Belgin Şatıroğlu
Vergi Başmüfettişi
belginsatiroglu@gmail.com

Kooperatiflerin Uygulayabileceği En Fazla Yıllık Temerrüt Faizi Oranı Nedir?

Bilindiği üzere kooperatifler,  insanların ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle ve en az maliyetle karşılamak amacıyla kurulan tüzel kişilerdir. Bu bağlamda konut yapı kooperatifleri de ortaklarına konut sağlamak amacıyla kurulur.

Kooperatifler amaçlarına ulaşmak için genellikle “aidat” yöntemini benimser ve uygularlar. Aidat miktarı ve ödeme zamanları genel kurulda belirlenir ve tüm üyelerden bu karara uygun hareket etmeleri beklenir. Tüm üyelerin aidat ödemelerini düzenli yapmalar halinde bu açıdan sorun yoktur ancak bazı üyelerin aidatlarını ödememeleri veya zamanında ödememeleri durumunda ne yapılacaktır?

1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 27’nci maddesinde,

“Kooperatif, sermaye yüklemlerinde borçlu veya sair ödemelerle yükümlü bulunan ortaklarından elden yazılı olarak veya taahhütlü mektupla, bu husus mümkün olmazsa ilanla ve münasip bir süre belirterek yükümlerini yerine getirmelerini ister. İlk isteğe uymayan ve ikinci istemeden sonra da bir ay içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerin ortaklığı kendiliğinden düşer. Ortaklığın düşmesi alakalının, ana sözleşme veya diğer suretlerle doğmuş borçlarının yok olmasını gerektirmez.” 

hükmü yer almaktadır.

Bu hükme göre ödemelerini yerine getirmeyen ortakların 2’nci ihtarnameden sonra da ödeme yapmaması durumunda ortaklıktan çıkarılması söz konusu olabilmektedir. Ancak elbette ki bir dayanışma, yardımlaşma amacı güden kooperatiflerde bu durum istenmez, bu durumu bir nebze engellemek, işlerin yürümesini sağlamak ve aidatlarını düzenli ödeyen ortakların da hakkını korumak amacıyla kooperatifler geç ödemelere ilişkin “temerrüt faizi” uygulayabilirler. Bu durum her ne kadar 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yer almasa da ilgili bakanlıkça hazırlanan Konut Yapı Kooperatifi Ana Sözleşmesinin 23’üncü maddesinde Genel Kurulun görev ve yetkileri sayılırken 6’ncı fıkrasında “Ortaklardan tahsil edilecek taksit miktar ve ödeme şartlan ile gecikme halinde uygulanacak esasları tespit etmek.”  de kooperatif genel kurulunun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Dolayısıyla kooperatifler zamanında ödenmeyen aidat ve diğer borçlar için genel kurulda karar almak şartıyla temerrüt faizi isteyebileceklerdir.

Burada yazımızın asıl konusunu oluşturan bir soru aklımıza gelmektedir. Uygulanacak faiz oranı ne kadar olacaktır, neye göre olacaktır, herhangi bir sınır var mıdır?

Bu konuda Mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nda genel bir çerçeve vardı ve oranın fahiş olması durumun da kararın hükümsüzlüğü bile söz konusu olabiliyordu. Fahişlik konusunda da enflasyon oranı, banka faizleri gibi kriterler dikkate alınabiliyordu. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu bu konuda daha titiz davranarak faiz sınırlamasında daha net bir kriter getirmiştir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun;

·         882’inci maddesinde, “Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranını %50 fazlasını aşamaz.” hükmü yer almakta,

·         120’inci maddesinde ise; “Uygulanacak yıllık temerrüt faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faiz oranı birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının %100 fazlasını aşamaz. Akdi faiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdi faiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, temerrüt faizi oranı hakkında akdi faiz oranı geçerli olur.” düzenlemesine yer verilmiştir.

Kooperatif genel kurullarında kararlaştırılan faiz oranı Türk Borçlar Kanunu'nun 120. maddede düzenlenen temerrüt faizine ilişkindir. Kooperatif ile üyesi arasında ticari ilişki bulunmadığından yasal oranda temerrüt faizi uygulanmalıdır.

3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine ilişkin Kanun'un 2/1. maddesi gereğince “bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu sözleşmeyle aksi kararlaştırılmadıkça, geçmiş günler için 1. maddede belirlenen yasal faiz oranına göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur.”Hükmünden anlaşılacağı üzere temerrüt faizinin, yasal faiz oranından fazla alınması taraflarca kararlaştırılabilecektir.

Ancak taraflar, uygulanacak faiz oranını belirlerken, yukarıdaki belirtilen 6098 sayılı TBK'nın 120/2. maddesinde öngörülmüş olan sınırlamayı dikkate almak zorundadır. Bu durumda kooperatif genel kurulunda belirlenecek faiz oranı, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuata yani 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun'un 2/1. maddesine göre belirlenen yasal faiz oranının %100 fazlasını aşamayacaktır. Bakanlar Kurulunun 2005/9831 16.12.2005T. Kararı ile 1.1.2006 tarihinden günümüze kadar bu oran %9 olarak belirlenmiştir.

Dolayısıyla kooperatifler de 1.7.2012 tarihinden itibaren (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun yürürlük tarihi) en fazla yıllık %18 oranında temerrüt faizi belirleyebileceklerdir.

 

04.12.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.