Sosyal Güvenlik Sisteminin 2053 Vizyonu Ve 12. Kalkınma Planı Hedefleri

Sosyal güvenlik sistemine ilişkin sorunların ve politikaların değerlendirilmesi amacıyla 12. Kalkınma Planı (2024-2028) hazırlıkları kapsamında Sosyal Güvenlik Sisteminin Sürdürülebilirliği Özel İhtisas Komisyonu oluşturulmuştur.

Üniversite, sivil toplum kuruluşları ve sektör temsilcileri ile paydaş kamu kurumlarından temsilcilerin katılımıyla gerçekleştirilen Komisyon çalışmaları sonucunda “Sosyal Güvenlik Sisteminin Sürdürülebilirliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu” hazırlanmıştır.

Raporda, sosyal güvenlik alanında dünyadaki eğilimler, bunların Türkiye’ye olası yansımaları, sorun alanları ve 12. Kalkınma Planı dönemi politikaları ele alınmıştır.

Raporda diğer hususların yanı sıra Sosyal Güvenlik Sisteminin 2053 Vizyonu ve plan dönemi amaç ve hedefleri ile bu hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik yapılacak çalışmalara da değinilmiştir.

Makalemizde okuyuculara belli bir bakış açısı sağlamak amacıyla Sosyal Güvenlik Sisteminin 2053 Vizyonu ve 12. Kalkınma Planı Hedef ve Politikalarına özet olarak değinilecektir.

Sosyal güvenlik sisteminin 2053 vizyonu

Türk sosyal güvenlik sistemi, sosyal devlet anlayışı çerçevesinde tüm vatandaşların sosyal risklere karşı korunmasını ve refahın adil biçimde paylaşılmasını amaçlamaktadır.

2053 vizyonu ise, finansal olarak sürdürülebilir, kapsayıcı ve dinamik bir sosyal güvenlik yapısının oluşturulmasını hedeflemektedir.

2053 yılına yönelik vizyon, yalnızca prim tahsilatlarının artırılması veya kayıt dışılığın azaltılmasıyla değil, bütüncül reformların gerçekleştirilmesiyle mümkün olacaktır.

Bu kapsamda:

-Demografik fırsat penceresinin değerlendirilmesi,

-İstihdamın artırılması,

-Ulusal tasarrufların yükseltilmesi ve tamamlayıcı emeklilik sisteminin hayata geçirilmesi öncelikli hedefler olarak belirlenmiştir.

Bu politikalar, bir yandan prim ödeyen sigortalı sayısını artırarak finansal dengeyi güçlendirirken, bir yandan da bireysel ve tamamlayıcı emeklilik sistemleri ile yaşlı yoksulluğunun ve düşük emekli aylığı riskinin azaltılmasında kilit rol oynayacaktır.

Ayrıca, çalışma biçimlerinin değişmesi (otomasyon, platform çalışması, evden çalışma, kısmi süreli istihdam gibi) sosyal güvenlik sisteminin esneklik ve kapsayıcılık açısından yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılmaktadır.

Demografik değişim ve emeklilik yaşının belirlenmesinde otomatik ayarlama

Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresi artarken, emeklilik döneminde geçirilen süre uzamaktadır. Bu durum sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesi üzerinde baskı yaratacağından, emeklilik yaşının belirlenmesinde uzayan yaşam süresinin dikkate alınması ve otomatik ayarlama mekanizmalarının devreye alınmasını gerektirmektedir.

Buna ek olarak, emeklilik gelir açığını dinamik olarak takip eden, aktif–pasif oranı ve sürdürülebilirlik parametrelerine dayalı bir model geliştirilmesi gerekmektedir.

Mesleki rehabilitasyon ve yeniden entegrasyon

Maluliyet veya iş kazası nedeniyle sistemden ayrılan bireylerin, uygun tedavi ve mesleki rehabilitasyon sonrasında yeniden istihdama kazandırılması hem sosyal hem mali açıdan önem taşımaktadır. Bu sayede prim ödeyen taban genişlerken, sistem üzerindeki aylık ödeme yükü azalacaktır. Bu nedenle rehabilitasyon merkezli yasal düzenlemeler öncelikli olarak ele alınması gerekmektedir.

Uzun dönemli bakım sigortası ve yaşlanan nüfus

Yaşlı nüfusun hızla artması, sağlık harcamaları üzerinde ciddi bir yük oluşturmaktadır. Bu bağlamda, birçok ülkede uygulanan uzun dönemli bakım sigortası modelinin Türkiye’de de hayata geçirilmesi gerekmektedir. Primli veya vergi tabanlı bir finansman modeliyle, bakım hizmetlerinin sağlık sistemi üzerindeki baskısının azaltılması mümkün olabilecektir. Plan döneminde bu çalışmalara başlanması, ileride oluşacak mali yüklerin hafifletilmesi açısından kritik önemdedir.

Aile yardımları ve doğurganlık politikaları

Türkiye’de doğurganlık hızındaki düşüş, sosyal güvenlik sisteminin geleceğini tehdit eden bir unsurdur. Bu nedenle aileye ilişkin dağınık ödemelerin “aile yardımları sistemi” altında birleştirilmesi önerilmektedir.

Bu sistem, temel gelir, çocuk ve evlilik ödenekleri gibi destekleri kapsayarak hem doğurganlığı artırabilir hem de çocuk yoksulluğunu azaltabilir. Ayrıca, doğum nedeniyle işgücünden ayrılan kadınların yeniden istihdama dönüşünü kolaylaştırabilir.

On İkinci Kalkınma Planı’nda sosyal güvenlik hedefleri

Plan döneminde eşit, adil ve mali açıdan sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sisteminin inşası amaçlanmaktadır.

Bu doğrultuda öne çıkan politika başlıkları aşağıda belirtilmiştir.

1. Sosyal güvenlik kapsamının genişletilmesi ve yeni çalışma biçimlerinin sosyal

güvenlik mevzuatı ile uyumlaştırılması

Bu politika kapsamında aşağıdaki tedbirlerin alınması öngörülmektedir.

-Yeni istihdam türlerinin sosyal güvenlik kapsamına alınması,

-Esnek çalışmaya uygun mevzuat düzenlemeleri,

-SGK’nın teknik kapasitesinin güçlendirilmesi.

2. Aktüeryal denge ve emeklilik reformu

Sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesini güçlendirmek amacıyla aşağıdaki tedbirlerin alınması öngörülmektedir.

-Sistemin dengesini bozacak düzenlemelerden kaçınılması,

-Uzun yaşam süresine göre emeklilik yaşının dinamik olarak belirlenmesi,

-Mali sürdürülebilirliğin izlenmesi ve düzenli raporlanması.

3. Kayıt dışılıkla mücadele

Kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadele kapsamında aşağıdaki tedbirlerin alınması öngörülmektedir.

-Denetim modellerinin yenilenmesi,

-Yabancı işgücünün kayıt altına alınması.

4. Uzun çalışma yaşamı ve rehabilitasyon

Nüfusun değişen yapısına uygun olarak kişilerin çalışma hayatında daha uzun süre kalmasını teşvik etmek amacıyla aşağıdaki tedbirlerin alınması öngörülmektedir.

-Nüfusun yaşlanmasını göz önünde bulundurarak kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik edici aylık bağlama oranını artıran sisteme geçilmesi,

-Sürekli iş göremezlik geliri veya maluliyet aylığı alan kişilerin yeniden işgücü piyasasına dönmelerinin sağlanması için mesleki rehabilitasyon uygulamasının yürürlüğe girmesi,

5.Sosyal güvenlik sisteminin etkin ve adil bir yapıya kavuşturulması

-İstihdam teşviklerine ilişkin olarak etki analizi yapılması ve etkin olmayan teşviklerin sonlandırılması, karmaşık bir yapıya sahip olan teşviklerin sadeleştirilmesi,

-Prim tahsilatının artırılmasına yönelik etkin denetim yapılması,

6. Emeklilik tasarruflarının artırılması

Kişilerin emeklilik gelirlerinin artırılması amacı doğrultusunda kamu emeklilik sistemi dışındaki sistemlere katılım teşvik edilecektir.

• 
  BES ve OKS sistemlerinin sadeleştirilmesi,
• Fon çeşitliliğinin artırılması,
• İşveren katkılı ikinci basamak emeklilik sisteminin kurulması,
• Vergisel teşviklerin yeniden düzenlenmesi.

Sonuç olarak; sosyal güvenlik sisteminin 2053 vizyonu, yalnızca mevcut sistemin iyileştirilmesi değil, demografik, ekonomik ve teknolojik dönüşümlere uyum sağlayabilen yeni bir sosyal güvenlik mimarisinin kurulmasını öngörmektedir. Uzun dönemli bakım sigortası, aile yardımı modeli, tamamlayıcı emeklilik ve mesleki rehabilitasyon gibi araçlar, hem mali sürdürülebilirlik hem de sosyal kapsayıcılık açısından belirleyici olacaktır.

Bu hedeflerin başarıya ulaşması, düzenli aktüeryal analizlerle desteklenen şeffaf, veri temelli ve kuşaklar arası adaleti gözeten bir yönetim anlayışına bağlı olacaktır.

(Kaynak: Celal Özcan / Ekonomim.com | 31.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.