Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılma Esasları

Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmasına ilişkin esaslar, ulusal mevzuat ve uluslararası sözleşmelerle özel koruma altına alınmıştır. Bu korumanın temel amacı, fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimleri henüz tamamlanmamış çocuk ve gençlerin iş yaşamının olumsuz etkilerinden korunmasını sağlamaktır.

Çocuk işçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış bireyleri ifade ederken; genç işçi, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış bireyleri ifade etmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu'nda ve Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'te, bu yaş gruplarının çalıştırılabileceği işler, çalışma süreleri ve koşulları ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Böylece eğitim hakkı ile çalışma yaşamı arasındaki denge gözetilerek, çocuk ve genç bireylerin sağlıklı bir şekilde topluma kazandırılması hedeflenmektedir.

Çocuk ve genç işçilerin korunmasına ilişkin hükümler, yalnızca yaş sınırlamasına tabi değildir. Aynı zamanda işin niteliği ve çalışma koşullarına ilişkin de özel düzenlemeler bulunmaktadır. Örneğin, tehlikeli ve ağır işlerde çocuk ve genç bireylerin çalıştırılması kesin olarak yasaklanmıştır. Çalışabilecekleri işler ise sağlık ve güvenlik açısından uygun olanlarla sınırlandırılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 71'inci maddesi uyarınca, zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamayacak şekilde sınırlandırılmıştır. Ancak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalıştırılacak çocuk ve genç işçiler, günde 5 ve haftada 30 saat çalıştırılabileceklerdir.

Bu çalışma süresi, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde 8 ve haftada 40 saate kadar artırılabilecektir. Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilecektir.

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında çocuk ve genç bireylerin dinlenme süreleri de hüküm altına alınmıştır.

Çocuk ve genç işçilerinin ara dinlenme süreleri;

* 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika,

* 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat olmalıdır.

Hafta tatili süreleri ise 40 saatten az olmayacaktır. Ek olarak ulusal bayram ve genel tatil günlerinde de çalıştırılmaları yasaklanmıştır. Hem hafta tatili gününde hem de ulusal bayram ve genel tatil günlerinde fiili çalışma karşılığı olmadan o günlere ait ücretleri tam olarak ödenecektir.

Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir.

Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan ve yük kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan işveren veya işveren vekillerinin çocuk ve genç işçi çalıştırmaları yasaklanmıştır.

Sonuç olarak, çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmasına ilişkin düzenlemeler, yalnızca çalışma hayatına katılımı değil, aynı zamanda sağlık, güvenlik ve eğitim haklarının korunmasını da amaçlamaktadır.

Bu bağlamda getirilen yaş, süre, işin niteliği ve çalışma koşullarına ilişkin sınırlamalar, çocuk ve genç bireylerin bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerini destekleyici nitelik taşımaktadır. Böylece erken yaşta çalışmanın olumsuz etkileri önlenmekte, eğitim hayatı ile çalışma hayatı arasında hassas bir denge kurulması sağlanmaktadır.

Bu koruyucu hükümler kapsamında çocuk ve gençlerin gelecekte üretken, bilinçli ve sağlıklı bireyler olarak topluma kazandırılması hedeflenmektedir. İşverenlerin bu düzenlemelere titizlikle uyması, yalnızca yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda toplumsal sorumluluğun da gereği olarak karşımıza çıkmaktadır.

(Kaynak: Resul Kurt / Star Gazetesi | 07.11.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.