Sosyal Güvenlik Hukukunda Uzlaşma Müessesesi
Tarih: 15.04.2015
1- Uzlaşmanın konusu ve
içeriği
Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından
devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi
sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara maledilemeyen
fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve
gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı uygulanacak
idari para cezalarında, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili
birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilir.
Uzlaşmaya varılması halinde, bu durum tutanakla tespit edilir. Uzlaşılan
tutarlar kesin olup, uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence
dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamaz.
Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının
düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin ödeme
indiriminden yararlandırılmaz. Uzlaşılan tutarların, bu sürede tam
olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak
teşkil etmez.
Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış
olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, bu konuya ilişkin
daha sonra uzlaşma talep edemez.
Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemiş olan sigorta
primlerinin daha sonra Kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi
halinde, daha önce eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıştığı
süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve gecikme
zammı ile birlikte tahsil olunur.
2- Uzlaşma Talebi
Uzlaşma için nezdinde inceleme yapılan işverenin bizzat veya noterden alınmış
vekaletnameye dayanarak vekili vasıtasıyla; tüzel kişiler, küçük ve
kısıtlılarla, vakıflar ve cemaatler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde ise
bunların kanunî temsilcileri marifetiyle yazılı olarak SGK
Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına başvurması esastır.
İncelemeyi yapan Müfettişe veya Müfettişin sürekli görev yaptığı Grup
Başkanlığına ya da ilgili İl Müdürlüğüne uzlaşma talep dilekçesi verilmesi
veyahut uzlaşma talebinin inceleme tutanağında yer alması da ilgili
mercie yapılmış yazılı başvuru yerine geçer. Söz konusu talep bu
mercilerce derhal SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına iletilir.
3- Uzlaşma talep süresi, tebliğ ve işverenin uzlaşmadan vazgeçmesi
Nezdinde inceleme yapılan
işverenler, incelemeye ilişkin tutanağın düzenlenme tarihinden, konuya
ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesine kadar geçen süre
içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunabilirler.
Müfettiş veya SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca nezdinde inceleme yapılan
işverene uzlaşmaya davet niteliğinde bir yazı gönderilmez.
Şu kadar ki Müfettiş tarafından, işveren ile birlikte incelemeye ilişkin
tutanağın düzenlenmesi esnasında, işverene uzlaşma hakkının olduğu hatırlatılır
ve bu durum da tutanakta belirtilir.
Uzlaşma gün ve saatinin bildirilmesi işleminde, 11/02/1959 tarihli ve 7201
sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
Uzlaşma talebinde bulunan işveren, tayin edilen uzlaşma gününden önce yazılı
olarak SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına veya komisyona bu talebinden
vazgeçtiğini bildirebilir. Bu durumda işveren uzlaşma talep etmemiş gibi işlem
tesis edilir.
4- Uzlaşma gününün, prim tutarının ve idarî para cezasının tespiti ve
bildirilmesi
SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, işverenin uzlaşma talebi üzerine,
Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma
Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen periyotlar
dahilinde uzlaşma gününü belirler ve uzlaşma gününden en az bir ay önce durumu
ilgili komisyon başkanına ve incelemeyi yapan Müfettişe bildirir.
Kendisine uzlaşma günü bildirilen Müfettiş, gecikme cezası ve gecikme zammı ile
birlikte hesaplanan prim tutarı ve uygulanması önerilen idarî para cezası
miktarını içeren bir yazıyı üç gün içinde ilgili komisyon başkanına sunar.
Komisyon başkanı ise uzlaşma gün ve saati ile gecikme cezası ve gecikme zammı
ile birlikte hesaplanan prim tutarı ve uygulanması önerilen idarî para cezasını
bir yazı ile uzlaşma gününden en az onbeş gün önce işverene
bildirir.
5- Uzlaşma tutanağının düzenlenmesi ve tutanak üzerine yapılacak işlemler
Belirlenen gün ve saatte işveren veya işveren vekilinin iştiraki ile
toplanan Komisyon, uzlaşma sağlandığı takdirde durumu bir tutanakla tespit eder.
Bu tutanak, Komisyon başkan ve üyeleri ile işveren veya işveren vekili
tarafından imza olunur. İmzalanan tutanağın bir nüshası işveren veya işveren
vekiline verilir. Bir nüshası da rapora eklenmek ve ilgili il müdürlüğüne
gönderilmek üzere SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilir. İl müdürlüğü
raporla birlikte intikal eden uzlaşma tutanağında belirtilen hususlara göre
uzlaşılan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim ve idarî
para cezaları üzerinden gerekli işlemleri yapar.
Uzlaşma tutanağında;
a) İşverenin adı soyadı/unvanı, T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası ve
adresi, işyerinin bağlı olduğu il müdürlüğü ve işyeri sicil numarası,
b) İncelemenin konusu, dönemi, tespit edilen ve sigortalılara mal edilmeyen
sigorta primine esas kazanç farkı, hesaplanan prim aslı tutarları ve önerilen
idarî para cezalarının kanunî dayanakları ve miktarları,
c) Üzerinde uzlaşılan prim aslı miktarı,
ç) Uzlaşılan idarî para cezası miktarı,
d) İncelemeyi yapan Müfettişin adı ve soyadı hususların yanı sıra uzlaşma ile
ilgili açıklamalar yer alır.
6- Uzlaşma sağlanamayan haller ve yapılacak işlemler
Uzlaşmanın temin edilememesi halinde durum Komisyonca tutanak düzenlenmek
suretiyle taraflarca imza altına alınır. İşverenin veya işveren vekilinin;
a) Komisyonun davetine icabet etmemesi,
b) Uzlaşmaya geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması,
c) Uzlaşma tutanağını ihtirazı kayıtla imzalamak istemesi,
d) İşverenin veya işveren vekilinin bilinen en son adresine uzlaşma günü
bildirme yazısının tebliğ edilememesi ya da tebliği yapılan yazıda belirtilen
tarih ve yerde işveren veya işveren vekilinin uzlaşma toplantısına katılmaması
hallerinde de uzlaşma sağlanamamış sayılır. Posta ile veya memur vasıtasıyla
gönderilen yazının tebliğ edilemeyerek geri gelmesi, tebliğ edilememeyi ifade
eder.
Komisyonca birinci fıkrada belirtilen uzlaşmanın sağlanamama nedenini belirtmek
üzere düzenlenecek tutanağın bir nüshası hazır bulunan işverene veya işveren
vekiline tebliğ olunur. İşverenin uzlaşmaya icabet etmemesi veya tebellüğden
kaçınması halinde bu hususu belirten tutanağın bir örneği muhatabına posta ile
gönderilir.
Uzlaşmanın temin edilemediğine dair tutanağın bir nüshası rapora eklenir.
7- Kısmi uzlaşma
İşveren veya işveren vekili tarafından uzlaşma görüşmeleri sırasında
kısmi uzlaşma talebinde bulunulabilir.
Uzlaşma görüşmeleri sırasında kısmi uzlaşma talebinde bulunulması
halinde, tutanağın açıklama bölümünde raporda belirtilen sigortalılara mal
edilmeyen sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden hesaplanacak prim aslı
tutarı veya idarî para cezalarından hangileri için uzlaşma talep edildiği ve
bunlara ilişkin olarak uzlaşılan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte
hesaplanan prim aslı ve idarî para cezası miktarı belirtilir.
8- Uzlaşmanın kesinliği ve dava konusu edilemeyeceği
Komisyonların, uzlaşma neticesinde düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları
kesin olup, gereği Grup Başkanlıkları ve il müdürlüklerince
derhal yerine getirilir.
Uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işveren veya işveren vekilince
dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamaz.
İşverenler Asgarî İşçilik
İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği uyarınca, üzerinde uzlaşılan idarî
para cezaları için ayrıca Kanunun 102 nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan
peşin ödeme indiriminden yararlandırılmaz.
9- Ödeme zamanı
Gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim aslı tutarları
ve idarî para cezalarının toplam tutarı uzlaşma tutanağının düzenlendiği
tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
10- Uzlaşmaya uymama ve uzlaşmanın bozulması
Uzlaşılan tutarların, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir
ay içinde tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan tutarlar
kazanılmış hak teşkil etmez. Bu durumlarda, ilgili il müdürlüğü Müfettiş
raporuna göre işlem yapar.
Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma görüşmesinde uzlaşmaya varılamamış
olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren veya işveren vekili, bu
konuya ilişkin daha sonra tekrar uzlaşma talep edemez.
KAYNAKÇA
· 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
· Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya