1. Giriş
Fatura, ticari işlemlerin hem muhasebe hem de hukuki açıdan en temel belgelerinden biridir. Ancak uygulamada şirketler arası sözleşme eksiklikleri nedeniyle fatura kimi zaman “sözleşme yerine geçen belge” gibi kullanılmaktadır. Bu durum, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Katma Değer Vergisi (KDV) mevzuatı açısından ciddi riskler barındırır.
2. Sözleşme Eksikliğinin Yol Açtığı Sorunlar
Firmalar arası ticari ilişkilerde yazılı ve detaylı sözleşmelerin yapılmaması, faturanın sözleşmenin yerine kullanılmasına yol açar. Oysa hukuken fatura bir sözleşme değildir; sadece gerçekleşmiş işlemi ispatlar. Bu yanlış uygulama, taraflar arasında ihtilaf çıktığında hak kayıplarına ve ağır vergi cezalarına neden olabilir.
3. Vergisel ve Hukuki Riskler
3.1. Geçersiz İşlem Riski
Teslim edilmeyen mal için düzenlenen fatura, fiilen gerçekleşmeyen bir işlemin belgesi olduğundan sahte belge niteliği taşır.
3.2. Vergi Cezaları ve Suç Unsuru
VUK’un 359. maddesi uyarınca sahte belge düzenlemek veya kullanmak, vergi kaçakçılığı suçudur. Bu kapsamda yüksek tutarlı para cezaları ve hapis cezaları gündeme gelebilir.
3.3. KDV Çıkmazı
Teslim yapılmadan kesilen faturada KDV doğar ve beyan edilmek zorundadır. Alıcı, gerçekte teslim edilmemiş bir mal için KDV indirimi yaparsa, bu durum işlemin gerçek mahiyetine aykırıdır. İşlemin iptali halinde KDV iadesi karmaşık ve zaman alıcı bir süreçtir.
4. Uygulamada Doğru Yaklaşım
4.1. Sözleşme Öncelikli Olmalı
Ticari ilişkiler mutlaka yazılı sözleşmelerle güvence altına alınmalıdır. Sözleşme; teslim koşulları, bedel ve cezai şartları düzenler.
4.2. Fatura Sadece Gerçekleşen İşleme Kesilmeli
Fatura, malın teslimi veya hizmetin ifasından sonra, en geç yedi gün içinde düzenlenmelidir.
4.3. Hatalı Faturaların Düzeltilmesi
Erken veya yanlış düzenlenen faturalar tarafların mutabakatı ile iptal edilmeli veya iade faturası ile düzeltilmelidir.
5. Sonuç
Faturanın sözleşme yerine kullanılmaya çalışılması, iş dünyasında sıkça yapılan bir hatadır. Bu yaklaşım, vergisel yaptırımlara, sahte belge suçlamasına ve ticari ihtilaflarda hak kayıplarına yol açar.
En güvenli yöntem şudur: Sözleşme ticari ilişkinin temeli, fatura ise gerçekleşen işlemin aynasıdır.
08.09.2025
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.
>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV Ayrıntılar için tıklayın.