Ertuğrul Tuncer
Yeminli Mali Müşavir
Köker YMM Bağımsız Denetim A.Ş.
etuncer@kokerymm.com

Vergi/Ceza İhbarnameleri İle Ödeme Emri ve Hacizler İçin İdareye Yapılan İtiraz Dava Açma Süresini Nasıl Uzatır?

Uygulamada çok sık karşılaşılan bir hata, 6183 sayılı Kanuna göre tebliğ edilen ödeme emri veya haciz tatbiki (İhtiyati Haciz ve Haciz Bildirisi dahil) üzerine mükelleflerin Vergi Usul Kanunu’nun 116 ila 124. Maddelerine göre düzeltme talebiyle, vergi idaresine baş vurmalarıdır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu, -konumuz kapsamında- mükellefiyeti, sorumluluğu, vergiyi doğuran olayı, verginin tarh-tahakkuk ve ödeme şeklini, zamanını ve yerini belirler. Bu Yasa vergilendirmenin usul yasasıdır.

6183 sayılı Yasa, “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Yasasıdır. Tahakkuk etmiş, ödenme süresi geçmiş amme alacaklarının hangi hallerle tahsil edileceğini düzenler. Dolayısıyla, 6183 sayılı Yasa, verginin usul Yasasının bittiği yerden başlar.

Bu nedenle ilk dikkat edilecek husus, itiraz edilen veya düzeltilmesi istenilen idari işlemin hangi Yasa kapsamında olduğunu belirlemektir.

Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme işlemlerini belirleyen maddelerine göre, itiraz edilecek uygulama, vergilendirme aşamasıyla ilgili olmalıdır.

Vergilendirme işleminden doğan anlaşmazlığın, yoruma dayalı bir hukuki ihtilaftan değil de, maddi hatadan kaynaklanması durumunda bu yola başvurulur.

Vergilemeden kaynaklanan idari işlemlerde, mükellef hukukunu ilk etkileyen şey tarhiyatın mükellefe bildirilmesi için düzenlenen ve mutlaka tebliği gereken vergi/ceza ihbarnamesidir. Maddi hatalar bu belge üzerinde yer almalıdır.

Vergi ihtilaflarında uygulanacak süreler Vergi Usul Yasasında değil, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda belirlenmiştir. Bu Kanunun 7'nci maddesinde; idari davaların, özel kanunlarda ayrı dava açma süresi gösterilmemişse açılacağı sürenin otuz gün (bir ay değil) olduğu kurala bağlanmıştır.

Tahsilat Usul Yasasında ise dava ve itiraz süreleri, özel olarak belirlenmiştir. Amme borcunun kesinleşerek ödenecek safhaya gelmiş olması nedeniyle ve tahsilatın sürüncemede kalmaması için bu süreler sınırlı tutulmuştur.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 15'inci maddesinde haklarında ödeme emri tebliğ edilenler ile haciz tatbik olunanlar, tebliği izleyen günden başlayarak 15 gün içinde ödeme emrine veya haczin nedenine karşı dava açabilirler.

Bu süreler, “hak düşürücü” sürelerdir. Bu sürelerden sonra açılacak davalar “süre aşımı” nedeniyle reddedilecektir.

Vergi, resim ve harçların ödeme emri ile haciz işlemlerini içeren tahsilat aşamalarında yapılan vergi hataları hakkında mükelleflerin 15 gün içinde vergi mahkemesinde dava açmak suretiyle uyuşmazlığı yargı mercii önüne getirmek hakları bulunduğu gibi bu süre içerisinde “düzeltme” yoluna başvurmak suretiyle vergi hatasının giderilmesini yetkili makamlardan istemek imkanı da vardır.

Talebin reddi halinde, dava açma sürelerine bağlı kalarak yargı yerlerine başvurma hakları bulunmaktadır. Ancak, bu başvuru sadece vergi hataları yönünden incelemeye olanak tanır.

213 sayılı Kanunun, 124'üncü maddesi, vergilendirme hatasının düzeltilmesi isteminin vergi idaresince reddi üzerine, Hazine ve Maliye Bakanlığına şikayet yoluyla başvurulabilmesine olanak sağlamaktadır.

Ancak, şikayet yoluyla Bakanlığa baş vuru hakkı, vergi mahkemesinde dava açma süresinden sonra yapılmış olması koşuluna bağlıdır. Dava açma süresi içinde idareden düzeltme istenmesi ve “isteğin reddi” halinde, süreyi geçirmeden doğrudan vergi mahkemesi nezdinde dava açılması gerekir.

Dava açma süresi içinde yapılan düzeltme istemine Bakanlığın, dava açma süresi içerisinde cevap vermemesi durumunda, süre bitmeden dava açılmazsa VUK 124. Maddesinden yararlanılamaz.

Önemi nedeniyle tekrar edelim; VUK 124. Maddesi ancak vergilemede maddi hata bulunduğu ve dava açma süresinin geçmiş olduğu haller içindir. Bu iki şart bir arada bulunmalıdır. Zira, 124. Madde normal bir süre uzatabilme hükmü değildir.

Maddenin var oluş nedeni, tarhiyatta, yoruma açık olmayan bir maddi hata bulunan hallerde, dava açma süresini kaçırmış mükelleflere bir hak daha tanımaktır. O nedenle dava açma süresi içerisinde yapılacak düzeltme taleplerinde, hak kaybına uğramamak için süresinde dava açılmalıdır.

VUK 124. Maddesi hükmü vergilendirme aşaması ile ilgili olduğundan, tahsilat hukukun ilgilendiren idari işlemlerde kullanılamaz.

Tahsilat hukukunda da, itiraz ve düzeltme talebi yoluyla işlemi yapan idareye baş vurulabilir ancak süreler sınırlı olduğu için dava hakkını kaybetmemek için İdareden cevap gelmesi beklenmeden dava açılması gerekmektedir.

Buraya kadar anlattığımız şeyler, doğrudan vergilendirme ve tahsilat usul yasalarında yer alan düzenlemeleri kapsamaktadır.

Ancak, bunların dışında vergi hukukunu ilgilendiren idari işlemlerde dava açılmasını ve süreleri düzenleyen bir başka Yasa, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’dur.

Bu Kanunun 10. Ve 11. Maddeleri vergi mahkemelerinde dava açılması konusunda mükelleflere haklar tanımaktadır.

Kanunun 10. Maddesi esas olarak, İdareden, bir işlem/eylem ya da karar verilmesi talebiyle ilgilidir. Bu madde uygulamasında henüz bir tarhiyat ya da tahsilat işlemi yoktur. O nedenle 10. Madde, vergilendirmeyle ilgili olarak, ancak, mükellef hukukunu etkileyecek nitelikte olan ancak tebliğ edilmediği için doğrudan dava konusu yapılamayan ( koda alınma, iade hakkının sınırlanmasına yol açan özel kayıtlar gibi) idari işlemlerde kullanılabilmektedir. Maddeye göre, İdareden bir şeyin yapılması talep edildikten sonra İdarenin eylemsiz kalması veya talebi reddetmesi halinde 60 gün içerisinde dava açılabilir.

Vergilendirme konusunda ilave dava açma süresi yaratan düzenleme 11. Maddedir. Bu maddeye göre İdari İşlem (ihbarname, ödeme emri veya haciz işlemi) için DAVA AÇMA SÜRESİ İÇERİSİNDE düzeltme talebinde bulunulursa, bu talep dava açma süresini durdurur. Dikkat edilecek husus, talep tarihine kadar geçen süredir. Zira, talebe verilecek cevabın veya yapılacak işlemin TEBLİĞİNDEN itibaren kalan dava açma süresi devam eder. O nedenle bu yolun kullanılacağı durumlarda olabildiği kadar erken tarihte talepte bulunulmalı ve kalan süre içerisinde dava açılmalıdır.

Bu konuda dikkat edilecek ikinci husus, talebin, idari işlem konusunda yetkili olan makama yapılmasıdır. Vergi hatalarının düzeltilmesi ile amme alacağının tahsili konusunda ödeme emri düzenlenmesi ya da haciz işlemi yapılması vergi dairelerinin yetkisinde olduğundan, talebin de bu dairelere yapılması gerekmektedir.

 ( VUK 124. Maddesindeki “üst makama şikayet” yolu ile karıştırılarak düzeltme talebi Defterdarlık veya Bakanlığa yapılmaktadır. Bu hatalı bir uygulamadır.)

Bir vergi/ceza ihbarnamesine karşı düzeltme talebi (maddi hata şartı aranmaksızın yorum gerektiren haller de olabilir) dava açma süresi içerisinde yapıldığı takdirde dava açma süresini durduracağından, vergi dairesinin cevap vermesi beklenir. Cevap süresi 60 günü geçerse, cevap verilmemiş sayılır ve dava açma süresi kaldığı yerden devam eder.

Aynı şekilde ödeme emrine veya haciz tatbikine karşı da 15 günlük dava açma süresi içerisinde düzeltme talebiyle vergi dairesine baş vurulursa, başvuru tarihi itibariyle süre durur.

Danıştayın kararları da, dava açma süresi içerisinde yapılan düzeltme taleplerinin 2577 sayılı Kanunun 11. Maddesi dikkate alınarak “dava açma süresini” uzatacağı gerektiği yolundadır.

Şu halde, Vergi/ceza ihbarnameleri ile ödeme emri veya haciz işlemlerinde dava açma süresi konusunda, vergilendirme ve tahsilat usulü dışında da mükelleflere bazı olanaklar sağlandığı göz önünde bulundurulmalıdır.

01.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.