Soner Ülgen
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
sonerankara@yahoo.com

Tamamlanmış Komple Yatırım, Devam Eden Komple Yatırım. Tevsi Yatırım ve Bir Puan Vergi İndiriminin Birlikte Bulunması Durumunda İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması

Örnek: Mükellef kurumunun 2023 takvim yılı I. Geçici Vergi Döneminde ticari bilanço karı 82.000.000,00 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 3.000.000,00 TL olarak hesaplanmıştır. Mükellefin anılan geçici vergi döneminde aşağıdaki ayrıntıları yer alan üç ayrı yatırım teşvik belgesi mevcuttur. Öte yandan, sanayi sicil belgesine haiz imalatçı olan mükellef Kurumlar Vergisi Kanununun 32/8’nci maddesi uyarınca bir puan vergi indirimden faydalanmaktadır.

Mükellefin tamamlama vizesi alınmış komple yatırımdan kaynaklanan, yine yatırım harcamaları devam eden komple yatırım ve tevsi yatırım dolayısıyla kullanabileceği yatırıma katkı tutarları mevcut olup, yatırım teşvik belgelerine ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir;

1- TAMAMLAMA VİZESİ ALINMIŞ KOMPLE YATIRIM

Şirket komple yeni yatırım yapmak üzere maden ocağı tesisi için (yatırımın konusu; US-97 132. Uranyum ve Toryum Cevherleri Hariç; Demir Dışında Kalan Metal Cevherleri Madenciliği-Yatırıma katkı oranı: %40, vergi indirim oranı: %80, yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde kullanılabilecek kısmı: %80) 01.10.2019 tarih ve 1758961 sayılı yatırımı için teşvik belgesi almıştır. 2012/3305 sayılı Karara göre düzenlenmiş yatırım teşvik belgesi kapsamındaki toplam 130.000.000,00 TL’lik yatırımına 08.10.2019 tarihinde başlamış olup, bu yatırıma ilişkin olarak 2019, 2020 ve 2021 takvim yıllarında belge üzerinde yer alan yatırım tutarının tamamını gerçekleştirmiştir.

2021 takvim yılı Kasım ayında tamamlama vizesi için başvuruda bulunulmuş ve 2022 takvim yılı Mart ayında tamamlama vizesi alınmıştır.

Bu teşvik belgesi kapsamında 08.10.2019 tarihi ile tamamlama vizesi için başvurulan geçici vergi döneminin son günü olan 31.12.2021 tarihi yatırım dönemi olup, 2022 takvim yılından itibaren işletme dönemine geçilmiştir. Tamamlanan Komple yatırımdan 2022 takvim yılının ilk geçici vergi döneminden itibaren kazanç elde edilmeye başlanmıştır.  Mükellefin sahip olduğu belgedeki yatırım konusu Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın geçici 8’nci maddesi uyarınca imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenmiş bir belge olmadığından ilave yüzde 15 yatırıma katkı tutarından ve yüzde yüz vergi indiriminden faydalanamamaktadır.

Alınan teşvik belgesi kapsamında mükellefin yatırım ve işletme döneminde yararlanabileceği yatırıma katkı tutarları aşağıdaki gibi olacaktır;

YATIRIM TUTARI		130.000.000,00
YATIRIMA KATKI ORANI	40%	52.000.000,00
Yatırım Döneminde	80%	41.600.000,00
İşletme Döneminde	20%	10.400.000,00

Şirketçe yatırım döneminde 52.000.000,00 TL’lik yatırıma katkı tutarının 32.000.000,00 TL’lik kısmından, diğer faaliyetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak suretiyle indirimli kurumlar vergisinden yararlanılmıştır.

5520 sayılı Kanunun 32/A maddesinin ikinci fıkrası uyarınca  indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan kısmı hariç olmak üzere kalan yatırıma katkı tutarı olan (52.000.000,00-32.000.000,00=) 20.000.000,00 TL’lik yatırıma katkı tutarı 2022 takvim yılından itibaren ( yatırımın tamamlandığı hesap dönemini olan 2021 takvim yılını izleyen yıllarda) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacağından,  2022 takvim yılında 20.000.000,00 TL’lik yatırıma katkı tutarı 2022 takvim yılı için belirlenen 122,93 oranındaki yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle {(20.000.000,00*2,2293=) 44.586.000,00 TL] 2022 takvim yılında endekslenmiştir.  2022 takvim yılında komple yatırımdan elde edilen kazanç dolayısıyla 4.500.000,00 TL’lik indirimli kurumlar vergisinden faydalanılmış olup, 2023 takvim yılına devreden yatırıma katkı tutarı (44.586.000,00-4.500.000,00=) 40.086.000,00 TL’dir.

2023 Takvim yılında I. Geçici vergi dönemine devreden 40.086.000,00 TL’lik yatırıma katkı tutarı 2023 takvim yılı I. Geçici vergi dönemi için belirlenen %8,77 yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle dikkate alınacağından, endekslenmiş yatırıma katkı tutarı (40.086.000,00*1,0877=) 43.601.542,20 TL olarak hesaplanmıştır.

2- DEVAM EDEN TEVSİ YATIRIM

Şirket Balıkesir ilinde sahip olduğu diğer maden ocağı için tevsi yatırım yapmak üzere 05.02.2023 tarihinde ve 357876 sayılı yatırımı için teşvik belgesi almıştır. 2012/3305 sayılı Karara göre düzenlenmiş yatırım teşvik belgesi kapsamındaki toplam 50.000.000,00 TL’lik yatırımına 25.02.2023 tarihinde başlamış olup, bu yatırıma ilişkin olarak 2023 takvim yılı başında 10.000.000,00 TL’lik makine alınmış ve bu makinenin montajı tamamlanarak ve üretim sürecinde kullanılmaya başlanmıştır. (Yatırıma katkı oranı: %20, vergi indirim oranı: %55 yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde kullanılabilecek kısmı: %80)

Mükellefin yatırım ve işletme döneminde yararlanabileceği yatırıma katkı tutarları aşağıdaki gibi olacaktır;

YATIRIM TUTARI		50.000.000,00
YATIRIMA KATKI ORANI	20%	10.000.000,00
Yatırım Döneminde	80%	8.000.000,00
İşletme Döneminde	20%	2.000.000,00

3- DEVAM EDEN KOMPLE YATIRIM

Şirket Çankırı ilinde komple yeni yatırım yapmak üzere (öncelikli yatırım konularında yer alan; US 97 Kodu: 2423 Eczacılıkta ve Tıpta Kullanılan Kimyasal ve Bitkisel Kaynaklı Ürünlerin İmalatı) 08.11.2020 tarih ve 258998 sayılı yatırımı için teşvik belgesi almıştır. 2012/3305 sayılı Karara göre düzenlenmiş yatırım teşvik belgesi kapsamındaki toplam 100.000.000,00 TL’lik yatırımına 25.01.2021 tarihinde başlanmış olup, bu yatırıma ilişkin olarak 2021 ve 2022 takvim yıllarında belge konusu yatırım harcamalarının 40.000.000,00 TL’lik kısmı gerçekleştirilmiştir. 2021 ve 2022 takvim yıllarında bu teşvik belgesi kapsamda yatırıma katkı tutarından matrah yetersizliği nedeniyle yararlanılmamıştır. (Yatırıma katkı oranı: %40, vergi indirim oranı: %80, yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde kullanılabilecek kısmı: %80)

2023 takvim yılı ilk geçici vergi döneminde bu belge kapsamında harcama yapılmamıştır. 

Mükellefin sahip olduğu belge Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın geçici 8’nci maddesi uyarınca imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenmiş bir belge olduğu için : Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın geçici 8’nci maddesi uyarınca imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 01.01.2017 ile 31.12.2022 tarihleri arasında gerçekleştirilen yatırım harcamaları için; yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere, teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanır’ hükmü yer dikkate alınmak suretiyle geçici 8’nci maddenin sağladığı avantajlardan faydalanacaktır.

Şirketçe bu teşvik belgesi kapsamında 2021 ve 2022 takvim yıllarında yapılan harcamalardan kaynaklı hak kazanılan yatırıma katkı tutarları için yüzde yüz vergi indiriminden faydalanılabilecektir.

Mükellefin yatırım ve işletme döneminde yararlanabileceği yatırıma katkı tutarları aşağıdaki gibi olacaktır;

YATIRIM TUTARI		100.000.000,00
YATIRIMA KATKI ORANI	40%	40.000.000,00
Yatırım Döneminde	80%	32.000.000,00
İşletme Döneminde	20%	8.000.000,00

Yatırım döneminde indirimli kurumlar vergisinin hesaplanması açısından aşağıda yer alan sınırlamalara dikkat edilerek indirimli kurumlar vergisinin uygulanması gerekmektedir. Buna göre;

1. Gerçekleştirilen yatırım harcamasını aşmamak (40.000.000,00 TL)
2. Yatırıma katkı tutarın aşmamak (32.000.000,00 TL) (yapılan harcama tutarının yüzde 15’i oranında ilave yatırıma katkı tutarı hakkı kazanılmıştır)

Mükellefçe komple yatırım ve tevsi yatırım elde edilen kazanca indirimli kurumlar vergisi uygulandıktan sonra kalan matrahın tamamına indirimli kurumlar vergisi uygulanabilecektir. Aşağıda hesaplamalara yer verilmiştir.

2023 TAKVİM YILI I. GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ BEYANNAMESİ

2023 takvim yılı I. Geçici vergi dönemi ticari bilanço karı 82.000.000,00 TL, Kanunen Kabul Edilmeyen Gideri ise 3.000.000,00 TL’dir. Mükellefin üçüncü geçici vergi dönemi beyannamesini yaparken aşağıda yer alan süreçlere göre hareket edilecektir.

• Öncelikle sanayi sicil belgesine haiz imalatçı olan mükellefin Kurumlar Vergisi Kanununun 32/8’nci maddesi kapsamında üretimden elde edilen kazancın tespitine ilişkin hesaplama yapılacaktır. Buna ilişkin hesaplama aşağıdaki gibidir;

Üretiminden Elde Edilen Kazanç	400.000.000,00
Balıkesir Üretim Hasılatı (250.000.000 TL)
Sivas Üretim Hasılatı (150.000.000 TL)
Üretim Satış Maliyeti	225.000.000,00
Balıkesir Üretim Maliyeti (150.000.000 TL)
Sivas Üretim Maliyeti (75.000.000 TL)
Üretim Geliri	175.000.000,00
Müşterek Genel Gider Payı	95.000.000,00
İndirimi Konu Üretim Geliri	80.000.000,00
Maliyet Toplamı	225.000.000,00
Satılan Mamul Maliyeti	225.000.000,00
Balıkesir Üretim Maliyeti (150.000.000 TL)
Sivas Üretim Maliyeti (75.000.000 TL)
Müşterek Genel Giderler Toplamı	95.000.000,00
Pazarlama Satış Dağıtım	25.000.000,00
Genel Yönetim Giderleri	20.000.000,00
Finansman Giderleri	50.000.000,00

• İkinci olarak Komple Yatırımdan Elde Edilen Kazancın Tespit Edilmesi Gerekmektedir.  Komple yatırım Sivas ilinde yapılan maden ocağı yatırımıdır. Komple yatırımdan elde edilen kazancın hesaplaması aşağıdaki gibidir;

Komple Yatırımdan Elde Edilen Kazancının Hesabı:

Üretiminden Elde Edilen Kazanç	150.000.000,00
Sivas Üretim Hasılatı (150.000.000 TL)
Üretim Satış Maliyeti	75.000.000,00
Sivas Üretim Maliyeti (75.000.000 TL)
Üretim Geliri	75.000.000,00
Müşterek Genel Gider Payı	31.666.666,67
Komple Yatırımdan Elde Edilen Kazanç	43.333.333,33

Müşterek genel giderler Balıkesir üretim maliyeti ile Sivas üretim maliyetinin toplam maliyeti içerisindeki payları bulunmak suretiyle dağıtıma tabi tutulmuştur. Buna göre ticari bilanço karının 43.333.333,33 TL’lik kısmı komple yatırımdan elde edilen kazanç olarak indirimli kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

• 2023 takvim yılı I. Geçici vergi döneminde tamamlanan 10.000.000,00 TL’lik harcama Kısmı İlgili Olarak İndirimli Kurumlar Vergisi Matrahının Tespiti:

Sabit kıymetler	Amortisman Düşülmeden Önceki brüt tutar
250-Arazi ve Arsalar	1.000.000,00 TL
252-Binalar	70.000.000,00 TL
253-Tesis Makine ve Cihazlar	39.250.000,00 TL
258-Yapılmakta Olan Yatırımlar	40.000.000,00 TL
TOPLAM	150.250.000,00 TL

Tevsi yatırıma isabet eden kazanç tutarının hesaplanmasında amortismana tabi olmayan boş arsa ve araziler dikkate alınmayacağından, oranlamada dikkate alınacak tutar (150.250.000,00 TL – 1.000.000,00 TL) 149.250.000,00 TL’dir. Buna göre tevsi yatırıma isabet eden kazanç tutarı aşağıdaki gibi tespit edilecektir.

Tevsi yatırıma isabet eden kazanç tutarı	=	Gerçekleşen tevsi          Yatırım tutarı	X Ticari bilanço kârı
		Dönem sonu toplam sabit kıymet tutarı

 

Tevsi yatırıma isabet eden kazanç tutarı	=	10.000.000,00 TL	X 82.000.000,00 TL
		149.250.000,00 TL
	=	%6,7x 82.000.000,00 TL
	=	5.494.137,35 TL

Yukarıdaki hesaplamalara göre tevsi yatırımdan elde edilen kazanca isabet eden indirimli kurumlar vergisine tabi matrahı 5.494.137,35 TL olacaktır.

Buna göre ticari bilanço karının 5.494.137,35 TL’lik kısmı tevsi yatırımdan elde edilen kazanç olarak indirimli kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Bir puan vergi indirimi dikkate alınmak suretiyle uygulama yapılması gerektiği unutulmalıdır.

Buna göre mükellefin 2023 yılı I. Geçici Vergi Beyannamesinde üç farklı yatırım teşvik belgesi ve üretimden elde edilen kazanç bulunduğu için öncelikle;

• Öncelikle üretimden elde edilen kazanç tespit edilmiş,
• Sonra komple yatırımdan elde edilen kazanç belirlenmiş,
• Daha sonra ise tevsi yatırımdan elde edilen kazanç hesaplanmıştır.

Şimdi olayı fazla karıştırmadan devam edelim.  Kanunun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisinden yararlanacak olan sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerin aynı dönemde üretim faaliyetlerinden veya ihracat faaliyetlerinden kazanç elde etmiş olmaları halinde, hem Kanunun 32’nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları kapsamında 1 puanlık indirimden hem de Kanunun 32/A maddesi kapsamında yatırım teşvik belgelerindeki vergi indirim oranına göre indirimli kurumlar vergisinden aynı anda yararlanmaları söz konusu olabileceğinden, öncelikle Kanunun 32’nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları kapsamında tespit edilen matraha 1 puanlık indirim uygulanacak sonrasında ise tespit edilen indirimli bu orana Kanunun 32/A maddesi kapsamındaki vergi indirimi oranının uygulanması gerekecektir.

Buna göre mükellefin üretim faaliyetinden elde ettiği kazancı olan 80.000.000,00 TL’ye isabet matrah kısmı için bir puan vergi indirimi uygulanacak ve kurumlar vergisi yüzde 19 olarak dikkate alınacaktır. Anılan dönemde KVK’nu 32/A madde kapsamında komple yatırımdan elde edilen kazanç, tevsi yatırımdan elde edilen kazanç ve diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç dolayısıyla mükellefin bu matrah kısmının tamamı için indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanma imkanı bulunduğundan, teşvik belgesinde yer alan vergi indirim oranları dikkate alınmak suretiyle yüzde 19 orana indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanacaktır.

Üretimden Elde Edilen Kazancın Matrah İçerisindeki Payı:

Matrah	85.000.000,00
Üretimden Elde edilen Kazanç	80.000.000,00
Ticari Bilanço Karı	82.000.000,00
Üretimden Elde Edilen Kazanç/Ticari Bilanço Karı	0,9756
(Üretimden Elde Edilen Kazanç/Ticari Bilanço Karı)* Matrah	82.926.829,27

Aşağıdaki tabloda üretimden elde edilen kazanca isabet eden 80.000.000,00 TL vergi matrahının;

• 43.333.333,33 TL’lik kısmına komple yatırımdan elde edilen kazanç dolayısıyla yüzde (19*0,80=) %3,80 vergi oranı,
• 5.494.137,35 TL’lik kısmına tevsi yatırımdan elde edilen kazanç dolayısıyla yüzde (19*0,55=) % 8,55 vergi oranı,
• 31.172.529,32 TL’lik kısmına diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç dolayısıyla vergi oranına (%19 oranı dikkate alınmak suretiyle) yüzde yüz vergi indirimi uygulanmıştır.
• Kalan 5.000.000,00 TL’lik matraha ise diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç dolayısıyla vergi oranına (%20 oranı dikkate alınmak suretiyle) yüzde yüz vergi indirimi uygulanmıştır.

VERGİ MATRAHI	85.000.000,00
KOMPLE YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ DOLAYISIYLA YKT	43.333.333,33
TEVSİ YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ DOLAYISIYLA YKT	5.494.137,35
DİĞER FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇ YKT	31.172.529,32
DİĞER FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇ YKT	5.000.000,00

 

Vergi Oranı	İndirimli Hesaplanan Vergi	İndirimli Vergi Olmasaydı Ödenecek KV	Yararlanılan Katkı Tutarı
3,80%	1.646.666,67	8.233.333,33	6.586.666,67
8,55%	469.748,74	1.043.886,10	574.137,35
0,00%	0,00	5.922.780,57	5.922.780,57
0,00%	0,00	1.000.000,00	1.000.000,00
	2.116.415,41	16.200.000,00	14.083.584,59

Geçiçi Vergi Beyannamesi:

Üretimden Elde Edilen Kazanç	80.000.000,00
Ticari Bilanço Karı	82.000.000,00
Kanunen kabul edilmeyen gider	3.000.000,00
Kar ve İlaveler Toplamı	85.000.000,00
KAR	85.000.000,00
KVK’nın 32/A Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergiye) Tabi Matrah	85.000.000,00
KVK’nın 32/A Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergi) Oranı	2,4899[1]
KVK’nın 32/8 Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergiye) Tabi Matrah	0,00
KVK’nın 32/8 Madde Kapsamında İndirimli (Geçici Vergi) Oranı	0,00
Genel Orana Tabi Geçici Vergi Matrahı	0,00
Geçici Vergi Matrahı	85.000.000,00
Hesaplanan Geçici Vergi	2.116.415,41

• Anılan dönemde üretimden elde edilen kazanç tutarı olan 82.926.829,27 TL, ticari kazanç tutarından fazla olduğundan üretimden elden edilen 80.000.000,00 TL’ye bir puan indirim uygulanacak, kalan 5.000.000,00 TL için vergi oranı yüzde 20 olarak dikkate alınmıştır.  
• Komple yatırımdan elde edilen kazanç tutarı olan 43.333.333,33 TL ile devam eden tevsi yatırımdan elde edilen kazanç tutarı olan 5.494.137,35 TL tutarlarına yüzde 19 vergi oranı dikkate alınmak suretiyle indirimli kurumlar vergisi uygulanmıştır. Komple yatırımdan elde edilen kazanç tutarı olana 43.333.333,33 TL’lik matraha (19*0,80=) % 3,8 oranı uygulanmış, tevsi yatırımdan elde edilen kazanç tutarı olana 5.494.137,35 TL’lik matraha (19*0,55=) % 8,55 oranı uygulanmıştır.
• Buna göre toplam üretimden elde edilen kazanç tutarı olan 80.000.000,00 TL’nin (43.333.333,33 +5.494.137,35 =) 48.827.470,68 TL’lik kısmına %19 oranı dikkate alınmak suretiyle sırasıyla % 3,8 ve % 8,55 oranları uygulanmıştır.
• Üretimden elde edilen kazanç tutarından kalan kısım olan 34.099.358,59 TL için ise diğer faaliyetlerden elde edilen gelir olarak vergi indirimi oranı yüzde yüz uygulanmış ve bu matrah tutarı üzerinden kurumlar vergisi hesaplanmamıştır. Yararlanılan yatırıma katkı tutarı yüzde 19 oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanmıştır.
• Mükellef kurumun anılan dönemde vergi matrahı 85.000.000,00 TL olduğu için bu matrahtan üretimden elde edilen kazancın düşülmesi sonucu kalan tutar olan (85.000.000,00- 80.000.000,00=) 5.000.000,00 TL’ye % 20 oranı dikkate alınmak suretiyle diğer faaliyetlerden elde edilen gelir olarak indirimli kurumlar vergisi uygulanmıştır.  Vergi indirimi oranı yüzde yüz olduğu için bu matrah tutarı üzerinden kurumlar vergisi ödenmemiştir. Yararlanılan yatırıma katkı tutarı yüzde 20 oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanmıştır.

---

[1] Matrahın bir kısmı yüzde 3,8, bir kısmı 8,55 ve bir kısmı ise yüzde 0 oranında vergiye tabi olduğu için e- beyanname sistemi vergi oranı kısmına ayrı ayrı oranları yazma imkanı vermediği için vergi oranı (2.116.415,41/85.000.000,00= )0,02489 şeklinde yazılmıştır.

21.06.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.