İş Kanunu'nda Çalışma Süresinden Sayılan Haller

İş mevzuatında çalışma süresinden sayılan haller, işçinin fiilen iş görme edimini yerine getirmediği, ancak çalışmış gibi değerlendirildiği süreleri ifade etmektedir. Aynı zamanda, çalışma süresinden sayılan haller "farazi çalışma/iş süreleri" olarak da adlandırılmaktadır. Bu süreler, işçinin işverenin talimatı veya işin niteliği gereği çalışmasa dahi çalışmış olarak kabul edildiği halleri kapsamaktadır.

Farazi çalışma süreleri arasında işçinin işe hazırlık için harcadığı zamanlar veya işveren tarafından bekletildiği süreler gibi haller yer almaktadır. Dolayısıyla, farazi çalışma sürelerinin belirlenmesi, işçi haklarının korunması ve işveren yükümlülüklerinin belirlenmesi bakımından oldukça önemlidir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 66'ncı maddesinde "Çalışma süresinden sayılan haller" hüküm altına alınmıştır. Belirtilen sürelerde işçinin çalıştığı kabul edilmektedir.

İş Kanunu uyarınca sayılan farazi çalışma süreleri aşağıdaki gibidir:

* İşçinin işe hazır halde beklediği süreler,

İşçi, işverenin talimatı doğrultusunda çalışmak üzere işyerinde veya işin yapılacağı yerde hazır bulunuyorsa, bu süre fiilen iş yapılmasa dahi çalışma süresinden sayılmaktadır. Örneğin, işin başlaması için malzeme beklenmesi gibi durumda geçen süreler çalışma süresidir.

* İşi gereği yer altına veya su altına inip çıkarken geçen süreler

Maden, tünel, su altı çalışmaları gibi işlerde, işçinin fiilen işe başlama ve işi bırakma arasında geçen iniş çıkış süreleri de çalışma süresinden sayılmaktadır.

* Süt izni süresi

Kadın işçilere tanınan süt izni, işçinin çocuğunu emzirmesi için verilen yasal haktır. 4857 sayılı Kanun'un 74'üncü maddesine göre kadın işçilere günde 1,5 saat süt izni verilmelidir ve bu süre çalışma süresinden sayılmaktadır.

* İşçinin çalışmaya gönderildiği sırada yolda geçen süreler

İşçi, işveren tarafından geçici olarak başka bir yere çalışmak üzere gönderildiğinde, bu gönderilme sırasında yolda geçen süreler çalışma süresinden sayılır. Ayrıca işverenin toplu taşıma araçlarıyla işçileri işe götürüp getirdiği durumlarda, bu taşıma süresi de işin niteliğine göre çalışmaya dahil edilebilir.

Buna karşında, işin niteliğinden doğmayan, işveren tarafından yalnızca sosyal yardım amacıyla işyerine getirilip götürülme esnasında servislerde geçen süre çalışma süresinden sayılmamaktadır.

* İşçinin işveren tarafından işyeri dışında asıl işini yapmadan çalıştırıldığı süreler,

İşveren, işçiyi geçici olarak işyeri dışında farklı bir görevle görevlendirdiğinde, bu sürelerde işçi fiilen asıl işini yapmasa da çalışmış gibi kabul edilir. Nitekim işçi, bu durumda da işverenin talimatı doğrultusunda hareket etmektedir.

* İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde geçen süreler

İşverenin yükümlülüğü gereği verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, işin bir parçası olarak değerlendirilmektedir. İşçi eğitimlere katıldığı sürece fiilen çalışmasa da bu zaman dilimi çalışma süresinden sayılmaktadır.

Belirtilen sürelerde işveren tarafından işçinin ücretinden kesinti yapılmaması gerekmektedir. Sonuç olarak, farazi çalışma süreleri, işçinin fiilen iş başında bulunmadığı durumlarda dahi emeğinin ve ücretinin korunmasını sağlayan önemli bir hukuki güvencedir.

Bu sürelerde işçi, işverene bağlı kalmakta, emir ve talimatlara uymaktadır. Böylece işçinin ücret ve zamanı güvence altına alınırken, işverenin çalışma süresi hesaplamalarında kurallara uygun hareket etmesi sağlanmaktadır. Bu sürelerin işçi lehine genişletilmesi de her zaman mümkündür.

(Kaynak: Resul Kurt / Star Gazetesi | 10.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.