Abuzer Akbıyık
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
abuzerakbiyik@hotmail.com

Teşvik Belgesi Kapsamında 6’ncı Bölge İllerine Sağlanan Destekler

Özet: Yatırımlara sağlanan desteklerin yer aldığı 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” çerçevesinde, desteklerin uygulanması açısından Türkiye’deki iller, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak 6 bölgeye ayırılmıştır.  Destekler, 1’nici Bölgeden 6’ncı Bölgeye doğru artmaktadır. Bir başka ifade ile 6’ıncı Bölgede yer alan iller en yüksek desteklerden istifade etmektedir. Gümrük muafiyeti, KDV istisnası, Vergi indirimi, SGK işveren hissesi, SGK İşçi hissesi desteği,  Yatırım yeri tahsisi, Faiz ve kar pay desteği gibi destekler göz önüne alındığında 6’ncı Bölgedeki yatırımlara önemli destekler söz konusu olmaktadır. Hazır Giyim, Ayakkabı imalatı, Çağır Merkezi gibi emek yoğun iş kollarında çok önemli avantajlar sağlamaktadır.  Örnek 2 milyon yatırım yapan ve 200 personel çalıştıran bir Hazır Giyim tesisi yatırımcısına, 10 yıl içinde, (Yatırımın yaklaşık 20 katı) 40 milyondan fazla destek sağlanmaktadır. Bu nedenle 6’ıncı Bölge illeri emek yoğun sektörün yatırım üssü olmuştur. Teşvik kararı ile sağlanan destekler, cazibe oluşturarak, pek çok yatırımcıyı bölgeye çekmiştir. Böylece 6’ıncı Bölge illerinde yapılan yatırımlar, bölgede üretim ve istihdamın artırılmasına, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına önemli katkılar sağlamış ve sağlamaya devam etmektedir. Yatırımcıların, teşviklerden istifade etmek üzere bölgeye gelişi ile pek çok OSB’de yer sıkıntısı baş göstermiştir. Bu nedenle, Devletin, yeni OSB’ler açması, mevcut OSB’leri genişletmesi ve OSB altyapılarını kısa zamanda tamamlaması, (Bazı il ve ilçelerde uygulamaya konulan) OSB’lerde fabrika binası yaparak yatırımcıya kiraya vermesi ile yatırımcıların bölgeye gelişleri daha da hızlanacaktır.

6’NCI BÖLGEDE YATIRIMCILARA SAĞLANAN DESTEKLER

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yatırımlara sağlanan desteklerin yer aldığı mevzuat, 19.06.2012 tarih ve 28328 Nolu Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karardır. Bu karar çerçevesinde 6’ıncı Bölgede sayılan illere yapılan yatırımlar en yüksek desteklerden istifade etmektedir.  Desteklerden istifade edebilmek için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü’nden Yatırım Teşvik Belgesi alınması gerekmektedir.

Yatırım Teşvik Belgesi, Yatırımcının kendisi veya yetkilendireceği kişi tarafından internet ortamında E-TUYS sistemi üzerinden müracaat edilerek alınır. E-TUYS, yatırım teşvik ile ilgili tüm iş ve işlemlerin elektronik ortamda yürütülebilmesine imkan veren ve Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nce geliştirilmiş olan elektronik sistemdir. Yatım Teşvik Belgesi başvurusu, yatırım sürecindeki değişiklikler, faturaların yüklenmesi, onaylanması, tamamlama vizesi işlemleri gibi Yatırım Teşvik Belgesi ile ilgili bütün işlemler E-TUYS sistemi üzerinden yapılır. 

Teşvik uygulamaları, bilgi, tecrübe ve sürekli mevzuat takibini gerektiren bir konudur. Teşvik Kararı yayınlandığı 2012 yılından bu güne kadar 30 kez değişikliğe uğramıştır. Bu bakımdan yatırımcıların, bilgili, tecrübeli ve teşvik mevzuatını takip eden Yatırım Teşvik Müşavirleri ile Teşvik işlemlerini yürütmeleri, kararnamede sağlanan desteklerden azami düzeyde istifade etmeleri açısından kendilerine yarar sağlayacaktır.   

Kararnamede, diğer bölgelere göre, 6’ıncı Bölge destekleri, hem yüzde, hem tutar olarak daha yüksektir. Ayrıca diğer bölgelerde Genel destek verilen pek çok yatırım konusuna, 6’ıncı Bölgede, Bölgesel destek verilmektedir. Örnek Plastik İmalatı yatırımın için, diğer bütün bölgelerde, sadece Gümrük Muafiyeti ve KDV istisnası sağlanan Genel teşvik belgesi verilirken, 6’ıncı Bölgede bütün desteklerin yer aldığı bölgesel teşvik belgesi verilmektedir.

Kararname Ek- 4’de sayılmış olan “Teşvik edilmeyecek veya teşviki belirli şartlara bağlı yatırım konuları“ hariç olmak üzere 6. Bölgede, Sanayi, Turizm, Eğitim, Sağlık, Bilişim, Enerji, Hayvancılık gibi konularda, asgari 1 milyon 500 TL tutarındaki yatırımlara Teşvik belgesi verilmektedir. 

6’ıncı bölgede Teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlara sağlanan destekler şunlardır:

a) Gümrük Vergisi Muafiyeti. (Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithalinde Gümrük Vergisi ödenmez)

b) KDV İstisnası (Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri KDV ödenmez. Ayrıca 01.05.2022 den itibaren 31.12.2025 tarihine kadar İmalat ve Turizm yatırımlarının İnşaat harcamalarımda KDV ödenmez)

c) Vergi indirimi (Yatırım Tutarının OSB dışında %50, OSB’de %55’i kadar, kazanç üzerinden ödenen vergilere destek sağlanır. Bu desteğe (katkı payına) ulaşıncaya kadar, Kurumlar Vergisi (veya Gelir Vergisi) %90 indirimli ödenir) 

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği  (Teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla, istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı OSB dışındaki yatırımlarda 10 yıl, OSB’deki yatırımlarda 12 yıl, Bakanlık bütçesinden karşılanır.)

d) Yatırım yeri tahsisi (Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilir.)

e) Faiz veya kâr payı desteği (Yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yetmişine kadar olan kısmı için Türk Lirası cinsi kredilerde yedi puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde iki puanı Devlet Bütçesinden karşılanır.)

f) Gelir vergisi stopajı desteği (Asgari ücret vergi dışı kaldığından, bu desteğin uygulaması yoktur)

g) Sigorta primi (işçi hissesi) desteği  : Teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla, istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı OSB içi ve dışındaki yatırımlarda 10 yıl, Bakanlık bütçesinden karşılanır.)

6’NCI BÖLGEDE YATIRIMCILARA SAĞLANAN DESTEKLERE ÖRNEK

6. bölgede bulunan yapılacak yatırımlara sağlanan desteklerin önemini vurgulamak için bir örnek vermek istiyorum.

Örnek: 6’ncı Bölge illerinden Şanlıurfa’da Hazır giyim sektöründe imalat yapmak üzere bir yer kiralayan yatırımcı, %70 Kredi (1.400.000 TL), %30 (600.000 TL) Öz kaynaktan finanse ederek 2.000.000 TL makine ve teçhizat yatırımı yaparak tesisini kurdu ve tesisinde 200 kişi çalıştırıyor. (2022 asgari ücret net 4.253,40, işverene maliyeti 5.879,70)

2 MİLYON YATIRIM YAPAN YATIRIMCIYA SAĞLANACAK DESTEKLER
1-KDV desteği (2.000.000 x%18=360.000 TL	360.000 TL
2-Vergi indirimi (2.000.000 x%55 =1.100.000 TL)	1.100.000 TL
3-SGK işveren hissesi (12 yıl) (200 kişix775,62 TL SGK İşv his.primix144 ay)	22.337.856 TL
4-SGK işçi hissesi desteği (10 yıl) (200 kişix700,56 SGK işçi hissesix120 ay)	16.813.440 TL
4-Fazi desteği (%20 faizli, 5 yıl vadeli, 1.400.000 TL kredi, 7 puan faiz desteği)	318.500 TL
DESTEK TOPLAMI	40.929.796 TL

SGK PRİM DESTEĞİNDE 6’NCI BÖLGE AVANTAJI

SGK işveren hissesi desteği, yatırım toplamının, 1’nici Bölgede %10, 2’nci Bölgede %15, 3’üncü Bölgede  %20’sini 4’ncü Bölgede %25, 5’inci Bölgede %35 ini geçemez. 6’ncı Bölgede böyle bir sınırı yoktur.  SGK işveren hissesi desteği uygulamasında, yatırım tutarına göre bir sınırlama olmaması 6’ncı Bölgedeki yatırımlara çok önemli bir avantaj sağlamaktadır. Örneğimizde ki yatırımcı 2 milyon yatırımı için; 3’ncü Bölgede en fazla 400 bin, 4’üncü Bölge için en fazla 500 bin, 5’nci Bölgede en fazla 700 bin TL SGK işveren desteği alabilmekte iken, 6’ncı Bölgede 22.337.856 TL SGK işveren desteği alacaktır. Ayrıca diğer bölgelerde SGK işçi hissesi desteği verilmez iken 6. Bölgede 10 yıl SGK işçi hissesi desteği verilmektedir. Buna göre 2 milyon yatırım yapan ve 200 personel çalıştıran yatırımcı 16.813.440 SGK işçi hissesi desteği sağlamaktadır Böylece6. Bölgede yatırım yapan yatırımcı SGK işçi ve işveren hissesi olarak toplam (22.337.856+16.813.440) 39.151.296 TL destek sağlamış olacaktır. 

FAİZ VE KAR PAYI DESTEĞİNDE 6’NCI BÖLGE VANTAJI

Kararname gereği, 1’nici  ve 2’nci Bölgelerde Faiz veya Kâr Payı desteği yoktur. 3’ncü Bölgede TL kredisine 3 puan, Döviz/Döviz Endeksli Krediye 1 puan, azami 1 milyon, 4’ncü Bölgede, TL kredisine 4 puan Döviz/Döviz Endeksli Krediye 1 Puan, azami 1,2 milyon TL,  5’’inci Bölgede TL kredisine 5 puan, Döviz/Döviz Endeksli Krediye 2 puan, azami 1.4 milyon TL destek sağlarken, 6’ncı Bölgede TL kredisinde 7 puan, Döviz/Döviz Endeksli krediye 2 puan ve azami 1,8 milyon TL  Faiz veya Kâr payı desteği sağlanmaktadır.

4’üncü bölge illerinin Organize Sanayi Bölgeleri veya Endüstri Bölgelerinde, EK-1’de yer alan 5’inci ve 6’ncı bölge illerinde gerçekleştirilecek imalat sanayi yatırımlarına yönelik (US-97 Kodu: 15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri için Bakanlıkça ilan edilecek aracı kurumlar tarafından sağlanan ve “İmalata Dayalı İthal İkamesi Destek Paketi” kapsamında Kredi Garanti Fonu tarafından teminatlandırılan TL cinsi krediler ile TL cinsi finansal kiralama işlemleri kapsamında bir kat artırılarak uygulanır. (4’nci Bölgede 2,4 milyon, 5’nci Bölge 2.8 Milyon, 6’ncı Bölgede 3,6 Milyon uygulanır)

VERGİ İNDİRİMİNDE 6’NCI BÖLGE AVANTAJI

Vergi indirimi, İşletme kârından ödenecek verginin indirimli olarak ödenmesi şeklinde sağlanan bir destektir. Sağlanacak destek miktarı, gerçekleşen yatırım tutarı ile yatırma katkı oranı çarpılarak  belirlenmektedir. Yatırma katkı oranı 1’nci Bölgede %15, 2’nci Bölgede, %20, 3’üncü Bölgede %30, 4’ncü Bölgede %40 ve 5’nci Bölgede %50 dir. Normal yerlere göre, OSB’lerde yapılan yatırımda katkı oranına daha yüksektir. Örnek olarak OSB’de 2 milyon yatırım yapan bir yatırımcıya (2.000.000x%55)  1 milyon 100 bin vergi avantajı sağlanmaktadır.

Vergi indirim oranı ise 1’nci Bölgede %50, 2’nic Bölgede %55, 3’ncü Bölgede %60, 4’ndü Bölgede 70, 5’nci Bölgede %80, 6’ncı Bölgede %90’dır. Örneğimize olduğu gibi 2 milyon yatırım yapan bir yatırımcı , 1 milyon 100 bin vergi avantajı elde edecek ve  1 milyon 100 bin yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar,  her yıl  Kurumlar Vergisini (veya Gelir Vergisini) %90 indirimli  olarak ödeyecektir. Katkı payı ve indirim oranlarında görüleceği üzere, 6’ncı Bölgedeki yatırımcılar, diğer bölgelere göre daha avantajlı durumdadır.

Kararın 15/5 maddesi gereği “Hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşmamak ve toplam yatırıma katkı tutarının %80’nini geçmemek üzere yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilir”

VERGİ İNDİRİMİ VE YATIRIMA KATKI TUTARINDA ARTIŞ VE ENDEKSLEME

2012/3305 Sayılı Kararın, Geçici 8. Maddesi gereği, 1/1/2017 ile “31/12/2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için bölgesel ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde %100 oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı %100 olmak üzere, teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanır.

KDV 32/A-2 gereği “Yatırımın tamamlanması şartıyla, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan kısmı hariç olmak üzere kalan yatırıma katkı tutarı, yatırımın tamamlandığı hesap dönemini izleyen yıllarda Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır”

Buna göre; 6. Bölgede OSB’deki bir yatırım için 01.01.2017-31.12.2022 döneminde yatırıma katkı tutarı (55+15) %70 hesaplanacak, Vergi İndirim oranı (%90 yerine) %100 uygulanacaktır. Yatırım Döneminde, toplam yatırıma katkı tutarının (%80 yerine) %100’ünü geçmemek üzere yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilecektir. Yatırım tamamlandıktan sonra, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan tutar sonrası geriye kalan yatırma katkı tutarları endekslenecektir. (27/11/2021 tarihli ve 31672 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Sıra No:533 ile yeniden değerleme oranı 2021 yılı için %36,20 olarak tespit edilmiştir). Yeniden değerleme ile kullanılmayan yatırıma katkı tutarları, yıllar içinde değerini muhafaza etmesi amaçlanmıştır.

6’NCI BÖLGE KAPSAMINDAKİ İLLER

2012/3305 sayılı Karar Ek-1 gereği 6’ncı Bölge illeri şunlardır; Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van, Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri.

2018/11201 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Cazibe Merkezleri Programı kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar kapsamında 25 il sayılmıştır. Bunun 16’sı 2012/3305 sayılı teşvik kararında 6’ncı Bölgedeki illerdir, diğer 9 il ise, 4’ncü ve 5’nci Bölgedeki illerdir. 

2018/11201 Cazibe Merkezleri Programı kapsamında; Teşvik kararnamesindeki 6. Bölge illerine ilave olarak, Bayburt, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Kilis, Malatya, Sivas (Demirağ Organize Sanayi Bölgesi), Tunceli illerinde  Organize Sanayi Bölgesi veya Endüstri Bölgelerinde, 31/12/2022 tarihine kadar yapılacak olan, asgari 2 milyon TL tutarındaki  imalat sanayi yatırımları, asgari 200 kişilik istihdam sağlayacak çağrı merkezi yatırımları ile 5.000 m2 beyaz alan ihtiva eden veri merkezi yatırımları için de, 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki 6’ncı bölge destekleri uygulanacaktır.

21.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.