Vedat İlki
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
vedat.uzman@gmail.com

Yıllık İzin Hassas Konu!

Çalışanlar hak ettiği yıllık ücretli izni kullanmak istediği zamanı en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirir.

İşveren veya işveren vekilleri, bu istekleri izin kuruluna yada ilgili kişilere iletir.

Çalışanlar yıllık izin isteğinde bulunurken, ad soyadı, varsa sicil numarasını, yıllık izni hangi tarihler arasında kullanmak istediğini ,ayrıca ücretsiz yol izni isteyip istemediğini belirtir.İzin kurulu veya işveren, işçinin istediği izin kullanma tarihi ile bağlı değildir. Ancak, izin sıra ve nöbetleşmesini göstermek üzere söz konusu kurulca düzenlenecek çizelgeler işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak hazırlanır.

Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde; işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir.Yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe dönerlerse, işveren bunları anılan sürenin bitiminden önce işe başlatmayabilir.

İzin isteme dilekçeleri iznin kullanıldığı anlamını taşımamalıdır.

İŞVEREN YILLIK İZİN DÖNEMLERİNİ  BELİRLER

İşveren veya işveren vekilleri, izin kurulu yada bunun yerine geçenlere danışmak suretiyle işyerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin, her yılın belli bir döneminde veya dönemlerinde verileceğini tayin edebilir. Bunu işyerinde ilan eder.

TOPLU İZİN ESASI NEDİR?

İşveren veya işveren vekili Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir.Bu uygulamaya gidildiğinde, izin kurulu izin çizelgelerini, toplu izne çıkacak işçiler aynı zamanda izne başlayacak ve izin sürelerine ve yol izni isteklerine göre her işçinin izin süresinin bitimini gösterecek biçimde düzenler ve ilan eder.

Toplu izin dönemleri, bu dönemlerde henüz yıllık ücretli izin hakkını kazanmayan işçileri de kapsayacak şekilde belirlenebilir. Şu kadar ki, ertesi yıl veya yıllarda bu toplu izin yönteminin uygulanmaması halinde, bu durumda olanların gelecek yıllık ücretli izne hak kazanacakları tarih, genel esaslara göre belirlenir.

TOPLU İZİN DIŞINDA TUTULAN İŞÇİLER İÇİN UYGULAMA

Toplu izin uygulanması halinde işveren veya işveren vekili, işyerinin korunması, işyerindeki araç, gereç, donatım veya makinelerin bakımı, hazırlanması, temizlenmesi veya güvenliğinin sağlanması gibi zorunlu durumlar için yeter sayıda işçiyi toplu izin dışında tutabilir.

Bu durumda olanların yıllık izinleri toplu izin döneminden önce veya sonra diledikleri tarihte verilir.

EKSİ İZİN BAKİYE SORUNU!

Toplu izinlerde yıllık izin hakkı olmayan işçilere bir sonraki yıl hak edişleri üzerine avans niteliği yıllık izin kullandırmak yada çalışanların hak etmedikleri avans niteliği verilen yıllık izin ücretlerinin hak edişlerinden mahsup edilmesi yargı tarafından tartışılmıştır.

Eksiye düşen izin bakiyesinin işten ayrılan personelden kesilmesi yasaya göre doğru bir uygulama değil.

Çalışma hayatında işverenlerin  avans yıllık izin talep eden personele iznini hak etmeden işten ayrılması halinde izin tutarının son ücreti üzerinden mahsup edileceğini kabul ettiğine dair bir yazı imzalatarak bu izni kullandırmaktadır. Bu belge de yasal olarak geçersiz sayılabilmektedir.

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2016/26145

K. 2020/11957

T. 14.10.2020

Yargıtay kararında açıkça anlatıldığı üzere İşverenin işçiye kullandırdığı yıllık ücretli iznin hak edilenden fazla olduğu öne sürülerek karşılığında parasal iade talep etmenin yasal bir dayanağı yoktur. Bu sebeple çalışan ile herhangi bir şekilde mutabakata varmaksızın fazla izin kullandırmak sureti ile eksi bakiye yıllık izin yaratılması işverenin aleyhine olacak ve eksi bakiye yıllık izin ücretleri çalışandan talep edilemeyecektir.

YILLIK İZİNDE ÇALIŞMA YASAĞI

Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.

Bu sürede sadece kendine ait mevsimlik tarımsal arazisinde çalışmasında bir sakınca olmadığı gibi, eş-dost-akraba  arazisinde çalışabilir.(tabi burada sınırlama işveren tarafından bu bilgiye sahip olunması gerekiyor.)

İŞTEN ÇIKAN/ÇIKARTILAN  İŞÇİNİN BAKİYE İZİN ALACAĞI ÜCRET OLARAK ÖDENİR

İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

SGK Yönünden işten ayrıldığı tarihin kazancına ilave edilecektir, günsüz çıkışlarda ise 1 gün sigortalı gösterilip o süreye ilave edilmesinde fayda var.

İHBAR ÖNELİNDE İŞ ARAMA İZNİ VE YILLIK İZİN SÜRELERİ İÇ İÇE GEÇMEZ

İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 4857/17 nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 4857/27 nci madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.

İŞVERENLER YILLIK İZİN KULLANMA YÖNETMELİĞİNE DİKKAT ETMESİ GEREKİR

Yıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak  yönetmelikle gösterilir.

• Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez.
• Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur.
• Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
• İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.
• Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
• Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
• İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

ALT İŞVERENLERİN YILLIK İZNİ

Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır.

Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.

5510 SS ve GSSK GÖRE YILLIK İZİN ÇIKANLARIN PRİMLERİ TAM ÖDENİR

Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iş kazaları ile meslek hastalıkları primleri dahil, diğer sigorta primlerinin, 5510 sayılı SS ve GSSK esaslar çerçevesinde işçi ve işverenler yönünden ödenmesine devam olunur.

KANUN DA BELİRTİLEN SÜREDEN AZ YILLIK İZİN KULLANDIRILMAZ

Kanunda belirtilen süreden az yıllık izin sürelerinde kısıntı uygulanmaz.

İşçinin izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine ve 4857 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre belirlenir.

İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,

az olamaz.

Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.

Ancak, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.

İş Sözleşmeleri ile bu süreler artırılarak uygulanma olanağı vardır.

AYNI İŞVERENE BAĞLI FARKLI İŞYERİNDE ÇALIŞANLARIN YILLIK İZİN SÜRESİ

Yıllık izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı işverene ait işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilir. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.

Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanun veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veyabunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler de, işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında birleştirilerek göz önünde bulundurulur.

İŞÇİ İŞTEN ÇIKSA ÇIKARILSA İSTİFA ETSE AYNI İŞYERİNE İŞE  GİRMESİ HALİNDE YILLIK İZİN SÜRESİ

Aynı işyerinde tekrar işe başlayan veya aynı işverene ait bir başka işyerinde işe başlayan işçinin; yıllık ücretli izne hak kazanması için işe başladığı tarihten itibaren doldurması gereken 1 yıllık sürenin hesabında, aynı işyerinde veya aynı işverene ait başka işyerlerinde daha önce geçirdiği, ancak tasfiye dilmemiş süreler dikkate alınır. İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kullarına uymayan halleri nedeniyle tazminatsız işten çıkarılması, işçinin istifa etmesi ,daha önceki çalışmaları ile son çalışması arasında boşluk olması sonucu değiştirmez.

AVANS VE ÜCRET ÖDEMESİ VAR

İşveren veya işveren vekili, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye izin dönemine ilişkin ücreti ile ödenmesi bu döneme rastlayan diğer ücret ve ücret niteliğindeki haklarını izine başlamadan önce peşin olarak vermek veya avans olarak ödemek zorundadır.Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde izin ücreti yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir.Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.

Kısmi süreli ve çağrı üzerine çalışanlara; izin dönemine rastlayan çalışması gereken sürelere ilişkin ücretleri, yıllık izin ücreti olarak ödenir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN KAYDI ESASI ÖRNEĞİ

4857 SAYILI İŞ KANUNU’NA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI
(01.01.2022 Tarihinden İtibaren)
56	103	Yıllık ücretli izni yasaya aykırı olarak bölünen her işçi için	755
57	103	Yıllık izin ücreti yasaya aykırı şekilde veya eksik ödenen her işçi için	755
59	103	İş sözleşmesinin sona ermesinde kullanılmadığı iznin ücreti ödenmeyen her bir işçi için	755
60	103	İzin yönetmeliğine aykırı olarak izin kullandırılmayan veya eksik kullandırılan her işçi için	755

16.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.