Ümit Zafer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com

Belediyelere Yapılan Ayni Bağış Yöntemleri İle Kurumlar Vergisinden Alınan %5 İndirime Etkileri

Günümüzde bir çok işletme belediyelere nakdi ve ayni yardım ile bağış yapmaktadır. Tabi bağış ve yardımlar yapılırken gelir ve kurumlar vergisi yönünden birçok farklı uygulama ve dikkat edilmesi gereken durumlar söz konusudur. Yapılan bağışlarda doğru yöntemleri takip ederek en son kurumlar vergisi sürecinde oluşacak %5 vergi indiriminde nakit iade veya mahsup işlemleri için yapılan başvurularda beyanname düzeltmesi, iadenin hesaplanandan eksik verilmesi gibi durumlar ile karşı karşıya kalınabiliyor. Kurumlar vergisi beyannamesi hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın birinci günden başlayıp yirmi beşinci günün akşamına verildiğinden, yapılan işlemin hatalı veya eksik olduğunun farkına ancak vergi dairesinin talepleri ile fark edilmektedir.

Bu yazımızda belediyelere yapılan ayni taşıt yardımları yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlardan bahsedeceğiz. Yazımızın detaylarına geçmeden önce belediyelere yapılan bağış ve yardımların gelir vergisi yönünden sınırları olup olmadığına bakalım.  Konuya ilişkin kanun maddesi 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 89. Maddesinin 4. Bendine yer verilmiştir.

Kanun metni aşağıdaki gibidir.

4. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar.

Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere belediyelere yapılan bağışlar beyan edilecek gelirin %5’ni aşmaması gerektiği gibi, bu sınır kalkınma öncelikli yörelerde %10 ile sınırlıdır.

Öncelikle belediye yapılacak olan ayni yardımı bir örnekler örnekler ile açıklamaya çalışalım

Örnek1: X A.Ş. işletmesi 01.10.2021 tarihinde B Otomotiv’den 200.000,00 TL + %18 KDV ile aldığı yemek arabasını kalkınma önceliği olmayan yöredeki Z Belediyesine 01.11.2021 tarihinde bağışlamaya karar vermiştir.

X. A.Ş. işletmesinin 01.10.2021 tarihli yevmiye kaydı aşağıdaki gibidir.

01.10.2021 Tarihli Taşıt Alım Yevmiye Kaydı

------------------------------------/-------------------------------------

254 Taşıtlar                            200.000         

191 İndirilecek KDV              36.000

            320 B Otomotiv                          236.000

------------------------------------/-------------------------------------

Görüldüğü üzere 01.10.2021 tarihinde X. A.Ş. işletmesinin envanterine giren yemek aracını 01.11.2021 tarihinde Z Belediyesine bağışlamaya karar vermesi ile yapılacak süreçleri işlem sırasına göre anlatalım.

• Bağış yapılacak taşıtın öncelikle yönetim kurulunda (araca ait bütün bilgiler belirtilmeli, bunlar marka, model, plaka, motor no, şase no ve araç rengi gibi) Z Belediyesine bağış yapılması ile ilgili karar alınması gerekmektedir.
• Yönetim kurulu kararından sonra Z Belediyesine bedelsiz olarak (araca ait bütün bilgiler belirtilerek, bunlara marka, model, plaka, motor no, şase no ve araç rengi gibi) işletmenin kayıtlarında olan yemek aracının bağışlanmak istediği bir dilekçe ile bildirilecektir.
• Z Belediyesi yapılan ayni bağış başvurusunun kabul edilmesi ile ilgili meclis kararı alması gerekmektedir.
• Belediyenin X. A.Ş. tarafından yapılacak bedelsiz yemek aracı bağışını kabul ettiğini bir yazı ile bildirmesi gerekmektedir.

Bu aşamalar tamamlandıktan sonra yemek aracının işletme envanterinde olan alış bedeli ile Z Belediyesine devir işlemlerine geçilmesi gerekmektedir. 

Ayni yemek aracı bağışın 30.11.2021 tarihinde tamamladığını kabul ederek bu süreçte yapılacak işlemleri sırası ile anlatalım.

• Öncelikle noterde devir işlemi yapılmadan yemek aracının başvuru şartlarında belirtildiği şekilde tam ve eksiksiz teslim edilerek belediye yetkilileri ile tutanak altına alınmalıdır.
• Tutanak ile teslim işleminden sonra noterde Araç Bağış Sözleşmesi ile belediye devir işlemi tamamlanır.
• Noter işleminden sonra aynı gün X. A.Ş. işletmesinin Z Belediyesine yemek aracının yemek faturasını düzenlemesi gerekmektedir. Düzenlenecek faturada, noterde düzenlenen araç bağış sözleşmesinin tarih ve yevmiye kayıt numarasının fatura açıklamasında ve teslim tutanağına ait bilgilere yer verilmesi gerekmektedir.
• Ayrıca düzenlenecek faturaya KDV Kanunu’nun 17/2 (b) maddesinde 3297 sayılı kanun'la yapılan değişiklikle, "kanunların gösterdiği gerek üzerine bedelsiz olarak yapılan mal teslimi ve hizmet ifaları" da katma değer vergisinden istisna edildiğinden KDV hesaplanmayacağı gibi KDV Kanunu’nu 30. Maddesinin (a) fıkrasına göre ‘’verginin konusuna girmeyen teslim ve hizmetler için satın alınan mal ve hizmetlere ödenen KDV indirim konusu yapılamayacaktır.’’ Hükmü gereği indirim konusu yapılan katma değer vergisinin düzeltilmesi gerektiği gibi bağış faturasından KDV hesaplanmayacaktır.
• Bu aşamada yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir.

Bağış Kaydı

------------------------------------/-------------------------------------

689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar  200.000    

689.01 Bağışlar

            254 Taşıtlar                                        200.000

------------------------------------/-------------------------------------

950 Kanun Kabul Edilmeyen Giderler           200.000          

950.01 Bağışlar                                   

            951 Kanun Kabul Edilmeyen Giderler           200.000

            951.01 Bağışlar                     

------------------------------------/-------------------------------------

İndirim Konusu Yapılan KDV'nin Düzeltilmesi

------------------------------------/-------------------------------------

689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar 36.000

689.02 Gider Yazılan KDV                            

            391 Hesaplanan KDV                      36.000

------------------------------------/-------------------------------------

950 Kanun Kabul Edilmeyen Giderler              36.000         

            951 Kanun Kabul Edilmeyen Giderler           36.000

------------------------------------/-------------------------------------

Bağış işlemi tamamlandıktan sonra X. A.Ş. işletmesinin 2021 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde matrahtan indirimin nasıl yapılacağı örnek ile açıklayalım.

Örnek 2: X. A.Ş.’nin 2021 yılına ait kurumlar vergisinde beyan edeceği ticari bilanço karı 8.000.000,00 TL olup toplam 350.0000,00 TL kanunen kabul edilmeyen gideri vardır. 30.11.2022 tarihinde Z Belediyesine yaptığı 200.000,00 TL ayni bağışı bulunmaktadır. 2021 yılı kurumlar vergisi oranı %20 olarak kabul edilmiş olup 1.630.000,00 TL peşin ödenen geçici vergisi bulunmaktadır.

Örneğimize geçmeden önce Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-(c) maddesinin “Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı’’ hükmünde yer alan şartları sağlayıp sağlamadığımızı kontrol etmemiz gerektiğinden, öncelikle 8.000.000TLX%5=400.000,00 TL indirim sınırımızın olduğundan 200.000,00 TL bağışımızın ilgili dönem matrahından indirmemize engel bir durum olmadığı görüldüğünden kurumlar vergisi hesaplaması aşağıdaki gibi yapılmıştır.

Ticari Bilaanço Karı	8.000.000,00
KKEG	350.000,00
Bağış ve Yardımlar	200.000,00
Beyan Edilecek Matrah	8.150.000,00
Hesaplanan Kurumlar Vergisi	1.630.000,00
Peşin Ödenen Geçici Vergi	1.630.000,00
Ödenecek Kurumlar Vergisi	0,00
%5 İndirim	81.500,00

Kurumlar vergisi beyannamesinin tamamlanmasından sonra %5 vergi indirimine ilişkin yevmiye kaydını yaparken indirimin döneme ait kara ilave edilmek suretiyle kayıtlara alınmalıdır.

Kurumlar Vergisi %5 İndirimine Ait Yevmiye Kaydı

------------------------------------/-------------------------------------

136 Diğer Çeşitli Alacaklar                81.500

136.01 Vergi Dairesinden Alacaklar                          

            570 Geçmiş Yıl Karları                                   81.500

            570.01 2021 Yılı Karları                   

------------------------------------/-------------------------------------

X. A.Ş. işletmesi 2021 yılına ait kurumlar vergisi beyannamesini tamamladıktan sonra oluşan 81.500,00 TL indirim alçağını bağlı olduğu vergi dairesinden nakit iade, mevcut vergi borçlarına mahsup veya gelecekte oluşacak vergi borçlarından mahsup şeklinde talep etmesi gerekmektedir. İade veya mahsup talebinden sonra ilgili vergi dairesinin kurumlar vergisi incelemesinde matrahtan indirim konusu yapılan 200.000,00 TL’ye ait belgeleri talep edebilecektir. İşte tamda bu noktada Z Belediyesine yapılan bağış sürecindeki bütün belgelerin bir dilekçe ekinde vergi dairesine sunulması gerekmektedir. Eksik veya hiç belge sunulmaması durumunda matrahtan indirim yapılan bağış bedelinin matrahından çıkarılarak düzeltme talep edilmesi ile %5 indiriminden kaynaklı alacağı aşağıdaki gibi düzeltme beyannamesi verilmesi gerekecektir.

Ticari Bilanço Karı	8.000.000,00
KKEG	350.000,00
Bağış ve Yardımlar	0,00
Beyan Edilecek Matrah	8.350.000,00
Hesaplanan Kurumlar Vergisi	1.670.000,00
Peşin Ödenen Geçici Vergi	1.630.000,00
Ödenecek Kurumlar Vergisi	40.000,00
%5 İndirim	83.500,00
%5 İndirimden Kalan Tutar	43.500,00

Sonuç Olarak;

Belediyelere yapılan ayni bağışlarda karar, başvuru ve bağış süreçlerindeki aşamalarda yapılacak hata ve eksik işlemler döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin vergi dairesi tarafından düzeltilmesi talebi ile karşı karşıya kalmamak ve idarece sağlanan %5 indiriminden sorunsuz faydalanmak için bağış yapılırken bütün süreçlere dikkat edilmeli ve kurumlar vergisi beyannamesi ekinde arşivlenmeli, vergi dairesinden yapılacak iade taleplerinde bütün belgeler eksiksiz sunulmalıdır.

Kaynak ;

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 89/4

KDV Kanunu’nun 17/2 maddesinin (b) bendi

KDV Kanunu’nu 30. Maddesinin (a) bendi

Kurumlar Vergisi Kanunu  10/1-(C) maddesi

https://www.mevzuat.gov.tr/

28.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.