KURGAN

Yazıma, yazımın başlığını da oluşturan KURGAN nedir sorusunu yanıtlamakla başlayayım.

Türk Dil Kurumu’nun sözlüğüne bakarsanız KURGAN, ilk çağda mezar üzerine toprak yığılarak yapılan küçük tepe”, “tepe biçiminde mezar” anlamına geliyor. Google araştırmasında da hemen hemen aynı sonuçlar çıkıyor.

Maliyeci dilinde ise KURGAN, kayıt dışı ekonomi (sahte veya yanıltıcı belge) ile mücadele için oluşturulmuş bir bilgisayar programını ifade ediyor. Açılımı ise “Kuruluş Gözetimli Analiz”. Vergi Denetim Kuruluna göre sistem, bir vergisel analiz sisteminden de öte anlamlar içeriyor.

Mükelleflere veya mali müşavirlerine sorarsanız KURGAN, “ölümü gösterip sıtmaya razı etme” deyişinin yeni ve kısaltılmış adı.

Vergi Denetim Kurulu bu programı oluştururken OECD’nin vergi suçları ile mücadeleye esas aldığı ve 2021’de revize edilmiş 10 global ilkesini hareket noktası olarak belirlemiş. Bu ilkelerİ kısaca, “vergi suçlarının suç olarak tanımlanması”, “bu konuda strateji geliştirilmesi”, “mücadelede görev alanların gerekli ve yeterli yetkilerle donatılmış olması”, “gerektiğinde varlıkların dondurulması, el konulması, müsadere gibi yolların temini”, “gerekli kaynakları sağlanmış ve organize kurumsal yapının oluşturulması”, ulusal ve uluslararası kurumlarla işbirliği içerisinde hareket edilmesi”, bütün bunların mükellef haklarına saygı ile gerçekleştirilmesi” şeklinde sayabiliriz.

Vergi Denetim Kurulu bu maksatların tahakkuku amacıyla vergi suçlarına ilişkin soruşturmalarda klasik vergi inceleme yöntemlerinden farklı yöntemlerin oluşturulması gerektiğini düşünerek, mali konularda çıkacak bir Torba Kanunla  Vergi Usul Kanununa vergi suçlarına ilişkin inceleme ve soruşturmaları düzenleyecek 140/A maddesinin ekleneceğini de açıkladı. KURGAN konulu Vergi Denetim Kurulu Rehberinde yapılan açıklamalardan anlaşıldığı kadarı ile Kurul vergi soruşturmalarında iletişimin tespiti, dinlenmesi, kayda geçirilmesi, gizli soruşturmacı görevlendirilebilmesi, teknik araçlarla izleme tedbirlerinin temini gibi yetkilere erişmek istiyor. Denetim Kurulunun Sayın Başkanı bu tedbirlerin sahte belge düzenleme konusunda oluşturulmuş organizasyon ve suç örgütleri için söz konusu olduğunu, normal mükelleflere sirayetinin söz konusu olamayacağını söylüyorsa da yasada yetki yeterince çerçevelenmediği, mükellef haklarının tam sağlanmadığı durumlarda bu yetkilerin ve kullanımının iş çevreleri ve mali müşavirler için tedirgin edici boyutlara ulaşması her zaman için olasıdır. Bu nedenle ihdas olunacak düzenlemenin titizlikle oluşturulması gerekmektedir.      

KURGAN, mümkün olan en kısa sürede sahte belgeyi tespit etme amaçlı olup, cari denetimlerin yapılmasına elverişli olarak programlanarak bilgi isteme yazıları ile mükelleflere risk durumları ile ilgili sinyalleme yapılmasını temin amacını gütmektedir. Ancak neticede bir programdır. Nasıl programlarsanız, hangi verileri yüklerseniz ona göre çalışır. Olayların özüne inme, içtihatları değerlendirme, olayın mahiyetini, özünü kavrama gibi hususiyetleri yoktur.

KURGAN sistemine göre mükelleflere gönderilen yazılar, bu gün için mükelleflerce tedirginlikle karşılanmaktadır. Çünkü gönderilen yazılarda mükelleflerin kullandıkları belgelerin niçin riskli kabul edildiği yönünde bir bilgilendirme yer almamaktadır. Öte yandan mükelleflerden riski bertaraf edecek bilgi de talep edilmemektedir. Mükellefleri bu kadar tedirgin ederek, iş dünyasını belirsizlikler içerisinde bırakarak, tedarikçileri ile aralarını açarak vergi toplamaya çalışmanın ne kadar başarı getireceğini zaman gösterecektir.

KURGAN yazılarının büyük bölümünün sahte belge düzenleyicileri hakkında hazırlanmış (veya hazırlanmakta olan) vergi tekniği raporlarına dayanacağı anlaşılmaktadır. Ancak vergi tekniği raporlarının gün ışığına çıkartılmaması, hangi delillere veya yorumlara dayalı olduğunun belirsizliği, yargı denetiminden geçip geçmediğinin belli olmaması, KURGAN yazılarının etkisini de azaltacaktır.

Öte yandan mükellef hakları garanti altına alınmadan ve somutlaştırılmadan böylesi bir uygulamaya geçilmiş olunması haksızlıkların ve giderek vergi adaletsizliği inancının yaygınlaşmasına hizmet edecektir. Örneğin vergi tekniği raporlarının tebliğini temine yönelik düzenlemeler yapılmadan, vergi mahremiyetinin sınırları bu yönde çizilmeden, düzeltme beyannamelerine veya pişmanlıkla yapılan beyanlara ihtirazi kayıt konulmasının yolu açılmadan, teminat veya ihtiyati haciz gibi müesseselerin sınırları somutlaştırılmadan bu tür uygulamalara gidilmesi dürüst mükellefler nezdinde gönüllü uyuma hizmet etmeyecektir.

Bu arada vergi ceza hukukuna ilişkin yasal düzenlemelerin adil, etkin ve ceza ve kabahatler hukuku ilkeleri ile uyumluluğunun tartışılmaması, ceza düzenlemelerinin gözden geçirilmesinin gereğinin kimsenin aklına gelmemesi de ilgi çekicidir. 

Mükellefleri doğru ve dürüst işlemleri konusunda bile gerekçesiz tereddüte düşürüp tedirgin ederek ve hele “yaşın yanında kurunun da yanmayacağı” inancı yerleştirilmeden KURGAN gibi bu tip uygulamalarla vergi hasılatını artırmanın ve suçla mücadelenin başarı getireceği yönünde ciddi endişelerim var. Umarım yanılıyorumdur ve suçla mücadelede ciddi yollar alınır.

(Kaynak: Bumin Doğrusoz / Ekonomim.com | 09.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.