Fazla Çalışmada İşçinin Onayı Şart Mı?

Çalışma hayatı, yalnızca ekonomik bir faaliyet alanı değil, işçinin sağlığını, sosyal yaşamını ve temel haklarını doğrudan etkileyen bir olgudur. Bu bağlamda, çalışma süreleri ve bu süreleri aşan çalışmalar, yalnızca ekonomik ihtiyaçlarla değil, aynı zamanda işçinin fiziksel ve ruhsal sağlığı gözetilerek düzenlenmelidir.

Bu nedenle, fazla çalışma uygulamaları belirli kurallara bağlanmış, işçinin rızası olmadan fazla çalıştırılması hukuka aykırı kabul edilmiştir. İşçinin açık ve yazılı onayı olmaksızın fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yaptırılamayacağı İş Hukuku mevzuatında hüküm altına alınmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma olguları haftalık 45 saat sınırı doğrultusunda belirlenmektedir.

Şöyle ki;

* Haftalık çalışma sürelerinin 45 saat belirlendiği işyerlerinde 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma,

* Haftalık çalışma sürelerinin 45 saatin altında belirlenen işyerlerinde belirlenen süre ile 45 saate kadar olan çalışmalar fazla sürelerle çalışma,

olarak hüküm altına alınmıştır.

Gerek fazla çalışma gerekse fazla sürelerle çalışma yapacak işçinin yazılı onayının olması gerekmektedir.

İşveren tarafından, ihtiyaç doğması halinde işçiden fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmasını talep edebilir. Ancak bu talebin geçerli olabilmesi için, işçiden yazılı onay alınmış olması gereklidir. İşçinin onayı olmaksızın fazla çalışma yapmaya zorlanması mümkün değildir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 41'inci maddesinde bu husus açıkça hükme bağlanmıştır: "Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir."

İşçinin fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapacağına ilişkin onay, iş sözleşmesi imzalanırken alınabileceği gibi, sonradan ayrı bir belgeyle de alınabilir. İşçi tarafından verilmiş olan onay, dilediğinde geri alabilir. Onayın geri alınma iradesi, 30 gün önceden işverene yazılı olarak bildirilmek suretiyle yapılmalıdır.

Diğer yandan aşağıda belirtilen durumlarda işveren, işçiden onay alınmadan fazla çalışma yaptırabilir:

* Zorunlu nedenler (örneğin arızalar, doğal afetler gibi)

* Olağanüstü haller (savaş, seferberlik vb.)

Öte yandan, bazı işçilere fazla çalışma yaptırılması kanunen yasaktır. İş Kanunu'na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği'nin 8'inci maddesi uyarınca;

* 18 yaşını doldurmamış işçilere,

* Sağlık durumu fazla çalışmaya uygun olmayan, bu durumu hekim raporu ile belgelenen işçilere,

* Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere,

* Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçilere,

* Yer altı maden işlerinde çalışan işçilere (zorunlu ve olağanüstü haller dışında),

fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırılamaz.

Ayrıca, işçinin onay vermiş olması halinde bile, 1 yıl içinde yaptırılabilecek toplam fazla çalışma süresi 270 saati geçemeyecektir.

İşçilerin bu konuda bilgilendirilmesi ve haklarını bilerek onay vermesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle fazla çalışma yapılacaksa, işçiden yazılı onay alınmalı ve bu onayın kapsamı, süresi ve geri alınma hakkı açıkça belirtilmelidir.

İşverenin fazla çalışmaya ilişkin talepleri, ilgili mevzuatın öngördüğü çerçevede değerlendirilerek; işçinin gönüllülük esasına dayalı olarak ve hakları korunarak yürütülmelidir. Böylece hem işçilerin yasal hakları gözetilmiş olacak hem de işyerinde güven, şeffaflık ve çalışma barışı sağlanmış olacaktır.

(Kaynak: Resul Kurt / Star Gazetesi | 19.08.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.