Kıdem Tazminatında Yeni Model! Milyonları İlgilendiriyor

Milyonlarca çalışanın merakla beklediği yeni kıdem tazminatı ile ilgili bazı detaylar belli olmaya başladı. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) yeniden ele alınarak tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüştürülecek. Bu sistemle birlikte kıdem tazminatı reformu da hayata geçirilecek. BES ve kıdem tazminatı sistemi birbirine entegre edilerek hayata geçirilecek.

Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019 programına göre Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), yeniden ele alınarak, tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüşecek. Bu sistemle birlikte kıdem tazminatı reformu hayata geçirilecek ve BES ile kıdem tazminatı entegre edilecek.

Reformun da tüm tarafların mutabakatıyla sene sonuna kadar gerçekleşmesi bekleniyor. 1 Mayıs'ta ise işçi sendikaları, 'kıdem tazminatı kırmızı çizgimiz, dokundurmayız' diyerek, reform konusunda tavrını ortaya koydu. Önümüzdeki aylarda reformun detayları netleşecektir.

EMEKLİLİKTE ÜÇ BASAMAK
Hem başka ülkelerde emeklilik sistemleri nasıl uygulanıyor hem de kıdem tazminatını BES ile entegre edip, fonlu sisteme geçen başka ülkeler var mı diye merak edip, araştırdım. Önce dünyada emeklilik sistemleri nasıl uygulanıyor, kısaca değineyim. Tüm ülkelerde birinci basamak, ikinci basamak ve üçüncü basamak olmak üzere üç ayrı kategoride emeklilik sistemleri uygulanıyor.

1. basamak, bizdeki SGK gibi kamunun sunduğu emeklilik sistemi. 2. basamak, işyeri bazlı, bir başka adıyla da mesleki bazlı, özel emeklilik sistemi. Gelişmiş tüm ülkelerde uygulanıyor. Bizde ise 2017'de otomatik BES adı altında mesleki bazlı emeklilik sistemi başladı. Giriş zorunlu tutuldu, çıkış serbest bırakıldı. Çalışanın maaşından yüzde 3 kesinti yapıldı, işveren katkısı getirilmedi. 3. basamak emeklilik sistemi ise tamamen kişilerin ceplerinden ödeyerek, tasarruf ettiği gönüllü bireysel emeklilik sistemi.

TÜRKİYE İLE BENZER MODEL
Bizde reform adı altında yapılmak istenen; 2017'de başlayan otomatik BES'in zorunlu hale getirildiği, işverenin de çalışan gibi katkıda bulunduğu, devletin de katkı yaptığı bir sisteme geçilmesi. Böylece çalışandan ve işverenden kesilen, devletin de katkı yaptığı bir tamamlayıcı emeklilik sistemi olacak. Bunun üzerine kıdem tazminatında fonlu bir sisteme geçilecek ve bu sistem tamamlayıcı emeklilik ile entegre edilecek.

Peki, dünyada, kıdem tazminatı ile özel emekliliği entegre eden başka ülkeler var mı? Kıdem tazminatını BES ile entegre eden tek bir ülke var; o da, Güney Kore. İtalya'da da benzer bir uygulama var, yani kıdem tazminatı fona aktarılabiliyor ancak zorunlu değil. Çoğu çalışan risk almak istemediği için aktarım yapmayı tercih etmiyor. Ancak İtalya'da kamu emeklilik sistemi kuvvetli ve çalışırken ki ortalama aylık kazancın yüzde 83.1'i emekli aylığı olarak bağlanıyor.

Peki, Güney Kore'de durum nedir? Diğer ülkelerde olduğu gibi 3 basamaklı emeklilik sistemi var. Kamu emeklilik sistemi kapsamında 80'lerin sonunda Ulusal Emeklilik Sistemine geçildi. 18-59 yaşları arasındaki herkes sisteme dahil edildi ve en az 10 yıl katkı sağlanması şartı getirildi; kadın ve erkekte emeklilik yaşı 61 olarak belirlendi. Katkı oranı yüzde 9 seviyesinde olup, işveren yüzde 4.5'ini ödüyor. Güney Kore, yıllar öncesinde kıdem tazminatı sistemini kurdu –ki, Kore'de kıdem tazminatına emeklilik ödeneği deniyor- ve zaman içinde tüm çalışanların bu sisteme katılması zorunlu tutuldu. Sistem tamamen işverenler tarafından finanse ediliyordu ve çalışan, ister kendi isteği ile ayrılsın ister işveren işine son versin; en az bir yıl çalışmış olması halinde 30 günlük ücretini alabiliyordu.

KIDEM, EMEKLİLİK PLANI OLDU
2005 yılında ise çalışanların kıdem tazminatı planlarının, emeklilik planlarına dönüştürülmesine karar verildi. Yani, özel emeklilik planları ile kıdem tazminatı birleştirildiği. Bu kapsamda işveren ve çalışanlar istedikleri özel emeklilik planlarını seçebiliyor. İşveren de çalışanın emekliliğine katkı yapıyor.

Çalışanlar isterlerse ek katkıda da bulunabiliyor. Katkılar vergi teşvikleri ile destekleniyor. Çalışan hesabındaki parayı istediği zaman çekemiyor. Parayı çekebilmenin şartı; bir ev satın almak, altı aydan fazla hastanede yatış, şirketin iflası ve doğal afet. Bunların dışında çalışan hesabındaki paraya el süremiyor.

Kore Cumhuriyetinde 3. basamak emeklilik olarak adlandırılan bireysel emeklilik sistemi de bulunuyor ve 1994'den beri uygulanıyor. Bugün BES fonları 365 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmış durumda ve gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 27'ye yakın. Özetle, kıdem tazminatı ile özel emeklilik sistemini birleştiren tek ülke Güney Kore ve bugün gelinen noktada bu birleşmenin başarıya ulaştığı görülüyor. Öyle ki, 2022'ye kadar Kore, kıdem tazminatını tamamen kaldırıp, emeklilik planlarını zorunlu hale getirmeyi planlıyor.

(Kaynak: Takvim Gazetesi | 06.05.2019)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.