Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

ATİK Dışındaki Parasal Olmayan Kıymetlerin Satışlarında Enflasyon Düzeltmesinde ki Önemli Detay

Bir süredir gündemimizin ilk sıralarında yer alan enflasyon düzeltmesi uzun bir süre daha gündemimizi meşgul edecek gibi duruyor. Bilindiği üzere 31.12.2023 tarihli bilançolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulurken doğrudan vergi etkisi yaratmayacak. Ancak 31/12/2023 yılı bilançosunun düzeltilmesi 2024 ve takip eden yıllarda dolaylı olarak vergi etkisi yaratacak. Bugünkü yazımızda amortismana tabi olmayan ancak parasal olmayan kalem mahiyetinde ki iktisadi kıymetlerin, enflasyon düzeltmesi sonucu kayıtlı değerinin altında satılması halinde oluşan zararın akıbetinden bahsedeceğiz.

Amortismana Tabi Olmayan Ancak Parasal Olmayan İktisadi Kıymetler Nelerdir?

Hisse senetleri, mali duran varlıklar, boş arsa ve araziler, stoklar,  özel inşaat işleri sonucunda teslim edilecek emtialar gibi amortismana tabi olmayan ancak enflasyon düzeltmesi yapılacak parasal olmayan kıymetlerdir.

555 Sıra Nolu Tebliğe Göre Bu Kıymetlerin Düzeltilmiş Değerlerinin Altında Satılması Halinde

555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 53 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasında, ‘’ Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan parasal olmayan kıymetlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet olarak dikkate alınacaktır. Ancak, düzeltme işlemine tabi tutulmuş olan 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetlerden amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacaktır .’’hükmüne yer verilmiştir.

Dikkat Edilmesi Gereken Durum Nedir?

Söz konusu enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş amortismana tabi olmayan iktisadi kıymet, düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılırsa satış zararı oluşacaktır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir detay bulunmaktadır. Satış bedeli, iktisadi kıymetin 2023 enflasyon düzeltmesi sonrası ulaşılan maliyet bedelinden az mıdır, fazla mıdır? Fazla ise zaten K.K.E.G olarak zarar ayrıştırması yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak eksik ise, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden ve gider olarak kabul edilmeyecek zarar tutarının;

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerden düşük olması halinde, düzeltme öncesi değerle düzeltilmiş değer arasındaki tutarın tamamı,

- Satış bedelinin 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerin üstünde ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş değerin altında olması halinde ise satış bedeli ile düzeltilmiş değer arasındaki tutar olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Bir örnek ile açıklayalım;

Hesap dönemi takvim yılı olan (Demir) Ltd. Şti. 21/6/2023 tarihinde 800.000,00 TL’ye satın aldığı boş bir arsayı 22/4/2024 tarihinde 960.000,00 TL’ye satmıştır.

Amortismana Tabi Olmayan İktisadi Kıymetin Düzeltme Öncesi 31/12/2023 Değeri	800.000,00
Düzeltme Katsayısı	1,25608
31/12/2023 Tarihli Düzeltilmiş Değeri	1.004.864,00
Taşıma Katsayısı (1. Geçici Dönem 2024) (Varsayım)	1,06346
31/3/2024 Tarihli Taşınmış Değeri	1.068.632,67
22/4/2024 Tarihinde Satış Tutarı	960.000,00
Satış Zararı	-108.632,66

Demir Ltd. Şti 2024 yılında yapmış olduğu arsa satışından 108.632,66-TL’sı zarar etmiştir.

Satış bedeli (960.000,00) 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerin üstünde (800.000,00) ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş değerin (1.004.864,00) altındadır.

Bu durumda satış bedeli ile düzeltilmiş değer arasındaki tutarın KKEG olarak dikkate alınması gerekmektedir.(1.004.864,00-960.000,00)=44.864,00-TL’sı 2023 yılında yapılan ve vergiye tabi kazançta dikkate alınmayan enflasyon düzeltmesi sonucu KKEG olarak dikkate alınacaktır.

Kalan 63.768,66-TL’sı ise 2024 yapılan enflasyon düzeltmesi sonucu gelir yazıldığı için satış zararı olarak kurum kazancının tespitinde dikkate alınacaktır.

Arsa Satış Bedelinin Düzeltme Öncesi Değerden Düşük Olması Halinde

Söz konusu arsanın belirtilen tarihte 720.000,00 TL tutarla satılması halinde ise (720.000,00 – 1.068.632,67=) 348.632,67 TL’lik zarar oluşacaktır.

Yukarıda belirttiğimiz üzere satış bedelinin (720.000,00) 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltme öncesi değerden (800.000,00)  düşük olması halinde, düzeltme öncesi değerle düzeltilmiş değer arasındaki tutarın tamamı (800.000,00-1.004.864 )=204.864,00 TL’lik zarar 31/12/2023 tarihinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

Bu durumda olan ve stok miktarı fazla olup stoklarını toplulaştırılmış yöntemlere göre düzelten işletmeler için, kanunen kabul edilmeyen satış zararını tespit etmek çok zor olacaktır. Sonuç olarak amortismana tabi olmayan kıymetlerin düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılması halinde, 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla düzeltilmiş değerinin altında kalan kısmı zarar olarak kabul edilmeyecektir.2024 hesap döneminden itibaren ise yapılan enflasyon düzeltmesi işlemleri çerçevesinde oluşan maliyet artışı nedeniyle bir satış zararının doğması halinde ise bu zararın tamamı mali zarar olarak kabul edilecektir.

22.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.