Sebahattin Eriş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
musavir42@hotmail.com

Binek Otomobiller İçin Getirilen Gider Kısıtlamaları 2019 Yılı İçin Uygulanacak Mı?

07.12.2019 tarihinde yayımlanan 7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la; binek otomobillerin tüm giderlerine miktar ve oransal bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Söz konusu miktarlar ve oranlar, hemen hemen ilgili herkes tarafından bilindiği için aşağıda yeniden ver verilmemiş ve bu yeni düzenlemenin başka yönleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Bu yeni uygulama ile getirilen gider kısıtlamalarına yönelik; yürürlük tarihleri ve kısıtlamaların geçerli olduğu dönemler, başka bir ifade ile bu yeni düzenlemenin AYIRIM NOKTALARI aşağıda 3 aşamada ayrı ayrı anlatılmaya çalışılmıştır.

7194 Sayılı Kanun’un 13’üncü ve 14’üncü maddeleriyle, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazançta “İndirilecek Giderleri” anlatan 40’ıncı ve Serbest Meslek Kazançlarında “Mesleki Giderleri” anlatan 68’inci maddelerinde yapılan değişikliklerle; işletmelerin ve serbest meslek erbabının kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerin her türlü giderleri için, yeni bir uygulama olarak gider kısıtlamasına gidilmiştir.

Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 40/1-7’nci ve 68/1-4’üncü maddelerinde yapılan değişikliğin uygulamasında; binek otomobillerin iktisap bedeline yönelik bentte yer alan söz konusu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacağından, gider olarak dikkate alınabilecek amortisman tutarının tespitinde binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarların dikkate alınacağı düzenlenmiştir.

Söz konusu her iki fıkrada ayrı ayrı yer alan “…Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)” şeklindeki bu düzenleme; hem yapılan GİDER KISITLAMALARININ uygulanması yönünden AYIRIM NOKTASINI belirlemekte hem de yazımın konusunu oluşturmaktadır.

Ancak, 7194 Sayılı Kanun’la getirilen bu yeni hükümlere Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildiği ve Resmi Gazete’de yayımlandığı aynı şekli ile yer vermemiz gerekecektir. Çünkü, söz konusu hükümlerin sistematik yeri ve hangi fıkra için hüküm ifade ettikleri; bu yeni uygulamanın yürürlük tarihleri ve uygulanma dönemleri açısından çözüm sağlayacaktır.

MADDE 13 – 193 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1), (5) ve (7) numaralı bentlerine sırasıyla aşağıdaki parantez içi hükümler eklenmiştir.

“(Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde  işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.)”

“(Şu kadar ki faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i indirilebilir.)”

“(Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)”

MADDE 14 – 193 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin birinci fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerine sırasıyla aşağıdaki parantez içi hükümler eklenmiştir.

“(Şu kadar ki özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)”

“(Şu kadar ki binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel tüketim vergisi ve  katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.)”

Ortada henüz yayımlanmış bir tebliğ ve benzeri ikincil bir düzenleme olmadığı için, konu aşağıda sadece kanundaki bu yeni hükümlere göre açıklanmaya çalışılmıştır.

OLAYIN 3 FARKLI YÖNÜ VARDIR

1- 07.12.2019 TARİHİNDEN ÖNCE ALINAN BİNEK OTOMOBİLLERİN DURUMU

07.12.2019 tarihinden önce alınan söz konusu araçlarda 2019 yılı son geçici vergi döneminde ya da 2019 yılı için yıllık dönemde, ne iktisap bedeli yönünden, ne ÖTV ve/veya KDV’nin maliyete eklenmesi ya da bunların tamamının giderleştirilmesi yönünden, ne amortisman giderleri ne de bu araçların normal giderleri yönünden herhangi bir kısıtlama yoktur.

Ayrıca, 07.12.2019 tarihinden önce alınan söz konusu bu araçlar için; ne 2019 yılı ne de müteakip yıllarda herhangi bir amortisman gideri kısıtlaması da yoktur. Bu araçların amortismanları tamamlanıncaya kadar, eski hükümlerle ayrılmaya devam edilebilecektir.   

2- 07.12.2019-31.12.2019 TARİH ARALIĞINDA ALINAN BİNEK OTOMOLİLLERİN DURUMU

Burada da 2 farklı Konu vardır.

Yapılan Giderler Yönünden

07.12.2019 tarihinden çok önce, ya da önceki yıllarda ya da bu tarih ve 31.12.2019 tarihine  kadar alınan söz konusu bu araçlarda; yapılan giderler yönünden 2019 yılını ilgilendirebilecek herhangi bir kısıtlama olmayıp, tüm bu araçlar için yapılan giderlerin %30 oranındaki kısıtlaması 01.01.2020 tarihinden sonraki vergilendirme dönemlerinde başlayacaktır.

Başka bir ifade ile, söz konusu araçların 01.01.2020 tarihinden sonraki yapılan giderleri belirlenen oranda kısıtlamaya tabi tutulacak, ancak 2019 yılı için herhangi bir kısıtlama uygulanmayacaktır.    

Ayrıca yine 07.12.2019 – 31.12.2019 tarihleri aralığında alınan söz konusu araçların; ÖTV ve/veya KDV’lerinin direkt giderleştirilmesi yönünden de bir kısıtlama yoktur.

Çünkü 07.12.2019 – 31.12.2019 tarih aralığında alınan araçlar için sadece gider sınırı olarak iktisap bedeli tutarı belirlenmiş ve buna yönelik amortisman giderlerine bir kısıtlama getirilmiştir.

ÖTV ve/veya KDV’nin gider olarak dikkate alınabileceği tutarları içeren GVK’nın 40/1.maddesinin 1.fıkrasına yapılan ilave hükmün yürürlük tarihi 01.01.2020 tarihi olup söz konusu hükmün; yasanın yayım tarihinden itibaren uygulanacağına ya da “..binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarın “ dikkate alınacağına yönelik her hangi bir ifade bulunmamaktadır.    

Amortismanları Yönünden

07.12.2019 – 31.12.2019 tarihleri arasında alınan binek otomobillerin amortisman giderlerine yönelik bir kısıtlama olup olmadığı ile ilgili karmaşıklık da zaten burada başlamaktadır.  

7194 sayılı Kanun’un yukarıda yer verdiğim 13.maddesi ile GVK’nun 40/1.maddesinin 7.bendine eklenen hükümde ve 14.maddesi ile GVK’nun 68/1.maddesinin 4.bendine eklenen hükümde  “…Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.” ayırımına yer verilmiş ve her iki fıkra sonunda sadece bu  iki fıkrayı ilgilendirecek şekilde ayrı ayrı kullanılmıştır.   

Söz konusu 13.maddenin ya da 14.maddenin tamamı için “..Bu maddenin uygulanmasında..” ya da “…Bu hükümlerin uygulanmasında…” denilmemiş, sadece GVK’nun 40/1.maddesinin 7.bendine eklenen fıkranın sonuna ve 68/1.maddenin 4.bendine eklenen fıkranın sonuna ihdas edilerek ve “…bu hükmün uygulanmasında ..”ifadesi özenle kullanılarak; sadece amortisman giderlerinin anlatıldığı söz konusu fıkralardaki İKTİSAP BEDELİ TUTARLARININ belirlenmesine gidilmiş ve yürürlük tarihinden itibaren geçerli olması sağlanmıştır.   

Dolayısı ile, 06.12.2019 tarihinde alınan söz konusu bir araca yönelik İKTİSAP BEDELİ TUTARI amortisman gideri yönünden herhangi bir hüküm ifade etmemekte, amortisman süresi doluncaya kadar herhangi bir gider kısıtlamasına tabi bulunmamakta, ancak 07.12.2019 tarihinde alınan söz konusu bir araca yönelik belirleyici bir İKTİSAP BEDELİ TUTARI kavramı ve buna dayalı olarak amortisman gideri kısıtlaması bulunmaktadır.   

7194 sayılı Kanun’un Yürürlük maddesinin d) fıkrasında “13 üncü ve 14 üncü maddeleri 1/1/2020 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde,” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu iki madde yayımı tarihinde yani 07.12.2019 tarihinde yürürlüğe girmiş, söz konusu araçların normal giderleri ile kiralanması durumunda kira giderleri ve alınan araçların ÖTV ve/veya KDV giderleri için yapılan kısıtlamalar 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanacaktır.

Ancak “…Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.” hükmünden dolayı, iktisap bedeline ve buna dayalı olarak da amortisman gideri kısıtlamasına 07.12.2019 tarihinden sonra alınan araçlar dahil olacaktır. Yeni hükümlerin 07.12.2019 tarihinde yayımı ile birlikte yürürlüğe giren bölümü sadece iktisap bedellerine yönelik gider yönünden sınırlayıcı bir tutar belirlenerek buna dayalı amortisman giderleri kısıtlaması getirilmesidir.  

Dolayısı ile, söz konusu hükümler yayımı tarihinde yani 07.12.2019 tarihinde yürürlüğe girdiğine ve bu tarihten itibaren GVK’nın 40/1-7’nci ve 68/1-4’üncü maddelerinde İLK DEFA iktisap bedeli ile ilgili bir tutar ve ayrım bulunduğuna göre, bu tarihten önce iktisap edilen araçlarla ilgili herhangi bir iktisap bedeli tutarı ve ayırımı olmadığı, ancak bu tarihten sonra alınan araçlarda İKTİSAP BEDELİ TURARI ve buna bağlı olarak amortisman gideri kısıtlaması başladığı açıktır.    

3- 01.01.2020 TARİHİNDEN İTİBAREN ALINAN BİNEK OTOMOLİLLERİN DURUMU

Söz konusu Kanun’un 13’üncü ve 14’üncü maddelerinde yer alıp, binek otomobillerin ÖTV ve/veya KDV giderleri ile amortisman giderlerine yönelik kısıtlama getiren hükümlerin tamamı; 01.01.2020 tarihinden sonra alınan araçlar için yeniden değerleme oranları da gözetilerek uygulanacaktır. 

Ayrıca, hangi tarihte alındığına ya da hangi tarihte kiralandığına bakılmaksınız, söz konusu araçların normal giderleri ile kira giderlerine yönelik gider kısıtlaması uygulaması da 01.01.2020 tarihinden itibaren başlamıştır.   

Aynı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu’na Geçici 91’inci madde eklenmiş, araç kira giderler için gider kısıtlaması sınırı olarak belirlenen 5.500,00 TL tutarın, 2020 yılı için yeniden değerleme oranında arttırılmadan yine 5.500,00 TL olarak uygulanması bu geçici madde ile sağlanmıştır.   

SONUÇ OLARAK

07.12.2019 tarihinden önce alınan söz konusu araçların amortisman giderlerine yönelik bu yeni hükümler, ne 2019 yılı ne de müteakip yıllar için herhangi bir değişiklik getirmemiştir. Bu tarihten önce alınan araçların amortismanları, tamamlanıncaya kadar eski hükümler doğrultusunda giderleştirilebilecektir.

07.12.2019 – 31.12.2019 tarihleri de dahil olmak üzere bu tarihler arasında alınan araçlarda bu yeni hükümler, sadece İKTİSAP BEDELİNE amortisman gideri yönünden sınırlayıcı bir tutar belirlenmesi ve amortisman giderlerinin kıst olarak uygulanması açısından hüküm ifade etmektedir. Bu tarihler arasında alınan araçlarda bunun haricinde bir gider kısıtlaması yoktur.

Binek otomobillerin ÖTV ve KDV’sinin direkt gider olarak dikkate alınmasındaki kıst uygulaması 01.01.2020 tarihinden itibaren başlayacaktır. 07.12.2019 – 31.12.2019 tarihleri arasında alınan araçlar açısından böyle bir kısıtlama yoktur. Çükü sadece iktisap bedeline ilişkin sınırlayıcı tutar yönünden, dolayısı ile amortisman gideri kısıtlaması yönünden yayımı tarihinde yürürlüğe konulmuştur.

Ne satın alınan ne de kiralanan araçların normal giderleri ya da kira giderleri yönünden 31.12.2019 tarihine kadar, dolayısı ile 2019 hesap dönemi için herhangi bir kısıtlama yoktur. 

Kanundaki şekli ile yeni düzenlemeden anlaşılanlar bunlardır. Ancak, yeni ihdas edilen bu düzenlemede, farklı yorumlanabilecek bazı hususlar bulunması nedeniyle, konuya yönelik bir Tebliğ hazırlanmalı ve 2019/4’üncü dönem geçici vergi beyannamelerinin verilme dönemi başlamadan yayımlanmalı idi. Dolayısı ile söz konusu Tebliğ gecikmiştir.   

10.02.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.