik mesleği, günümüz Türkiye’sinde ekonomik yapının sağlam temeller üzerine oturmasında merkezi bir rol üstlenmektedir. Meslek mensupları hem işletmelerin mali disiplinini sağlamakta hem de kamunun vergi toplama kapasitesini artırarak kamu maliyesine büyük katkılar sağlamaktadır. Bu yazıda, mali müşavirlerin; kamu maliyesi üzerindeki etkisi, kayıt dışılığın önlenmesinde üstlendikleri kritik rol, yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik bazı çözüm önerileri kapsamlı bir şekilde ele alınacaktır.

MALİ MÜŞAVİRLİĞİN KAMU MALİYESİNE ETKİLERİ

Mali müşavirlerin görev alanları şunları kapsamaktadır:

• Vergi yükümlülüklerinin doğru ve zamanında yerine getirilmesi,
• Finansal raporların standartlara uygun hazırlanması,
• Kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına destek olunması,
• Mali şeffaflığın sağlanması,

Bu görevler sayesinde mali müşavirler, kamu gelirlerinin artmasında ve ekonomik denetimin güçlenmesinde kritik bir işlev görmektedir.

KAYIT DIŞILIĞIN ÖNLENMESİNDE MALİ MÜŞAVİRLİĞİN ÖNEMİ

Kayıt dışılık, ekonominin büyümesini engelleyen ve adil rekabeti ortadan kaldıran büyük bir sorundur. Mali müşavirlerin kayıt dışılığa karşı etkisi ise aşağıdaki şekillerde gerçekleşmektedir:

• İşletmelerin yasal düzenlemelere uygun hareket etmelerinin sağlanması,
• Kayıt dışı faaliyetlerin tespiti ve kayıt altına alınması,
• Vergi kayıplarının azaltılması ve ekonomik istikrarın sağlanması,

Bu bağlamda mali müşavirlerin önleyici ve denetleyici fonksiyonları, ekonomik kalkınmanın sürdürülebilirliğini doğrudan desteklemektedir. Bunu salt kamu idaresinin personelinin özlük haklarının güçlendirilmesinin yanında mesleki kuruluşların ve meslek mensuplarının yetkilerinin ve özlük haklarının iyileştirmesiyle de yakından ilintilidir. Bu tür tek taraflı iyileştirmenin çözümsüz ve mükellef hakları bildirgesindeki gönüllü uyumu zedeleyeceği açık bir gerçektir.

MALİ MÜŞAVİRLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Mesleğin yaşadığı temel sorunlar arasında:

• Haksız ve şekilci cezalar 
• Mevzuat karmaşası ve iş yükü (Mevzuatın çeşitli torba kanunlarla sürekli olarak değiştirilmesi)
• Ağır mesleki sorumluluklar (müteselsil sorumluluk gibi)
• Tahsilat sorunları
• Dijital dönüşümle ilgili yaşanan teknik sorunlar

DENETİM VE İNCELEMELERDE EVRAK-BELGE TESLİMİ VE YAŞANAN SORUNLAR

Denetim ve incelemelerde, belge ve evrak tesliminde yaşanan sorunlar meslek mensuplarını ciddi zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır. Geleneksel yöntemlerle evrakların teslimi ve ibrazındaki bürokratik süreçler, belge kayıplarına ve hatalı işlemlere neden olmaktadır. Yapılacak bir denetimde dijital süreçleri takip eden belge ve bilgi istemeleri halen eski sistemdeki gibi fizik evrak olarak istenip teslim alınıp incelenip geri iade edilmektedir. Bu işin maliyeti ise mükellefe değil maalesef Mali Müşavire yansımaktadır. Oysa dijital sürece uygun dijital bir evrak talebi ve onayı mali müşavirce verilebilmesi sağlanmalıdır.

DİJİTAL DÖNÜŞÜMDE BELGE İBRAZINDA YAŞANAN GÜÇLÜKLER

Dijital dönüşümle birlikte belge ibrazı süreçleri değişmiş olsa da teknik altyapı sorunları, entegrasyon zorlukları ve dijital okuryazarlık eksikliği, mali müşavirlerin işlerini zorlaştırmaktadır.

DENETİM VE İNCELEMEDE ESKİ USULLERİN MALİ MÜŞAVİRLERE GETİRDİĞİ YÜKLER

Eski usul denetim yöntemlerinin sürdürülmesi, gereksiz iş yükü oluşturmakta ve mesleğin modernleşmesini engellemektedir. Dijitalleşmeye uyum sağlamakta zorlanan denetim yöntemleri, zaman kaybı ve kaynak israfına yol açmaktadır.

YAPAY ZEKÂ İLE VERGİ DENETİMİ VE İZAHA DAVET MÜESSESESİ

Yapay zekânın vergi denetimlerinde kullanımı yaygınlaşmış, izaha davet uygulamaları artmıştır. Ancak uygulamadaki belirsizlikler ve mükellef hakları açısından yeterince şeffaf olmayan süreçler, mali müşavirleri sıkıntıya sokmaktadır. Mükelleflerin hakları korunarak izaha davet süreçlerinin daha adil ve şeffaf yürütülmesi gerekmektedir.

MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİNİN YETKİLERİNİN ARTTIRILMASI VEYA MÜKELLEFLİKTE ASGARİ STANDART GETİRİLMESİ

Mali müşavirlik mesleğinin yetkilerinin artırılması ya da mükellef olabilmenin asgari standartlarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Aksi durumda, meslek mensupları ve kamu idaresi mensupları arasında sıkça yaşanan çatışmalar kaçınılmaz hale gelmekte, bu durum yargı süreçlerinde zaman ve kaynak israfına neden olmaktadır. Bu kapsamda mesleğin yetki ve sorumluluklarının yeniden tanımlanması, mükellef standartlarının netleştirilmesi ve meslek mensuplarının idari işlemlerde daha güçlü bir pozisyona sahip olması gerekmektedir.

MESLEK SORUNLARINA YÖNELİK ÇEŞİTLİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• Hukuki Destek Ofislerinin Etkinliği (Her mesleki odanın vergi uygulamaları denetim yoklama ve mükellef hakları için TÜRMOB tarafından söz konusu odaya mali müşavir atama zorunluluğu getirtilmesi)
• Mevzuatın Basitleştirilmesi ve Stabilitesi (atıflı maddeler yerine atıf maddeleri de içinde barındıran sade anlaşılır mevzuatların yayınlanması)
• Sürekli Eğitim ve Mesleki Gelişim Programları (Mesleki odalarla, uygulayıcı odalar arasında ortak bir metinle uygulama genelgesinin yayınlanması ve uygulayıcılara ortak uygulama standardı elde edilmesi)
• Diyalog ve İş birliği Mekanizmalarının Güçlendirilmesi (kamu idareleri ve meslek odaları yöneticileriyle söz konusu sorumluluk alanlarının belirlenerek sistemin tıkanan yerlerinde alternatif çözüm odaklı çalışılmasının sağlanması)
• Sorumlulukların Paylaştırılması ve Riskin Yönetiminin
• İdarenin Keyfi Ceza Uygulamalarının Önlenmesi (cezaların gelir arttırıcı değil düzenleyici bir uygulamaya yönelik olması)
• Tahsilat Güvence Sistemleri
• Tüm entegratörlerde ve dijital süreçlerinde belge bilgi aktarımın da standartlar oluşturularak doğru veri aktarım doğru bilgi ile tüm ilgili yetkili kişi / kurumların şeffaflaşması (Bankalardaki işlem hareketleri, dijital süreçlerdeki KDV, stok ve benzeri kısmalarının standartlaşması gibi)
• Dijital Dönüşümde Kolaylık ve Destek (Söz konusu kamu idarelerine anında erişim ve bu erişimin etkinliğinin arttırılması her bir idari servis düzeyinde telefon, e-mail, WhatsApp iletişim kanallarının oluşturulması)
• Belge ve Evrak İbrazında Dijitalleşmenin Teşvik Edilmesi (İşlemlerin çoğunu Mali Müşavirler kullandığı için Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesinde veri yüklemede kısıtlamaların kaldırılması)
• Yapay Zekâ ve İzaha Davette Şeffaflık Sağlanması
• Meslek Mensuplarının Yetkilerinin Artırılması

SONUÇ

Mali müşavirler, ekonomik disiplinin sürdürülmesi ve kayıt dışılığın önlenmesinde vazgeçilmez bir unsurdur. Kamu idaresi ile mali müşavirler arasındaki koordinasyon ve iş birliğinin güçlendirilmesi ve önerilen çözümlerin uygulanması ile meslek güçlenecek, ekonomik şeffaflık sağlanacak ve ülke ekonomisi daha güçlü bir temele kavuşacaktır.

23.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.