Dr. Koray Ateş Tam Mükellef Gerçek Kişilerde Eurobondların Vergilendirilmesi (17.06.2025)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Dr. Onur Bayram
onurbayram@baticim.com.tr

Yapı Denetiminde Finansal Şeffaflık: Haziran 2025 Yönetmelik Değişikliklerinin Etkileri

12 Haziran 2025 tarihli ve 32922 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik", yapı denetimi süreçlerinin etkinliğini artırmak, yapısal güvenliği güçlendirmek ve inşaat sektöründe dijitalleşmeye uyum sağlamak amacıyla önemli revizyonlar içermektedir. Bu yönetmelik değişikliği ile birlikte denetim kuruluşlarının sorumluluk alanları yeniden tanımlanmış, proje bazlı teminat uygulamaları güncellenmiş ve hizmet bedeli hesaplamalarında esas alınacak kriterler netleştirilmiştir.

Yeni düzenleme, özellikle sigorta şirketleri tarafından düzenlenen kefalet senetlerinin teminat mektubu olarak kabul edilmesini mümkün kılarak uygulamada geniş bir yasal teminat alanı yaratmıştır. Ayrıca, yapı denetimi hizmet bedelinin belirlenmesinde kullanılacak birim maliyet esaslarının güncellenmesi ve buna ilişkin EK-6 formunun 2026 yılı itibarıyla ÜFE-TÜFE ortalamalarına göre hesaplanacak şekilde yeniden düzenlenmesi, finansal planlamada önemli bir değişikliği beraberinde getirmiştir.

Yönetmelikte ayrıca, 500 m²’nin altındaki yapılarda yapı denetim kuruluşu seçiminin yapı sahiplerine bırakılması, sistemin esnekliğini artırmış; bununla birlikte sözleşme imzalanmasına rağmen üç ay içerisinde inşaata başlanmaması durumunda, denetim sözleşmesinin tek taraflı olarak feshedilebileceğine ilişkin düzenleme getirilmiştir. Bu tür fesih durumlarında, alınan hizmet bedellerinin iade süreçlerine ilişkin mali ve muhasebesel uygulamaların dikkatle yönetilmesi gerekecektir.

Söz konusu yönetmelik, yapı denetim tebliğlerine aşağıdaki başlıklarda kapsamlı değişiklikler getirmiştir.

Uygulama yönetmeliği,
Elektronik sözleşme usulü,
Teminat sistemine ilişkin esaslar.

Bu yazıda odak noktası, özellikle inşaat muhasebesine özgü muhasebe kayıtları ve sınıflandırma üzerinedir.

1. Teminat Mektubu Düzenlemeleri

Yapı denetimi izinleri kapsamında artık yalnızca banka teminat mektupları değil, aynı zamanda sigorta şirketleri tarafından düzenlenen kefalet senetleri de geçerli teminat aracı olarak kabul edilmektedir. Bu değişiklik, muhasebe kayıtlarında da karşılık bulmaktadır.

Teminat Verilmesi:

----------------------------------------/-------------------------------------

XX.XX.2025

919 Diğer Nazım Hesaplar (Teminat Verilenler) 500.000

919 Diğer Nazım Hesaplar (Kefalet Senedi) 500.000

----------------------------------------/----------------------------------------

Teminatın Proje Sonunda Geri Alınması:

-----------------------------------------/-------------------------------------------

XX.XX.2026

919 Diğer Nazım Hesaplar (Kefalet Senedi) 500.000

919 Diğer Nazım Hesaplar (Teminat Verilenler) 500.000

------------------------------------v----/-------------------------------------------

2. Elektronik Ortamda Sözleşme Usulü

Yönetmelikle birlikte 500 m²’nin altındaki yapılar da dahil olmak üzere tüm yapı projelerinde elektronik sözleşme zorunluluğu getirilmiştir. Bu sözleşmeler e-imza ile imzalanmalı, XML/PDF formatında muhasebe sistemlerine entegre edilmelidir.

Sözleşme Bedelinin Avans Olarak Kaydedilmesi:

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

102 Bankalar 400.000

340 Alınan Sipariş Avansları 400.000

----------------------------------/-------------------------------------

Avansın Maliyet Hesabına Aktarılması (hizmet sunulduğunda):

----------------------------------------/----------------------------------------

XX.XX.2025

740 Hizmet Üretim Maliyeti 280.000

720 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri XX

730 Direkt İşçilik Giderleri XX

732 Genel Üretim Giderleri XX

----------------------------------------/----------------------------------------

Avansın Gelire Dönüştürülmesi:

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

340 Alınan Sipariş Avansları 400.000

600 Yurtiçi Satışlar 400.000

----------------------------------/----------------------------------

Maliyetin Gelire Aktarılması:

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

622 Satılan Hizmet Maliyeti 280.000

740 Hizmet Üretim Maliyeti 280.000

----------------------------------/----------------------------------

3. 500 m² Altı Yapılarda Fiyatlandırma ve Giderleştirme

Yeni düzenleme ile 500 m² altındaki projelerde yapı denetim kuruluşunun seçimi yapı sahibine bırakılmıştır. Bu durum, bedelin doğrudan gider olarak yazılmasını mümkün kılmaktadır.

Hizmet Bedelinin Giderleştirilmesi:

-------------------------------------/-------------------------------------

XX.XX.2025

760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri 50.000

102 Bankalar 50.000

-------------------------------------/-------------------------------------

Eğer hizmet alınmadan önce avans verilmişse, önce avans kaydı yapılmalı; hizmet gerçekleştiğinde ilgili gider hesabına aktarılmalıdır.

4. Sözleşme Feshi: İnşaata Başlamama Durumu

Yeni düzenleme gereği, sözleşme imzalanmasına rağmen 3 ay içerisinde inşaata başlanmayan projelerde yapı denetim kuruluşları sözleşmeyi tek taraflı feshedebilmektedir.

Avansın Alındığı Tarihte Yapılmış Kayıt (Önceki kayıt):

-------------------------------------/-------------------------------------

XX.XX.2025

102 Bankalar 200.000

340 Alınan Sipariş Avansları 200.000

-------------------------------------/-------------------------------------

Alınan Avansın İadesi (Sözleşme Feshi Durumunda):

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

340 Alınan Sipariş Avansları 200.000

102 Bankalar 200.000

----------------------------------/----------------------------------

Bu işlem aynı zamanda sistemde sözleşme iptali ve belge iptali olarak da arşivlenmelidir.

5. Güncellenen EK-6 ile Hizmet Bedeli Hesaplaması

Yönetmelik, hizmet bedellerinin belirlenmesinde EK-6 formunu zorunlu hale getirmiştir. 2026 itibarıyla birim maliyetler ÜFE ve TÜFE ortalamasına göre yıllık olarak belirlenecektir.

Yeni Maliyet Üzerinden Alınan Avans:

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

102 Bankalar 600.000

340 Alınan Sipariş Avansları 600.000

----------------------------------/----------------------------------

Avansın Gelire Dönüştürülmesi:

----------------------------------/----------------------------------

XX.XX.2025

340 Alınan Sipariş Avansları 600.000

600 Yurtiçi Satışlar 600.000

----------------------------------/----------------------------------

Maliyet Oluştuğunda Kaydedilmesi:

-------------------------------------/-------------------------------------

XX.XX.2025

740 Hizmet Üretim Maliyeti 450.000

720 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri XX

730 Direkt İşçilik Giderleri XX

732 Genel Üretim Giderleri XX

----------------------------------------/----------------------------------------

Maliyetin Gelire Aktarılması (Dönem Sonunda):

----------------------------------/------------------------------------

XX.XX.2025

622 Satılan Hizmet Maliyeti 450.000

740 Hizmet Üretim Maliyeti 450.000

----------------------------------/--------------------------------------

Sonuç: İnşaat Muhasebesinde Yeni Bir Sayfa

“Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, yapı denetimi süreçlerinde dijitalleşme, güvence artırımı ve finansal şeffaflık temelinde ciddi bir dönüşüm yaratmıştır. Bu dönüşüm, muhasebe birimlerinin yalnızca mevzuata uyum sağlamasını değil; aynı zamanda teminat yönetimi, hizmet bedeli sınıflandırması ve dijital belge arşivleme gibi alanlarda da sistematik ve veri odaklı çalışmasını zorunlu kılmaktadır.

İnşaat sektöründe faaliyet gösteren şirketler, bu yeni düzenlemelere uyum sağlamak adına muhasebe sistemlerini güncellemek, personelini eğitmek ve süreç bazlı iç kontrol mekanizmalarını güçlendirmek zorundadır. Aksi hâlde, teminat kayıpları, cezai sorumluluklar ve muhasebesel denetim sorunlarıyla karşı karşıya kalmaları kaçınılmaz olacaktır.

Bu düzenlemelerle birlikte, yapı denetim hizmetlerinin finansal kayıtlarında standartlaşma sağlanması, hem iç denetim hem de bağımsız denetim faaliyetlerinin kalitesini artıracaktır. Artık yapı denetim süreçlerine ait avanslar, hizmet bedelleri, teminatlar ve sözleşme yükümlülükleri muhasebe sistemlerinde ayrı ayrı ve izlenebilir biçimde takip edilebilecektir. Bu da hem şirketlerin dönemsel mali tablolarında daha doğru bilgi sunmasına hem de yapı denetimi sektöründe karşılaştırmalı analizler yapılabilmesine imkân tanıyacaktır.

Ayrıca, söz konusu yönetmelik değişiklikleri, kamusal güvenin tesisi açısından da önem taşımaktadır. Denetim hizmeti sunan kuruluşların uzun vadeli sorumluluk altına alınması, kaliteye dayalı bir hizmet anlayışını zorunlu kılmakta; yapı sahipleri, yatırımcılar ve kamu otoriteleri nezdinde daha güvenilir bir sektör ortamı oluşturmaktadır. Bu nedenle, yapı denetimi faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesi sadece teknik bir süreç değil, aynı zamanda sektörel etik ve şeffaflık ilkesinin bir yansımasıdır.

17.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)