Prof. Dr. Süleyman Uyar
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
İşletme Fakültesi
suleyman.uyar@alanya.edu.tr

KOBİ'ler İçin Muhasebe Standartları

ÜRETİM İŞLETMELERİNDE SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU’NUN ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMESİ

            1. GİRİŞ
 

Küreselleşme, sermaye piyasalarının gelişmesi, çokuluslu işletmelerin sayısının artması, muhasebe işlemlerinin karmaşıklaşması ve kamuyu aydınlatmanın öneminin artması finansal raporlama sürecini etkileyen önemli gelişmelerdendir. Şeffaflık, sermaye piyasalarının gelişmesine yardımcı olan bir unsur olarak kabul edilmektedir. Bu süreçte kamuya finansal tablolar aracılığıyla açıklanan bilginin işletmenin durumunu dürüst bir biçimde yansıtması gerekmektedir. Ancak küresel bir finansal raporlama standartları setinin mevcut olmaması ve ülkeler arasında farklı finansal tablo hazırlama yükümlülüklerinin bulunması şeffaflığı olumsuz etkilemektedir. Ayrıca farklı ülkelerde, farklı muhasebe politikalarının uygulanması finansal tabloların karşılaştırılabilirliğini zorlaştırmaktadır.
 

Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (International Accounting Standartds Committee-IASC) toplam 31 adet Uluslararası Muhasebe Standardı (UMS) yayınlamıştır. 2001 yılında kurulan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (International Accounting Standards Board -IASB) tüm UMS’ler yorumlayarak kabul etmiş ve daha sonra da 7 adet Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) yayınlamıştır.
 

UFRS tüm dünyada giderek yaygınlaşmaktadır. Birçok ülke ulusal düzenlemeleri ile UFRS arasında harmonizasyon çalışmaları yapmaktadır. Günümüzde uluslararası alanda ortak set olarak kabul edilen muhasebe standardı UFRS’dir. Örneğin Avrupa Birliği ülkelerinde borsada işlem gören şirketler 2005 yılı itibariyle mali tablolarını UFRS’ye uygun şekilde hazırlamaktadırlar. Günümüzde birçok ülkede ya doğrudan UFRS kullanılmakta ya da UFRS’ye paralele düzenlemeler yapılmaktadır.
 

Türkiye’de de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) 01.01.2005 tarihinden itibaren SPK’ya tabi şirketlerin UFRS’ye paralel muhasebe uygulamasını zorunlu kılmıştır. Bu uygulama sadece SPK’ya tabi şirketlerle sınırlı kalmakta diğer işletmeler için uygulama şansı ortaya çıkamamaktadır. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun (TMSK) çıkardığı Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) UFRS ile paralellik göstermektedir. Türk Ticaret Kanunu Taslağı da muhasebe uygulamasında TMSK’nın standartlarını referans göstermektedir. TFRS uygulamasının ülkemizde önümüzdeki yıllarda daha da yaygınlaşması beklenmektedir. Gerek AB gerekse tüm dünyada muhasebe standartlarında harmonizasyon çabaları UFRS üzerine yoğunlaşmaktadır. Türkiye’nin ihtiyacı olan yüksek kalitede muhasebe standartlarının oluşturulması, UFRS’ye uyumun sağlanması ve uygulamadaki çok başlılığın ortadan kaldırılması amacıyla TMSK’nın oluşturduğu standartların kullanılması daha uygun olacaktır.
 

UFRS genelde halka açık, büyük işletmelerde kullanılmaktadır. Ancak KOBİ diye nitelendirilen Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) için bu standartların uygulanması zorlaşmaktadır. Bu bağlamda çeşitli otoriteler KOBİ’ler için uygun muhasebe standartlarının oluşturulması için çalışma başlatmışlardır. Basel II ilkelerinin uygulanmasıyla birlikte KOBİ’ler için muhasebe standartları oluşturma zorunluluğu daha da önem kazanacaktır. 

 

2. KOBİ’LER VE FİNANSAL TABLOLARIN ŞEFFAFLIĞI
 

Türkiye’de yapılan KOBİ tanımlarında, esas olarak istihdam edilen personel sayısı, toplam aktif büyüklüğü, sermaye, yatırım veya kredi tutarı gibi ölçütler dikkate alınmış ve kurumlar farklı KOBİ tanımı geliştirmişlerdir. 18.11.2005 tarih ve 25997 sayılı resmi gazetede yayımlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmeliğe göre KOBİ’ler 250 kişiden az çalışanı olan ve yıllık satış hasılatı ya da bilançosu 25.000.000 YTL’yi aşmayan işletmeler olarak tanımlanabilir.
 

KOBİ’ler gelişmekte olan tüm ekonomilerde olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de istihdamın yüzde 64'ü ve katma değerin yüzde 36'sı KOBİ'ler tarafından sağlanmaktadır.
 

Türkiye’de finansal raporlama sürecinde kullanılacak ortak ve geçerli bir standart bulunmamakta, uygulama ağırlıklı olarak vergi mevzuatı çerçevesinde şekillenmektedir. Bu nedenle, mali tablolar vergi üzerine odaklanmakta, gerçeği yansıtmaktan uzaklaşmaktadır. KOBİ’lerin de genelde vergi mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirme anlamında, vergisel finansal raporlama yaptıklarını görüyoruz. Ancak Basel II ilkeleri ile birlikte gereksinim duyulan finansman temini, şeffaf finansal raporlama temeline dayalı bir sistemi zorunlu kılmaktadır. Bu alanda kendini geliştirememiş KOBİ’lerin varlığını sürdürme açısından sıkıntı çekebileceklerini düşünüyoruz.

 

3. KOBİ’LER İÇİN MUHASEBE STANDARTLARI NASIL OLMALIDIR?
 

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından yapılan araştırmalarda genel kabul görmüş sonuç KOBİ’lerde doğrudan UFRS’nı uygulanmaması şeklindedir. Bunun sonucu olarak KOBİ’ler için yeni bir muhasebe standartları çalışması başlatılmıştır. Kasım 2006 itibariyle taslak standartlar yayınlanmaya başlanmıştır. Taslaklar genelde UFRS’nin biraz daha basite indirgenmiş hali şeklindedir. Ancak burada UFRS’nin özetidir demek doğru olmaz. Çünkü UFRS’de olmayan bazı durumlar burada ele alınmıştır.
 

Taslak standartlar 38 bölümden oluşmaktadır. Bu başlıklar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

 

Tablo 1: KOBİ Muhasebe Standartları Taslak Bölümleri

 

Bölüm	Başlık	Bölüm	Başlık
1	Kapsam	20	Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar
2	Kavramlar ve Genel İlkeler	21	Özkaynaklar
3	Mali Tabloların Sunumuna İlişkin Genel Esaslar	22	Hasılat
4	Bilanço	23	Devlet Teşvik ve Yardımları
5	Gelir Tablosu	24	Borçlanma Maliyetleri
6	Özkaynak Değişim Tablosu, Dağıtılmamış Karlar Tablosu	25	Hisseye Dayalı İşlemler
7	Nakit Akış Tablosu	26	Değer Düşüklüğü
8	Finansal Tablo Dipnotları	27	Çalışanlara Sağlanan Faydalar
9	Konsolide Finansal Tablolar	28	Ertelenen Vergiler
10	Muhasebe Politikaları Tahminler ve Hatalar	29	Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzenlenmesi
11	Finansal Varlık ve Borçlar	30	Yabancı Para İşlemlerinin Çevrilmesi
12	Stoklar	31	Bölümlere Göre Raporlama
13	İştirakler	32	Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar
14	Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüsler	33	İlişkili Taraf Açıklamaları
15	Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller	34	Hisse Başına Kazanç
16	Maddi Duran Varlıklar	35	Özellikli Sektörler
17	Maddi Olmayan Duran Varlıklar	36	Satış Amaçlı Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler
18	İşletme Birleşmeleri ve Şerefiye	37	Ara Dönem Finansal Tablolar
19	Kiralama İşlemleri	38	İlk Uygulama

Kaynak: www.iasb.org               

 

TMSK ilgili taslak çalışmalarına benzer çalışmalar başlatmıştır. Taslak halinde olan TTK’nda konunun ele alınması yerinde olacaktır. Oluşturulan standartların KOBİ’lerin gereksinimlerine cevap vermesi gerekir. Ayrıca bu standartların uygulanmasında fayda maliyet analizi iyi saptanmalıdır. KOBİ’lerin de kendi arasında çok farklı işletme büyüklüklerine sahip olduğu düşünlürse, tüm kobiler için tek set standart belirlenmesi de bazı sakıncaları gündeme getirebilir. Örneğin halka açık KOBİ niteliğinde bir işletme ile 10 çalışanı olan mikro bir KOBİ’nin aynı standartları uygulaması uygun olmayabilir.

 

4. SONUÇ
 

Türkiye ekonomisi açısından KOBİ’lerin önemi tartışılamaz. KOBİ’lerin finansal raporlama sürecinde şeffaflığın sağlanası muhasebe standartları ile mümkün olabilir. TMSK tarafından KOBİ’ler için IASB tarafından yapılan çalışmaların yakından takip edilmesi ve benzer çalışmalar içine girilmesi, yerinde yaklaşımlar olarak değerlendirilebilir.

 
 

 

5. KAYNAKÇA
 

• Akdoğan, Nalan, “Türkiye Muhasebe Standartları’nın İlk Uygulanmasında Uyulacak Esaslar ve TFRS’ye Geçiş Bilançosunun Düzenlenmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, Mart 2006.
• Aksoy Tamer, “Finansal Raporlama ve Raporlama Standartlarında Uyumlaştırma ve UMS ve UFRS bazında Küresel Muhasebe Standartları Setine Yöneliş Eğilimi”, İSMMMO, Mali Çözüm, Sayı:71, Nisan-Haziran 2005.
• Akgül Başak, Akay Hüseyin, Uluslararası Muhasebe Standartları ve Türkiye’de Uygulama Etkinliğine İlişkin Bir Araştırma, Türkmen Kitabevi 2004.
• Apak Sudi, Yıldız Fehmi, “Türkiye’de Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Uygulanabilecek Muhasebe Standartlarının Oluşturulması Çalışmalarının İncelenmesi”, 26. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 23-27 Mayıs 2007, Antalya
• Deloitte, IFRSs in Your Pocket 2006, January 2006.
• İbiş Cemal, Özkan Serdar, “Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına Genel Bakış”, İSMMMO, Mali Çözüm, Sayı: 74, Ocak-Mart 2006
• Mısırlıoğlu Ufuk, “UFRS ve Basel II’nin İşletme Faaliyetleri Üzerindeki Etkileri”, İSMMMO, Mali Çözüm, Sayı:76, Haziran-Temmuz 2006.
• Sayar Zafer, “Oluşturulmakta Olan Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun Işığı Altında Türkiye’de Muhasebe Standartlarının Mevcut Durumu ve Kamuyu Aydınlatma”, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:8, 2002.
• Sayar Zafer A.R., Okur Mahmut, “KOBİ Finansal Raporlama Standartları Taslağı ve Ülkemizde Uygulanabilirliği”, 26. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 23-27 Mayıs 2007, Antalya
• Türker Masum, “Türkiye Muhasebe Standartlarının Gelişimi”, Dayanışma, İSMMMO, Sayı:87, Ekim 2005.
• Ulusan Hikmet, “Menkul Kıymet Borsalarına Kayıtlı Şirketlerde IAS/IFRS’nin Kabulü veya IAS/IFRS’ye Uyum”, Muhasebe Denetime Bakış, Mayıs 2005.
• Uyar Süleyman, Aygören Hakan, “Basel II İlkelerinin KOBİ’lere Olası Etkileri: Finansman Maliyeti, Finansal Raporlama ve Muhasebe Açısından Değerlendirme”, İSMMMO, Mali Çözüm, Sayı:77, Ağustos-Ekim 2006.
• Üstündağ Saim, “Global Muhasebe Standartlarına Doğru”, Active Bankacılık ve Finans, Yıl:5, Sayı:28, Ocak-Şubat 2003.
• Üstünel Bülent, “Türkiye’de Uluslararası Muhasebe Standartları Uygulamasına Geçiş”, http://bsy.marmara.edu.tr/TR/sempozyum_bildirileri/Bulent%20USTUNEL_178–181_.pdf, 15.12.2006.
• Yalkın Yüksel Koç, Demir Volkan, Demir Defne, “UFRS ve Türkiye’de Finansal Raporlama Standartlarının Gelişimi”, Mali Çözüm, Özel Sayı, 2006 (17. World Congress of Accountants).

06.06.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.