Muhammed Kutub Bağırgan
Yeminli Mali Müşavir
EMA YMM A.Ş.
muhammed.bagirgan@emaymm.com.tr

Kurgan Riski Konusunda Firmalarınızı Uyarın ve Sorumluluğu Üzerinizden Atın Nasıl Mı?

Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK), 1 Ekim 2025 tarihinden itibaren talep yönlü sahte belge kullanımlarını yok etmek üzere “Proaktif Sahte Belge ile Mücadele Stratejisi”ni fiilen hayata geçirmiş bulunmaktadır.

Bu strateji kapsamında, Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) adı verilen bir risk analiz sistemi devreye alınmış olup, özellikle sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanım riski taşıyan mükellefler, 13 objektif kriter üzerinden değerlendirilecektir. Bu objektif kriterlerin neler olduğuna dair daha önce bu platformda yazımızı yazmıştık. Buna dair linki buraya bırakalım. (https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/muhammedkutubbagirgan/049/)

Firmaların bu kriterlere uymaması halinde;

• KDV indiriminin reddi,
• Giderlerin kanunen kabul edilmeyen gider sayılması,
• Vergi ziyaı cezası,
• Üç kat vergi ziyaı cezası riski,
• Kara liste ve Kurgan raporları,
• Geriye dönük çok yıllı inceleme
  gibi ağır sonuçlarla karşılaşılabilmektedir.

Aşağıda, bu yeni rejim altında firmaların dikkat etmesi gereken risk alanlarını, yapılması gereken düzeltici ve önleyici işlemleri ve olası sonuçları içeren uyarılarımızı siz değerli okuyucularımızla paylaşıyor olacağız.

KURGAN’IN 13 KRİTİK KRİTERİ (RİSK DEĞERLENDİRMESİ)

(Genelge uyarınca VDK’nın sahte belge kastını değerlendirmekte kullandığı 13 kriter, farklı kaynaklarda aktarılmıştır.)

Aşağıda bu kriterlerin ve firmalar açısından potansiyel risk noktalarını değerlendirme için bir analiz çerçevesi yer almaktadır:

1. Vergi incelemesi ile vergi suçu soruşturmasının ayrılması

   Denetim süreci yalnızca vergi matrah artırımı ile sınırlı kalmayabilir; sahte belge kullanımı “vergi kaçakçılığı” olarak değerlendirilebilir.

2. Sahte belge talebinin baskılanması

   Kâğıt üzerinde alım-satım ilişkisi kurulan işlemler artık daha yakından izlenecek.

3. “Bilerek kullanma esas, bilmeden kullanma istisna” yaklaşımı

   KURGAN değerlendirmesinde, mükellefin belgeyi “bilmeden” kullandığını iddia etme durumu zorlayıcı kriterlere bağlanmıştır.

4. Denetim iş akışının “talep odaklı’dan “risk odaklı”a geçmesi

   Denetimler artık “kullanıcı (alıcı) mükelleflerden başlayarak düzenleyici (satıcı) mükellefe” doğru yönlendirilecek.

5. Kast unsurunun değerlendirilmesi için 13 kriterin kullanılması

   Müfettişler, bu kriterlere dayalı somut değerlendirme yapacak.

6. İşlem riskinin ölçülmesinde KURGAN vb. risk analiz sistemlerinin kullanılması

   Cari veriler ve büyük veri analitiği ile potansiyel sahte fatura işlemleri erken tespit edilebilecek.

7. Vergi İstihbarat Sistemi (VİS) ile entegrasyon

   Sahte belge kullanımı riski olan mükellefler sistematik olarak izlenecek.

8. Organizasyonel yeniden yapılandırma

   VDK’da, sahte belge incelemeleri için yeni daire başkanlıkları ve “çevik denetim ekipleri” kurulacak.

9. Çevik denetim ekipleri oluşturulması

   Riskli görülen işlem için denetim ekipleri hızlı şekilde sahada tespit yapabilecek.

10. Teminat talepleri

    Yüksek riskli mükelleflerden kamu alacağını güvence altına almak için teminat istenebilir.

11. Denetim rapor otomasyonu

    Rapor süreçleri otomasyona bağlanarak denetim süreci daha etkin ve hızlı olacak.

12. Bilgi isteme yazıları (sinyalleme)

    KURGAN ile riskli görülen mükelleflere, bilgi isteme yazıları ile erken uyarı yapılacak.

13. Mükellef hakları ve objektif kriterlerle değerlendirme

    Kast değerlendirmesi tek taraflı değil, objektif ve kriterlere bağlı olarak yapılacak; mükellef haklarının korunmasına önem verilecek.

FİRMALAR TARAFINDAN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER

Bu 13 kriter ışığında, firmaların sahte belge riskiyle proaktif bir şekilde mücadele etmesi için önerilen adımlar aşağıdadır. Ayrıca aşağıdaki kriterler bir şirketin SMİYB yönünden incelemeye sevk edilmesinde ağırlıklı olarak kullanılır.

1. TEDARİKÇİ FİRMANIN KISA SÜREDE YÜKSEK CİRO YAPMASI

Risk: Yeni kurulan veya ticari kapasitesi düşük görünen bir firmanın kısa sürede milyonlarca TL fatura düzenlemesi.
Firma aksiyonu:

• Yeni tedarikçilerde mutlaka kapasite araştırması,
• Ticaret sicil gazetesinin, faaliyet konusunun ve işyerinin yerinde doğrulanması,
• Ciro/çalışan sayısı/işletme alanı karşılaştırılması.

2. Tedarikçi Firmanın İşyerinin Olmaması veya Yetersizliği

Risk: Depo-ofis yok, tabela yok, adres sanal ofis.
Firma aksiyonu:

• Ziyaret formu oluşturun ve yerinde tespit yapın.
• En az bir defa fotoğraflı işyeri teyidi alın.

3. Firmanın Aktifinin, Sermayesinin veya Araç/Personelinin Yetersiz Olması

Risk: Kapasite ile fatura tutarının örtüşmemesi.
Firma aksiyonu:

• Tedarikçiden makine listesi, kapasite raporu, çalışan SGK listesi isteyin.
• Ürün/hizmet tedariki için makul kapasiteyi raporlayın.

4. Firmanın Vergi Ödevlerini Yerine Getirmemesi

Risk: KDV beyannamelerini vermeme, geçici vergi vermeme, gelir tablosu beyan etmeme.
Firma aksiyonu:

• Tedarikçilerin vergi uyumu durumunu periyodik kontrol edin.
• En az yılda iki defa risk değerlendirme raporu hazırlayın.

5. Firmanın Sahte Belge Kapsamında Olması (Kurgan Yazısı / Riskli Mükellef Listesi)

Risk: VDK tarafından “Kurgan” değerlendirmesi yapılan firmalarla işlem.
Firma aksiyonu:

• Bu tedarikçi ile işlem derhal durdurulmalı, mevcut işlemler için savunma dosyası hazırlanmalı.
• Tedarikçi hakkında gelen tüm yazılar 15 gün içinde cevaplanmalı.

6. Banka Hareketlerinin Gerçek Ticari Faaliyeti Yansıtmaması

Risk: Yuvarlak rakam transferleri, aynı anda gelen-giden işlemler, nakit yoğun hareketler.
Firma aksiyonu:

• Ödemeleri yalnızca banka kanalıyla ve fatura bazlı yapın.
• Açıklama kısmında mutlaka fatura numarası yer alsın.

7. Tedarikçi Firmanın Çalışanı Olmaması

Risk: 0 çalışanla milyonluk fatura düzenlemek.
Firma aksiyonu:

• SGK dökümü isteyin.
• En azından asgari operasyon personeli olup olmadığını kontrol edin.

8. Aynı Adreste Birden Fazla Riskli Firma Olması

Risk: Ortak adres, sürekli değişen unvanlar.
Firma aksiyonu:

• Adres geçmişi sorgusu yapın.
• Aynı adreste daha önce terk-mükellef kapatma olup olmadığını kontrol edin.

9. Zincirleme Tedarik (Arka Arkaya Fatura Kırılması)

Risk: Ürünün kaynağını gizlemek için 3–5 şirket üzerinden dolaştırılması.
Firma aksiyonu:

• Tedarik zinciri analizi yapın.
• Malın fiziksel hareketini belgeleyen irsaliye zincirini isteyin.

10. Tedarikçinin Faaliyet Konusuyla Uyuşmayan Fatura Düzenlemesi

Risk: Faaliyet konusu “danışmanlık” olan firmanın tonajlı emtia faturası düzenlemesi.
Firma aksiyonu:

• Fatura konusu ile şirketin faaliyet kodunu (NACE) karşılaştırın.
• Farklılık varsa işlemi durdurun.

11. Tedarikçinin Kısa Süre Sonra Kapanması

Risk: Fatura düzenledikten kısa süre sonra mükellefiyetin terki.
Firma aksiyonu:

• Son 12 ay içindeki mükellefiyet hareketlerini sorgulayın.
• Risk varsa teminatlı çalışın veya alternatif tedarikçi bulun.

12. Tedarikçinin Ulaşılamaz Hale Gelmesi

Risk: Telefon yok, e-mail yok, yetkiliye ulaşılamıyor.
Firma aksiyonu:

• Tüm iletişim kanallarının yazılı teyidini alın.
• WhatsApp / mail yazışmalarını saklayın.

13. Ticari İşlemin Fiili Teslim / Hizmetle Desteklenmemesi

Risk: Mal/hizmetin gerçekten sunulduğuna dair delil olmaması.
Firma aksiyonu:

• Teslim belgeleri: İrsaliye, taşıma belgesi, teslim tutanakları.
• Hizmet belgeleri: Puantaj, rapor, sözleşme, ekran görüntüsü.
• Her işlem için bir “Gerçeklik Dosyası” oluşturun.

27.11.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.