Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akcakoca@superonline.com

İthalatta Gözetim Uygulanması

Bugünkü yazımız, sık sık resmi gazetede gördüğümüz ama üzerinde pek düşünmeden geçtiğimiz bir konuyu işleyecektir. İthalatta gözetim uygulaması ve buna ilişkin tebliğ

Gözetim uygulaması bir malın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi, yerel üreticileri dış rekabetten korumak ve belirlenen birim kıymet tutarından daha düşük kıymette bir ithalat yapıldığında Bakanlıktan bir gözetim belgesi alınmasını sağlamak için yapılır.

1. Ülkemizin taraf olduğu Gümrük tarifeleri ve genel anlaşmasına (GATT) göre ithal eşyasının kıymeti eşyanın satış bedelidir.
2. Bu satış bedeli Türkiyeye yapılan satışta Gümrük Kanununun 27-28 maddelerine göre gerekli düzeltmenin yapılışından sonra fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.
3. Böylece ithal edilen eşyanın fiilen ödenen değerleri üzerinden gümrük vergisi hesabı yapılmaktadır.
4. Bu uygulama ülkenin menfaatleri için yapılmakta ise de devletin yaptığı uygulamada ithal eşyanın gümrük kıymeti  daha fazla tesbit edilmekte ve daha fazla da gümrük vergisi ödenmekte ve malın bedeli yani maliyeti yükselmektedir.
5. Ülkeler bazı konularda tarife dışı engellemeler yapmaktadır. İşte bizim ülkemizdeki tarife dışı engellerden biri de ithalattaki gözetim uygulamasıdır.  Ama bu tip uygulamalarda kurunun yanında bazan yaş da yanmaktadır. İthalatçı tarife dışı bir takım vergiler ödemekte rekabet gücünü kaybetmektedir.
6. İthalatta gözetim uygulaması ile ilgili tebliğler şöyle başlamaktadır.: Bu Tebliğ, aşağıda gümrük tarife istatistik pozisyonu (GTİP) ve tanımı belirtilen eşyanın (yalnız karşısında gösterilen gümrük kıymetinin altında birim kıymetleri haiz olanlarının) ithalatında ileriye yönelik olarak yürütülecek olan gözetim uygulamasına ilişkin usul ve esasları içerir.
7. Böylece gözetim kararı alınmaktadır.
8. Gözetim kararı ileriye yönelik veya geriye yönelik olabilmektedir. Gözetim kararı gözetim belgesi düzenlenerek uygulanmaktadır.

9.Getirilen bu düzenlemelerle, ithalatçıların 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda belirtilen “eşyanın kıymeti” ile ilgili hükümlerle hiçbir şekilde bağdaşmayan yüksek orandaki “eşik fiyat”tan kıymet beyanı yapmaya zorlandıkları açıktır. Böylece, vergi oranları değiştirilmeksizin anılan eşyanın ithalatından daha yüksek miktarda vergi tahsil edilmekte ve bir çeşit “kıymet bariyeri” oluşturulmaktadır. Bu yönüyle Türkiye, dış ticarette yarattığı teknik engellerle Dünya Ticaret Örgütü’nü şaşırtmaya devam etmektedir.

10. İthalatta gözetim uygulaması kararlarında işlemin nasıl yapılacağı detaylı olarak anlatılmaktadır. Ancak, yapılan işlem doğru mu, yoksa yanlış mı konusuna gelince orada biraz durmak gerekmektedir.

11. Alınan kararlar, yapılan işlemler, ülkenin lehine olsun diye yapılmakta ise de bazan vur deyince öldürülmektedir.

12. Başvuru ve inceleme aşamasında sunulan bilgi ve belgelerde başvuru sahibinin beyanının gerçeğe aykırı olduğunun veya sunduğu bilgi ve belgelerde tutarsızlık veya eksiklik bulunduğunun tespit edilmesi h alinde söz konusu tutarsızlık veya ekseklik giderilinceye kadar gözetim belgesi düzenlenmez.

13. Gözetim belgelerinin geçerlilik süresi altı aydır.

İthalatçı firmaların belli konularda ithalatta gözetim uygulaması kararları varsa buna uyması şarttır. Aksi takdirde çok ağır cezalarla karşılaşılabilecektir. Özellikle bu yazıyı okuyanların moralinin bozulmaması için sadece genel konuları yazdım. Firmalar, gümrük müşavirleri, konuyla ilgili işlem yapanların çok ama çok dikkatli olması gerekmektedir.

11.11.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.