Maliyenin Tavrı ve Mükelleflerin Tepkisi: KURGAN ve Güven Eksikliğinin Döngüsü

Türkiye’de vergi sistemi her geçen gün teknik olarak gelişse de, taraflar arasındaki güven ilişkisinin hâlâ zayıf olduğu söylenebilir. Maliye idaresi, mükellefi potansiyel suistimalci olarak görürken, mükellef ise maliyeyi cezacı ve adaletsiz bir otorite olarak görmektedir. Bu durum mükellefler açısından ele alındığında güvensiz ve adaletsiz bir sistemin varlığına işaret ederken, maliye idaresi açısından ele alındığında ise elde edilmesi gereken vergilerin elde edilememesine, mükelleflere şüpheci tavırla yaklaşılmasına ve bütün mükelleflerin potansiyel suistimalci olarak görülmesine sebep olmaktadır. Özellikle ‘’KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi)’’ ile birlikte birçok mükellefe sahte belge konusunda tebligatlar gitti. Bu durum gerçek mal alışveriş yapan mükellefler açısından alım yaptıkları firmalardan ötürü suçluluk duygusuna sebep olmasının yanı sıra sürdürülebilir ticaret hakkında endişeler yarattı. Maliye idaresi ise sahte belge karşısında çok önemli bir adım atarak; sadece sahte belge düzenleyenleri değil, sahte belge düzenleyen firmadan gerçekten mal alışveriş yapan firmalarında en az sahte belge düzenleyen firmalar kadar suçlu olduğunu gösterdi. Bu durum hiç şüphesiz ki vergi gelirleri üzerinde olumlu etkiye sahip olacaktır. Ancak bu durumun Vergi Mahkemeleri’nin iş yükünü arttırması öngörülmektedir. Öte yandan bu durumun sistematik bir altyapıya sahip olmadan sürdürülmesi küçük ve orta ölçekli işletmeler açısından sürdürülebilirliği azaltmaktadır. Bu durumların önüne geçilebilmesi için maliye idaresi çeşitli önlemler (bir sorgulama ekranı oluşturularak mükelleflerin riskli firmaları ticaret yapmadan görmesini sağlamak gibi) alması gerekmektedir. Nihayetinde oluşturulan yeni sistemin sahte belge düzenleyicilerini direk tespit etmesi vergi gelirleri açısından son derece doğru ve önemli bir durumdur. Fakat bu tespit ticaret yapıldıktan sonra değil, ticaret yapılmadan önce sağlanmalıdır. İşlem yapılmadan önce böyle bir sistemin geliştirilmesi hem mükellefleri koruyacak hem de sahte belge düzenleyenleri oyun dışında bırakacaktır.

Bu karşılıklı güvensizlik, iki yönlü bir baskı yaratıyor:

            •          Maliye, denetimi sıkılaştırdıkça mükellef kaçınma yolları arıyor.

            •          Mükellef, zorunlu itaat gösterirken gönüllü uyumdan uzaklaşıyor.

Sonuç: Maliye idaresinin atmış olduğu adımlar vergi gelirleri açısından her ne kadar yerinde adımlar olsa da tespit açısından tabiri caizse kurunun yanında yaşında yanmasına sebep olmaktadır. Bu durumun önüne geçilmesi için mal alım satım işlemi gerçekleşmeden önce mükelleflerin bilgi alabileceği sistemler geliştirilip gerçekten sahte belge düzenleyen ve alan firmalar tamamen saf dışı bırakılmalıdır. Aksi halde vergi ahlakı zayıflayabilir, sistem gönüllü değil korkuya dayalı olarak işlemeye doğru evrilir bu durum vergi gelirleri açısından ters etki yaratabilir. Hiç şüphesiz ki gerçek reform, mevzuatı değil güveni yeniden inşa etmeyi gerektirmektedir.

SMMM Hakan ERTONGA

(21.10.2025)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.