Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Mal İhracında Katma Değer Vergisi (KDV) İade Tutarının Hesabı

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 11-1/a maddesi ile “İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetlerinin” vergiden müstesna olduğu,

Aynı kanunun 12-1 maddesinde ise bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için;

a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya veya 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 95 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre faaliyette bulunan gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalı veya mallar yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir.

b) Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına veya yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır.

Kanunun 12-2 devam maddesinde yurt dışındaki müşteri “ikametgâhı, işyeri, kanunî ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurtiçinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

KDVK 32. maddesinde ise istisna edilmiş işlemlerde yüklenilen KDV’nin nasıl indirim konusu yapılacağı açıklanmıştır.

“Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17’nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur.”

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği (KDVGUT) KDV İadesi Ortak Hususlar bölümünde iadesi gereken KDV’nin hesabında, iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren ve indirilemeyen KDV’nin dikkate alınacağı ifade edilmiş. İşlemin bünyesine giren KDV ise teslim işlemlerinde malın üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi; hizmet işlemlerinde ise ifa edilen hizmetin meydana getirilmesi ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşacağı belirtilmiş.

Örneğin 1.500,00 TL bedel ve %18 KDV ile temin edilen alımlar ile üretilen mamul 2.000,00 TL’ye ihraç edilmiş olsun. Yüklenilen (alım esnasında ödenen) KDV 270,00 TL’dir. (1.500,00 X 0,18 = 270,00) İhraç edilen mamulün bünyesine giren tüm alımlardan kaynaklı yüklenilen 270,00 TL’lik KDV tutarı iade olarak istenebilir durumdadır.

KDV’nin, iade hakkı doğuran işlemlerin gerçekleştiği dönemde ortaya çıkmış olması şart değildir. İade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemden önce yukarıda belirtilen alımlar-giderler nedeniyle ödenen/borçlanılan KDV de bu tutara dâhildir. Yani iadeye konu olan mal ve hizmetin üretilmesi için gerekli olan alımların daha önceden alınması ve stoklanmasıyla oluşan yüklenilen KDV’nin var olması yeterlidir.

İade hakkı doğuran işlemler için yüklenilen KDV, öncelikle indirim konusu yapılır. İndirimle giderilemeyen bir miktarın kalması halinde, kalan tutar iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemde iade edilecek KDV olarak dikkate alınabilir. Bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan miktardan fazla olamaz. Ancak, doğrudan yüklenimler nedeniyle bu tutardan fazla iade talebinde bulunulması halinde, aşan kısmın iadesi münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

İfadeden anlaşılan, örneğin yukarıdaki örnekte iade istenebilecek KDV tutarının en çok 360,00 TL olacağı, (2.000,00 X 0,18 = 360,00) eğer istenebilir KDV tutarının dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (%18)'i olarak hesaplanan miktardan fazla olduğunda ise vergi inceleme raporu ile işlem yapılabileceğidir.

İadesi talep edilen yüklenilen KDV tutarı iade talep edilen dönemde toplam indirilecek ve devreden KDV tutarları içerisinden çıkarılır ve sonraki aya devreden KDV tutarının içerisinde yer almaz.

Örneğin dönemde 2.000,00 TL indirilebilir KDV toplamı, 500,00 TL hesaplanan KDV ve iade edilebilir KDV tutarının ise 600,00 TL olduğunu düşünelim. Dönem KDV tahakkuku ile devreden KDV 1.500,00 TL olacaktır. (2.000,00 – 500,00) İade istenen 600,00 TL KDV mahsup sonucunda devredecek olan 1.500,00 TL den düşülmesi gerekir.

KDVGUT’nin İşlemin Bünyesine Giren Verginin Hesabına Dâhil Edilebilecek Unsurlar bölümünde yüklenilen KDV, iade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler, genel imal ve genel idare giderleri ile amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yapılan harcamalara ilişkin KDV’den oluşur. İade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler ile genel imal ve genel idare giderlerinden bu dönemde gerçekleştirilen işleme isabet eden pay, aşağıda yer alan açıklamalar dikkate alınarak hesaplanır.

İade hakkı doğuran işlemle ilgili talep edilecek KDV tutarı;

a)İade hakkı doğuran işlemin doğrudan girdisini oluşturan mal ve hizmetler,

b)İade hakkı doğuran işlemle ilgili olan telefon, kırtasiye, posta, ulaşım, konaklama, akaryakıt, elektrik, su, büro malzemeleri, muhasebe, reklâm, temizlik malzemeleri, kira vb. genel imal ve genel idare giderlerinden iade hakkı doğuran işleme isabet eden kısım,

c)İade hakkı doğuran işlemde kullanılan ATİK’in alımı,

nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşur.

İade tutarının hesaplanmasında, önce işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV dikkate alınır. Daha sonra ilgili dönem genel imal ve genel idare giderleri için yüklenilen KDV’den pay verilir. Bu şekilde hesaplanan tutarın, azami iade edilebilir KDV tutarını aşmaması halinde, bu tutar ile azami iade edilebilir KDV tutarı arasındaki farka isabet eden tutar kadar ATİK’ler dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verilebilir.

İade hakkı doğuran işlemle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen KDV iade hesabına dâhil edilmez.

Tebliğde ATİK nedeniyle yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verilebilmesi için, ATİK’lerin iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılması gerekir. ATİK’lerin bizzat mükellef tarafından imal ve inşa edilmesi halinde ise imal ve inşa sırasında yüklenilen KDV’den, ATİK’lerin aktife alınıp iade hakkı doğuran işlemlerde fiilen kullanılmaya başlandığı dönemden itibaren iade hesabına pay verilebilir.

ATİK dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verildiği durumda, bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (%18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan tutardan fazla olamaz.

Örnek: MB mobilya üretim işletmesi yurt dışı müşterisi ile 500 adet’lik masa satışı konusunda anlaşmış ve sözleşme imzalamıştır.

Diğer veriler ise aşağıdaki gibidir.

1. İşletmenin masa üretimi için dönemde aldığı malzeme hareketleri Tablo-1’deki gibidir. (Dönem başında malzeme stoku hesaplama kolaylığı açısından yok sayılmıştır.)
2. İşletmenin daha önce ürettiği masalardan edindiği tecrübe doğrultusunda bir masanın imalat reçetesini Tablo-2’deki gibi tespit etmiştir.
3. SGK oranları Tablo-3 de sunulmuş olup teşvikler ihmal edilmiştir.
4. Direkt imalatta 7 personel, endirekt imalatta ise 6 personel çalışmaktadır.
5. Direkt imalatta çalışan personellerin toplam brüt ücreti 38.500,00 TL
6. Endirekt imalatta çalışan personellerin toplam brüt ücreti 30.000,00 TL
7. Genel idare giderleri ile diğer üretim giderleri hesaplama pratiği açısından ihmal edilmiştir. (Elektrik gideri, kira gideri, var ve daha önce iade alınmayan ATİK KDV’si, bakım-onarım vb….)

Notlar:

a-Direkt İşçilik Gideri: Üretilen ürün veya hizmet maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen giderdir. Mobilya fabrikasında mobilya montajı yapan işçiler ile profil ve sac kesen işçilere ödenen ücretler direkt işçilik ücretidir.

b-Endirekt İşçilik Gideri: Üretimde kullanılıp, direkt işçilik giderleri dışında kalan ve üretilen ürün ya da hizmetlere doğrudan yüklenemeyen işçiliklere endirekt işçilik denir. Örneğin mobilya üretim işletmesinde bakım-onarım, temizlik, taşıma ve ürün ambalajlama işlerinde çalışan işçilere ödenen ücretlerdir.

c-İmalat Reçetesi – Üretim Reçetesi – Ürün Ağacı: Bir ürünü üretebilmek için gereken bileşenleri tanımlar. Bileşenler ilk madde malzeme ve yarı mamul ürünlerden oluşabilir. (Mobilya üretimi için sac, sunta, boya, vb…)

Tablo-1 Dönem Malzeme Alışları
Malzeme	Miktar	Birim	Birim Fiyatı	Tutarı (TL)	Kdv (%18)
Demir Sac Levha	2000	m²	15,00	30.000,00	5.400,00
Demir Profil Kutu	5000	mt	11,00	55.000,00	9.900,00
MDF Levha	2000	m²	25,00	50.000,00	9.000,00
Boya	125	kg	150,00	18.750,00	3.375,00
Cıvata	5000	adet	1,00	5.000,00	900,00
Ambalaj Malzemesi	5000	m²	3,00	15.000,00	2.700,00
				173.750,00	31.275,00

 

Tablo-2 Masa İmalat Reçetesi
Malzeme	Miktar	Birim
Demir Sac Levha	4	m²
Demir Profil Kutu	10	mt
MDF Levha	4	m²
Boya	0,25	kg
Cıvata	10	adet
Ambalaj Malzemesi	10	m²
Endirekt İşçilik Gideri	2,16	saat
Direkt İşçilik Gideri	2,52	saat

 

Tablo-3 Sgk İşçi ve İşveren Payları*
Sigorta Kolu	İşveren Payı (%)	Çalışan Payı (%)	Toplam (%)
Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm	11	9	20
Kısa Vadeli Sigorta Kolları	2	-	2
Genel Sağlık Sigortası	7,5	5	12,5
İşsizlik Sigortası	2	1	3
Toplam	22,5	15	37,5

 

Masa İmalat Reçetesi - Üretim Reçetesi - Ürün Ağacı
Malzeme	Miktar	Birim	Birim Fiyatı	Tutarı (TL)	Kdv (%18)
Demir Sac Levha	4	m²	15,00	60,00	10,80
Demir Profil Kutu	10	mt	11,00	110,00	19,80
MDF Levha	4	m²	25,00	100,00	18,00
Boya	0,25	kg	150,00	37,50	6,75
Cıvata	10	adet	1,00	10,00	1,80
Ambalaj Malzemesi	10	m²	3,00	30,00	5,40
Endirekt İşçilik Gideri	2,16	saat	34,028	73,500	-
Direkt İşçilik Gideri	2,52	saat	37,431	94,325	-
				515,325	62,55

İşletmenin kesimhane, montaj ve boyahane bölümlerinde çalışan personellere ait direkt işçilik giderleri aşağıdaki gibi tahakkuk ettirilmiştir.

Direkt İmalat Personeli Ücret Tahakkuku
Haftalık 45 saat aylık 180 saat / 7 Personel / Toplam 1260 saat işçilik
720-Direkt İşçilik Gideri	47.162,50
-İşçi Brüt Ücret Gideri	38.500,00
-İşveren SGK Payı	7.892,50
-İşveren İşsizlik Sigortası	770,00
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar		5.200,97
-Ücret Stopaj Kesintisi		4.908,75
-Ücret Damga Vergisi		292,22
361-Ödenecek SGK Kesintileri		14.437,50
-Ödenecek SGK Primi		13.282,50
-Ödenecek İşsizlik		1.155,00
335-Personele Borçlar		27.524,04
	47.162,50	47.162,50
Saatlik İşçilik Gideri (47.162,50/1260 saat)	37,431

İşletmenin ilgili üretim bölümlerinde bulunan makinelerin bakım onarımı, üretim yerlerinin temizliği, üretilen mamullerin paketlenmesi ile taşınması için istihdam ettiği personellere ait endirekt işçilik giderleri aşağıdaki gibi tahakkuk ettirilmiştir.

Endirekt İmalat Personeli Ücret Tahakkuku
Haftalık 45 saat aylık 180 saat / 6 Personel /Toplam 1080 saat işçilik
730-Endirekt İşçilik Gideri	36.750,00
-İşçi Brüt Ücret Gideri	30.000,00
-İşveren SGK Payı	6.150,00
-İşveren İşsizlik Sigortası	600,00
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar		4.052,70
-Ücret Stopaj Kesintisi		3.825,00
-Ücret Damga Vergisi		227,70
361-Ödenecek SGK Kesintileri		11.250,00
-Ödenecek SGK Primi		10.350,00
-Ödenecek İşsizlik		900,00
335-Personele Borçlar		21.447,30
	36.750,00	36.750,00
Saatlik İşçilik Gideri (36.750/1080 saat)	34,028

Örnekteki veriler ile ihraç edilecek bir masanın üretim maliyeti 515,325 TL, bünyeye giren KDV tutarı ise 62,55 TL’dir. Üretim miktarı 500 adet olduğu için toplam iadesi istenebilir KDV tutarı 31.275,00 TL, toplam üretim maliyeti ise 257.662,50 TL’dir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ile Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği açıklamaları doğrultusunda çalışmanın sonucunda;

-Mal ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetlerin KDV’den müstesna olduğu,

-Teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için teslimin yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya tevdi edilmesi gerektiği,

-Teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye gitmesi gerektiği,

-Vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili yüklenilen KDV’nin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak KDV’den indirileceği, vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen KDV’nin işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunacağı,

-İadesi istenen KDV tutarı, iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren ve indirilemeyen KDV’den oluşacağı,

-İşlemin bünyesine giren KDV’nin ise teslim işlemlerinde malın üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi; hizmet işlemlerinde ise ifa edilen hizmetin meydana getirilmesi ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşacağı,

-İade konusu yapılabilir KDV’nin (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan miktardan fazla olamayacağı,

-İadesi talep edilen yüklenilen KDV tutarı iade talep edilen dönemde toplam indirilecek ve devreden KDV tutarları içerisinden çıkarılacağı,

-Yüklenilen KDV, iade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler ile genel imal ve genel idare giderlerinden oluşacağı,

-İşlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV’nin dikkate alınacağı, daha sonra ilgili dönem genel imal ve genel idare giderleri için yüklenilen KDV’den pay verileceği, bu şekilde hesaplanan tutarın, azami iade edilebilir KDV tutarını aşmaması halinde, bu tutar ile azami iade edilebilir KDV tutarı arasındaki farka isabet eden tutar kadar ATİK’ler dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verileceği,

anlaşılmaktadır.

KAYNAKLAR:

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

* http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/isveren/isveren_prim_oranlari

16.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.